روز جهانی دانش‌آموز؛ دختران افغانستانی هزار و ۱۵۳ روز در سوگ آموزش
آی‌نور سعیدپور
امروز، هفدهم نوامبر، برابر با روز جهانی دانش‌آموز است. این روز در حالی برگزار می‌شود که میلیون‌ها دانش‌آموز دختر به دلیل جنسیت در افغانستان از حق آموزش محروم هستند. طالبان، در بیش از سه سال گذشته، آموزش دختران را تعلیق کرده است. دانش‌آموزانی که در بیش از هزار و ۱۵۳ روز از مکتب به دور هستند، از این وضعیت ابراز ناراحتی کرده و می‌گویند تا زمانی که طالبان بر افغانستان حاکم‌اند، به دختران اجازه آموزش نمی‌دهند.
در حالی که دست‌رسی به حق آموزش یکی از ابتدایی‌ترین حقوق شهروندی در سراسر جهان است و کشورها در این بخش سرمایه‌گذاری‌های هنگفت می‌کنند؛ اما طالبان به‌عنوان حاکمان افغانستان نیمی از جمعیت این کشور را به‌طور کامل از همه حقوق‌شان، از جمله آموزش، محروم کرده‌اند.
دختران بالاتر از صنف ششم در سراسر افغانستان از مکتب رفتن به دور هستند. آنان در این روز جهانی می‌گویند که طالبان با دختران و زنان «سرستیز» دارند. به گفته این دختران، تا زمانی که این گروه در افغانستان حاکم هستند، دختران “روی آزادی” را نخواهند دید.
فرحناز، دانش‌آموز صنف دهم، در سه سال گذشته از ادامه درس‌هایش محروم مانده است.
این دانش‌آموز با ابراز ناراحتی از وضعیت حاکم بر افغانستان می‌افزاید که زنان در این کشور از حق انسانی‌شان که آموزش است، محروم هستند.
فرحناز می‌گوید که اگر از آموزش محروم نمی‌شد، امسال از مکتب فارغ می‌شد. او امسال می‌توانست صنف‌های پیش‌کانکوری را سپری کرده و برای شرکت در آزمون کانکور نیز ثبت‌نام کند.
هفته‌ی گذشته، اداره‌ی ملی امتحانات و وزارت معارف طالبان اعلام کردند که روند ثبت‌نام شرکت‌کنندگان آزمون کانکور ۱۴۰۴ را آغاز کرد. دختران برای سومین سال از شرکت در این رقابت‌ها محروم ماندند.
به گفته فرحناز، او از طریق رسانه‌ها از ثبت‌نام برای آزمون سراسری کانکور باخبر شده و همه روز را گریسته است.
جهان روز جهانی دانش‌آموز را تجلیل کرده و هم‌چنان جوانان را به فراگیری علم تشویق می‌کند؛ اما چنین مناسبت‌هایی برای دخترانی که بدون دلیل از مکتب به دور مانده‌اند، یادآور محرومیت است.
فرحناز تأکید دارد که طالبان هیچ باوری به پیش‌رفت و ترقی افغانستان ندارند. به گفته او، زنان و دختران می‌توانند نقش مهمی در همه‌ی عرصه‌ها داشته باشند؛ اما رژیم حاکم تنها برای محدودسازی زنان تلاش می‌کند.
این دانش‌آموز در سه سال گذشته تلاش کرده است که از راه‌های دیگر چون دنبال کردن صنف زبان انگلیسی، نقاشی یا خطاطی، راه یادگیری را ادامه دهد. مدت زمانی را به همین شیوه سپری کرده؛ اما از آن‌جایی که این محدودیت‌ها بر دختران بالاتر از ۱۲ سال اعمال می‌شود، فرحناز از رفتن به آموزش‌گاه نیز محروم شده است.
فرحناز می‌گوید: “وقتی مکتب بسته شد، خواستم که انگلیسی بخوانم. چند ماه رفتم که طالب‌ها آن‌جا را هم بستند. بعد نقاشی و خطاطی رفتم؛ اما آن را هم بستند”.
این محرومیت، قصه‌ی میلیون‌ها دختر در حاکمیت طالبان است.
ممنوعیت آموزش دختران، پیامدهای جدی بر افغانستان و دختران داشته است. بر بنیاد گزارش‌های دفتر سازمان ملل متحد و نهادهای حقوق بشر، در سه سال گذشته، میزان افسردگی، خشونت‌های خانوادگی، ازدواج‌های اجباری و خودکشی در میان دختران و زنان افزایش یافته است.
با وجود این وضعیت، حاکمیت طالبان نقض حقوق زنان را نپذیرفته؛ بلکه ادعای تأمین حقوق دختران و زنان را مطابق به “شریعت اسلامی” را دارند.
مقام‌های این گروه در ابتدا گفته بودند که ممنوعیت آموزش دختران “تا امر ثانی” است؛ اما در بیش از سه سال گذشته، نه‌تنها مکتب‌ها به روی دختران باز نشدند، بلکه محدودیت‌ها گسترده‌تر شده و همه‌ی ابعاد زندگی زنان و دختران را متأثر کرده است.
“آرزویم این است که مکتب‌ها باز شود و فضانورد شوم”. باز شدن مکتب و نهادهای آموزشی، بخشی از رویای دست‌نیافتنی مهدیه شده است.
مهدیه، ۱۳ ساله و دانش‌آموز صنف ششم، بدون این‌که از مکتب فارغ شود و به‌طور عادی ۱۲ سال آموزشی را به پایان برساند، امسال باید از مکتب خداحافظی کند.
این وداع برایش دشوار و دردآور است؛ اما اکنون مجبور به پیروی از فرمان‌های طالبان است. مهدیه باوجودی که نمی‌خواهد، اما با اجبار درس‌هایش را پایان می‌دهد.
او دوست دارد که فضانورد شود، از زمین دور شود و برای رویاهایش پرواز کند. فرمان‌های طالبان، مهدیه را مجبور به فراموش کردن هدف‌هایش می‌کند.
آزمون سالانه سال آموزشی ۱۴۰۳ در ولایت‌های سردسیر به تاریخ ۲۵ عقرب آغاز شد.
در صورتی که فرمان ممنوعیت آموزش دختران بالاتر از صنف ششم در سال آموزشی ۱۴۰۴ ادامه یابد، مهدیه و هزاران دانش‌آموز دختر صنف ششم، آخرین روزهای مکتب‌شان را سپری می‌کنند.
به گفته سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو)، افغانستان در میان ده کشوری است که بیشترین آمار دختران محروم از آموزش را دارند.
این سازمان هم‌چنین گفته که طالبان یک میلیون و چهارصدهزار دختر را از مکتب رفتن محروم کرده است.
از سوی دیگر، صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف)، اعلام کرده که امسال ۳۵ هزار دختر دیگر شامل محدودیت‌های آموزشی طالبان شده و از مکتب رفتن محروم خواهند شد.
هر سال، ۱۷ نوامبر به مناسبت روز جهانی دانش‌آموز، یاد و خاطره‌ی دانش‌آموزان کشته‌شده در جنگ جهانی دوم گرامی داشته می‌شود. کشورهای مختلف و سازمان‌های فعال در عرصه آموزش، این روز را به‌عنوان فرصتی برای تجدید پیمان در راستای تلاش‌های بیشتر و ایجاد برنامه‌های مدرن و سازنده برای تقویت آموزش و نظام آموزشی گرامی می‌دارند.
گفتنی‌ست که اکنون نه‌تنها مکتب‌ها، بلکه دانش‌گاه‌ها نیز به روی دختران مسدود است.
اکنون هزار و ۱۵۳ روز می‌شود که دروازه‌های مکتب به روی دختران بالاتر از صنف ششم قفل است.
در بیش از هزار روز گذشته، طالبان خواست جامعه جهانی، سازمان‌های حقوق بشری و دانش‌آموزان مبنی بر بازگشایی مکتب‌ها را نپذیرفته است.
این گروه آموزش دختران را مسئله داخلی افغانستان عنوان کرده و می‌گویند که نه سازمان ملل و نه جامعه جهانی “حق مداخله” در این زمینه را ندارند.
با این حال، فعالان حقوق بشر و زنان می‌گویند که جهان دختران افغانستانی را فراموش کرده و از همه ابزارهای فشار بر طالبان برای رعایت حقوق زنان استفاده نکرده است.
