ماه‌جبین عمر: «اگر یک روز بیدل نخوانم آن روز چیزی را گم دارم »‌

ماه‌جبین عمر که از آوان کودکی به ادبیات و به ویژه به اشعار بیدل عشق می‌ورزید، پس از پایان دوره‌ی لیسانس در رشته‌ی ادبیات فارسی، توانست به عنوان آموزگار در دانشگاه هرات به تدریس بپردازد و دیری نگذشت که شامل دوره‌ی فوق لیسانس ادبیات در دانشگاه «جامعه ملی اسلامی » در هندوستان شد و درسال 2009 به سویه‌ی فوق لیسانس فارغ شده و  با دست‌آوردهای از جمله چاپ کتاب «ترکیبات بیدل در چهارعنصر »به هرات برگشت، برای آشنایی بیشتر با او گفتگویی ترتیب دادم.

پرسش: از فعالیت‌های ادبی تان برای ما بگویید.

پاسخ: زمانی که در هندوستان دانشجو بودم، توانستم کتابی را تحت نام «ترکیبات بیدل در چهارعنصر» بنویسم، سفارت افغانستان پیشنهاد من برای چاپ کتاب را نپذیرفت و در نتیجه خانه‌ی فرهنگی ایران آن را چاپ کرده و در هند آن را رونمایی کرد.

چاپ این کتاب برایم انگیزه داد که اگر تا اکنون علاقمند ادبیات بودم از این پس کارم را بیشتر کنم و همان بود که در انجمن بیدل‌خوانی و سیمینارهای علمی و ادبی در خانه‌ی فرهنگی ایران در هند اشتراک کردم، در دو سالی که در هند بودم هم‌چنان توانستم عضویت انجمن بین‌المللی بیدل را بدست بیاورم و عضو پژوهش‌گران زبان فارسی در هند شوم.

پرسش: چه شد که دنبال بیدل شناسی رفتید؟

پاسخ: من از کودکی علاقمند بیدل بودم، اشعاری که از بیدل در خانه یا مکتب می‌شنیدم هرچند معنای دقیق آن را نمی‌دانستم، اما خیلی لذت می‌بردم و زمانی که اشعار بیدل را از سرآهنگ می‌شنیدم جذب می‌شدم، اما زمانی که کتاب اشعار او را باز می‌کردم فهم آن از توان من بالاتر بود، تا این‌که وارد دانشگاه شدم و استاد رجایی در صنف چهارم دانشگاه در ساعت‌های متن، ما را نثر و نظم بیدل درس می‌دادند، یکی از آرزوهای من این بود که بتوانم مزار بیدل را ببینم و خداوند توفیق عنایت کرد که توانستم در دیار بیدل ماستری بگیرم  و این یکی از آرزوهای من بود که به آن رسیدم و این قدر علاقمند بیدل شده بودم که اگر یک روز بیدل نمی‌خواندم آن روز چیزی را گم داشتم.

پرسش: ترکیبات بیدل در چهار عنصر در کدام سال چاپ شد؟

پاسخ: در سال 1387 در هندوستان چاپ شد.

پرسش: برعلاوه‌ی بیدل دیگر از کی می‌خوانید؟

پاسخ: من به همه‌ی شعرای مکتب هندی علاقه‌ی خاصی دارم و در کنار آن از شاگردان بیدل، صائب و حافظ می‌خوانم و پس از بیدل مولانای بلخ شاعری است که همیشه مرا جذب کرده است.

پرسش: از مقاله‌های که نوشتید برای ما بگویید.

پاسخ: «گسترش ادبیات فارسی در جنوب هند » عنوان مقاله‌ام بود که در یک سیمینار در حیدر آباد هند، آن را ارائه کردم، مقاله‌ی دیگری به نام «شاگردان بیدل به نقل از تذکره‌ها» بود، «بررسی ویژگی‌های شعر آنندرا مخلص» مقاله‌ی دیگری، در یک همایش در سال 1389 از سوی گویته انستیتوت بود.

مقاله‌ی به نام ادبیات کودک داشتم و هم‌چنین در سال 1391 در یک سمینار از سوی اطلاعات و فرهنگ اشتراک کردم که موضوع سیمینار «طریقه‌ی نقشبندیه» بود و عنوان مقاله من هم «اذکار در طریقه‌ی نقشبندیه» بود، یک سمینار هم از سوی بانوی اول، تحت عنوان صلح امسال برگزار شد که من هم در آن مقاله‌ی داشتم.

در سال 1392  در همایش 28 اسد که از سوی وزارت اطلاعات و فرهنگ برگزار شد، اشتراک کردم و کتاب من برنده‌ی جایزه نقدی و معنوی شد.

پس از چاپ کتابم از سوی مشرانو جرگه هم تقدیر شدم و در یک برنامه‌ی دیگر از سی زن پژوهش‌گر و نویسنده‌ی هراتی تقدیر شد و من نیز از داوودشاه صبا والی پیشین ولاتی هرات تقدیرنامه گرفتم.

پرسش: وضعیت ادبیات را در بین زنان چگونه بررسی می‌کنید و به نظر شما ادبیات امروز با ادبیات چند سال قبل زنان چقدر تفاوت دارد؟

پاسخ: خوش‌بختانه زنان علاقمند ادبیات را زیاد داریم و در انجمن ادبی هرات به شعرخوانی داستان‌خوانی و نقدها می‌پردازند، دخترخانم‌ها با اشتیاق کامل به انجمن می‌آیند و برخی حتی شعر آن‌ها به پختگی رسیده و توانسته اند مجموعه‌ی شعر چاپ کنند، نمونه‌های آن مژگان فرامنش، افسانه واحدیار، محبوبه صالحی، ویدا شریفی و دیگر زنان که در محافل شعر و نقد شرکت می‌کنند، اما این که این تعداد اندک است تاسف بار است، بسیاری ادبیات را به این دلیل که پول ندارد انتخاب نمی‌کنند اما برخی دیگر که با عشق ادبیات را انتخاب کرده و پیش می‌‌روند به قله‌های موفقیت می‌رسند.

پرسش: ما در ادبیات چیزی به نام ادبیات زنانه داریم، به نظر شما این پدیده چقدر با معیارهای جهانی برابر است؟

پاسخ: شعر زنانه دارای ویژه‌گی‌هایست که شعر یک مرد نیست، مثال: شعر نادیا انجمن، که اگر کسی شاعر را نشناسد با خواندن شعر او به خوبی می‌داند که شاعر این شعر یک زن است، اشعار زنانه‌ی فروغ، نادیا و پروین اعتصامی را می‌توانیم بگوییم که با معیارهای جهانی برابر است، و یا شعر یکتا احمدی که جنبه‌ی فیمینستی دارد و گاهی چون فروغ به طرف مقابل می‌تازد و به صورت صریح بیان می‌کند.

پرسش: در اخیر اگر گفتنی داشته باشید.

پاسخ: به همه‌ی زنانی که به ادبیات عشق می‌ورزند و دوست دارند که در این بخش کار کنند توصیه می‌کنم که تلاش کنند موانع را بردارند و برای بلند بردن درجه‌ی علمی خود نیز کوشش کنند.

مصاحبه کننده: سیمین صدف