جندر؛ مفهومی دوگانه در افغانستان

کلمه جندر بارها و بارها از کنار گوش ما رد شده است ولی وقتی در رابطه به مفهوم آن می‌پرسیم اکثرا به این باور اند که جندر مختص مفهوم زنان است.

از آنجایی که جندر کلمه جدیدی در اجتماع افغانستان است مردم نیز هنوز به مفهوم واقعی آن پی نبردند و برداشت شان دور از مفهوم اصلی آن است.

از دیدگاه آگاهان، جندر کلمه انگلیسی به معنای جنسیت است. که تقسیم وظایف، کارکردها و مجموعه نقش‌هایی که جامعه برای مردان و زنان می‌دهد را تعیین می‌کند.

پیروزه کریمی آگاه مسایل مربوط به جندر می‌گوید: “جندر مسئله مهمی برای رشد توسعه اجتماعی است و بیشتر روی همسان‌سازی و توانمندسازی زنان تاکید می کند. به این مفهوم که زنان باید به همان درجه و رشدی که مردان در عرصه‌های مختلف رسیدند، برسند “.

برداشت یک سویه از مفهوم جندر حتی بین بیشتر تحصیل‌کرده‌ها به کثرت دیده می‌شود.

بهناز که دانشجو است وقتی دیدگاه او را در مورد جندر پرسیدم گفت: ” جندر به معنی مبارزه زنان برای رسیدن به حقوق شان است “.

واسع حیدری نیز به این باور است، از آنجایی که زنان بخاطر جو سنتی حاکم از اجتماع دور نگهداشته شده اند، دفترهای مربوط به جندر ایجاد شده تا حضور زنان در اجتماع پررنگ شود.

پیروزه کریمی اما در نقد این موضوع می‌گوید: “شیوه‌ی آگهی‌دهی ما برای مردم اشتباه بوده است. شیوه آگاهی‌دهی و همسان‌سازی این قضیه با فرهنگ و باورهای اجتماعی، ضامن مبارزه و تلاش مدافعان جندر است تا موضوع عدالت جنسیتی را با فرهنگ اجتماع همسان سازند “.

استادان دانشگاه که مسایل مربوط به جندر را برای دانشجویان تدریس می‌کنند علل عمده مختص کردن جندر به زنان را آسیب پذیر بودن جایگاه زنان در فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی زنان عنوان می‌کنند.

داوود عرفان استاد دانشگاه هرات در این زمینه می‌گوید: “زنان باید جایگاه خود را در اجتماع بدست آورند، در قسمت‌های که توانایی دارند نقش ایفا کنند و در قسمت‌هایی که توانمندی شان کمتر است با تقسیم کار مساویانه شرایط ظرفیت‌سازی برای‌شان مساعد شود “.

جندر به عنوان یک مفهوم، به مرور زمان تحول و انکشاف یافته است  که با آغاز نهضت زن درجهت دفاع از حقوق زنان شروع شده و همگام با کمپاین‌هایی که در برابر ظلم و به حاشیه‌راندن زنان صورت گرفته، انکشاف وتکامل نموده و منجر به مبارزات دفاع از حقوق زنان در برابر تبعیض‌ها شده است.

گزارشگر: فریبا آرام