بازار گرم ساقی‌خانه‌های زنانه در هرات؛ مدیر و مشتریان همه معتاد اند

بدبختی زنان افغانستان، تنها خشونت‌های خانوادگی، زندگی زیر سایه سنت سخت گیرانه و کشته شدن توسط نزدیکان و گروه‌های تروریستی نیست. مواد مخدر عامل تباه کننده‌ی دیگری است که هر روز زنان بیشتر را به دام می‌اندازد.

از حضور زنان معتاد در کنار جاده‌ها، زیر پل‌ها و جا‌های که معتادان جمع می‌شوند، اگر بگذریم، موجودیت ساقی خانه‌های زنانه در هرات، یک دلیل عمده‌ای دیگری است که در این ولایت غربی افغانستان، هر روز بر شمار زنان معتاد افزوده می‌شود. این ساقی خانه‌ها سبب شده است که تاثیر مرکزهای ترک اعتیاد زنان در این ولایت کاهش یابد.

در این ساقی خانه‌های زنانه حتی در بدل ۲۰ افغانی مواد مخدر خرید و فروش می‌شود. این ساقی خانه‌ها، مکان‌های امن برای زنان معتاد اند که با خیال راحت و بدون ترس، به دود کردن مواد مخدر می‌پردازند و این سهولت در بیرون و حتا در خانه‌های برخی از زنان معتاد وجود ندارد.

بیشتر زنان معتاد به مواد مخدر در ولایت هرات، پس از درمان در مرکزهای ترک اعتیاد به دلیل موجودیت ساقی خانه‌های زیاد در این ولایت که توسط زنان اداره می‌شود و انواع مواد مخدر به راحتی در آن جا در دسترس شان قرار می‌گیرد، دوباره به مصرف مواد روی می‌آورند.

سمیرا نام مستعار یکی از زنانی است که در هرات ساقی خانه دارد که حاضر شد با هشدار در مورد کار و بارش حرف بزند. او خودش نیز معتاد است. گاهی با زنان معتاد یک جا مواد مصرف می‌کند. می‌گویند، نیشه مواد مخدر در جمع، بیشتر است از این که هر کدام به تنهایی هیرویین بکشند.

سمیرا کار و بارش رونق خوبی دارد و مشتریانی زیاد دارد. این مالک یکی از ساقی خانه زنانه در هرات به هشدار می‌گوید، از هر مثقال مواد مخدر نوع هیروین، ۲۰۰ افغانی سود می‌برد. در محله‌های که مواد فروشان زن و ساقی خانه داران زن فعالیت دارند، همه روزه به شمار معتادان زن افزوده می‌شود.

مناطق فقیرنشین جای مناسب برای ساقی خانه‌های زنانه

ساقی خانه‌های زنانه بیشتر در مناطق فقیر نشین و معتاد نشین ولایت هرات موقعیت دارند. دو نوع از زنان بیشتر طعمه‌ی ساقی خانه داران می‌گردند. زنانی که شوهران یا از اعضای خانواده شان معتاد اند و زنانی که فریب شعارهای ساقی خانه داران زنانه را می‌خورند.

یکی از شعارهای شایع ساقی خانه داران زنانه که زنان را مجذوب استفاده مواد مخدر می‌کند این است که  مصرف مواد مخدر که اغلب نوع هیروین است در کاهش دردها و فراموشی غم های‌شان موثر است. غم‌های ناشی از خشونت‌های خانوادگی، فقر، درد حقارت و نرسیدن به آرزوهای شان حتا در مواردی که این آرزوها، عاشقانه نیز است.

در ساقی خانه‌ی سمیرا، که در محله شال‌بافان در ناحیه هفتم هرات موقعیت دارد، با سیاه موی ۲۵ ساله رو به رو شدم. او باشنده ناحیه هفتم ولایت هرات است؛ جایی که این ساقی خانه در آن موجود  است. یک سال است که مواد مخدر نوع هیروین مصرف می‌کند. شوهر سیاه موی نیز معتاد است و دلیل معتاد شدن این زن جوان نیز شوهرش بوده است.

این خانم جوان چهار طفل دارد. او به هشدار می‌گوید، به دلیل اینکه جوان است و زیبا به ساقی خانه‌های مردانه برای به دست آوردن مواد مخدر رفته نمی‌تواند. اما اکنون حس خوبی دارد که در نزدیک خانه اش، در محله شال‌بافان، ساقی خانه زنانه موجود است و او می‌تواند حتا با پول بسیار اندک مواد به دست بیاورد و خماری اش را بکشند.

سیاه موی به هشدار می‌گوید: «از ساقی‌خانه داری که همیالی اینجگا هستم، خیلی راضی یوم. پول نداشته باشیم د ۲۰ افغانی هم به مه مواد میته. مواد را به خاطر کم شدن درد و فراموش کردن حیرانی و بدبختی ام  مصرف می‌کنم. فقیر هستیم و در خانه‌های مردم کار می‌کنم ».

سمیرا که صاحب این ساقی خانه در ناحیه هفتم شهر هرات است می‌گوید، شوهرش هم مواد مخدر می‌فروشد و خودش نیز همین کار را پیش می‌برد. سمیرا و شوهرش هر دو معتاد اند. ظاهرا در ابتدا به خاطر به دست آوردن پول مواد مخدر و مصارف خانه شان این شغل را برگزیده اند؛ اما  اکنون کار شان خوب رونق دارد.

صاحب این ساقی خانه زنانه می‌گوید، شماری از زنان اقارب و همسایه‌های مشتریان اصلی او اند که روز به روز بیشتر می‌شوند. سمیرا به هشدار می‌گوید: «شغل ما خجالت آور است شغل خوبی نیست؛ اما به خاطر به دست آوردن پول مواد مخدر خود به این شغل روی آوردیم؛ مجبور هستیم ».

بی‌بی جان یک زن ۴۵ ساله‌ و متعاد به هیرویین است. او نیز در محله شال‌بافان در ناحیه هفتم هرات زندگی می‌کند و از مشتریان سمیرا است. این زن کهن سال همه روزه به ساقی خانه‌ی سمیرا می‌آید و مواد مخدر می‌خرد. او به هشدار می‌گوید: «روزانه تا ۱۰۰ افغانی هم مواد مخدر می‌خرم. ساقی خانه زنانه، جای خیلی بهتر و امن برای ما است. ما نمی‌خواهیم با مردان که نا محرم اند سر و کار داشته باشیم و ترجیح میتیم که همین جا بیاییم. مواد بخریم و بکشیم ».

موجودیت ساقی خانه، مانع  اصلی تداوی زنان معتاد

داکتر زمری حصین، مسوول کاهش تقاضای مواد مخدر در ریاست صحت عامه ولایت هرات است. او باور دارد که  موجودیت ساقی خانه‌های زنانه، روند تداوی معتادان زن در مرکزهای ترک اعتیاد را زیر سوال برده و این روند را متفاوت ساخته است. در هرات دو مرکز ترک اعتیاد زنان وجود دارد. هزینه این دو مرکز را وزارت صحت عامه و موسسه‌های هم‌کار این وزارت می‌پردازند. این دو مرکز ۸۵ بستر دارد.

هر خانم که معتاد به مواد مخدر است و قصد ترک اعتیاد را داشته باشد، مدت ۴۵ شبانه روز در مرکزهای ترک اعتیاد زنان در ولایت هرات به گونه رایگان زیر تداوی قرار می‌گیرند؛ اما بیشتر همین زنان، پس از ترک مواد مخدر در این مرکزها، دوباره معتاد می‌شوند و مواد مصرف می‌کنند.

داکتر حصین به هشدار می‌گوید: «معتادین که تحت مداوا قرار می‌گیرند پس از تکمیل دوره مداوا هم تمایل به مصرف مواد مخدر دارند. دلیل این کار هم بیشتر  موجودیت ساقی خانه‌های زنان در محلات نشینمند این زنان اند که زمینه‌ی دسترسی آنان به مواد مخدر را آسان کرده است ».

او می‌گوید، وقتی مواد به گونه راحت و ارزان در دسترس باشد، زمینه مراجعه دوباره افراد معتاد به مصرف مواد، بیشتر است و همین ساقی خانه‌ها این فرصت را برای خانم‌های که یک دوره درمانی ۴۵ روزه در مرکزهای ترک اعتیاد را سپری کرده اند، بهترین جای و فرصت برای بازگشت آنان به مصرف مواد می‌باشد.

معتادان زن که با هشدار مصاحبه کردند، هر کدام شان از ۱ تا ۴ مرتبه در مرکزهای ترک اعتیاد ولایت هرات بستری شده و اعتیاد را ترک کرده اند. اما پس از هر بار ترک مصرف مواد مخدر، دوباره به این مرض روی آورده اند و اکنون مواد مصرف می‌کنند.

لیلا یک خانم ۳۵ ساله است که اصلا ایرانی است و پس از ازدواج با یک مرد افغانی، به هرات آمده است. او از ۵ سال به این طرف همراه با شوهرش هیرویین مصرف کرده است. لیلا که در یکی از مرکزهای ترک اعتیاد زنان در هرات بستری است می‌گوید: «شوهرم وقتی اعتیاد را ترک کرد، از من خواست منم ترک کنم. اما قبول نکردم. همین بین ما جنجال شد و اونم طلاقم داد؛ اما معتادم ».

او پس از این که از شوهرش جدا می‌شود، برای این که در افغانستان خانواده و اقاربی نداشته است، ۵ سال تمام را در یک ساقی خانه زنانه زندگی کرده است. مالک ساقی خانه‌ی که لیلا در آنجا زندگی می‌کرد، او را دخترش قبول می‌کند و باری هم قصد انتقال مواد توسط او به زندان را می‌کند که منجر به زندانی شدن لیلا می‌شود.

لیلا به هشدار می‌گوید: «پسر ساقی خانه دار که من اونجا بودم، در حبس بود. مادرش از من خواست هشت گرام چرس برایش به زندان ببرم. موفق نشدم پولیس بازداشتم کرد. ۴۶ روز در حبس بودم ».

لیلا نیز در این ۵ سال، ۴ مرتبه در مرکزهای ترک اعتیاد برای رهایی از شر این پدیده شوم، بستری شده است، اما پس از هر بار ترک مصرف مواد، دوباره به دلیل سر و کار داشتن با ساقی خانه‌های زنانه و فروانی مواد مخدر، به مصرف مواد شروع کرده و ادامه داده است.

لیلا می‌گوید، رفت و آمد زنان در ساقی خانه زنانه‌ی که محل زندگی او بود، زیاد بود و انواع مواد مخدر هم در آن یافت می‌شد. به گفته‌ی او حتی  برخی از معتادان زن به  دلیل نداشتن پول برای خرید مواد مخدر دزدی می‌کردند و یا هم برعلاوه این که خود شان تن فروشی می‌کردند، دختران شان را نیز مجبور می‌کردند، تن فروشی کنند و از این طریق پول مصرف مواد مخدر شان را تامین می‌کردند.

لیلا به هشدار می‌گوید: «من بارها شاهد بودم که زنان معتاد، از داخل همان ساقی خانه‌ی که من در آن بودم، با موبایل هماهنگی می‌کرد با مردان بیرون و قرار ملاقات می‌گذاشتند. خیلی‌های شان می‌گفتند که دختران جوان شان را هم می‌آورند. من این را خودم می‌دیدم ».

کودکان قربانیان ناخود آگاه این ساقی خانه‌ها

در کنار این زنان معتاد، چهره‌های معصوم و ترحم برانگیزی نیز هستند که بدون این که بدانند قربانی مواد مخدر می‌شوند. برخی از این کودکان آنقدر زیبا و جذاب اند، که آدم با دیدن شان، نسبت به زندگی و بدبین می‌شود. کودکان معصومی که در این گیردار اما قربانی خرید و فروش و یا اعتیاد مادران شان می‌شوند.

این کودکان، یا فرزندان زنان معتادی اند که به عنوان مشتری به این ساقی خانه‌ها می‌آیند و یا هم دختران و پسران ساقی خانه‌داران زن هستند که برای دیگران مواد عرضه می‌کنند و خود شان نیز معتاد اند. حتا شماری از این کودکان به عنوان خریداران مواد مخدر برای مادران شان اند.

در این میان، سمیه دختر ۱۲ ساله‌ای است که همه روزه مسوول خریداری مواد مخدر برای مادرش از ساقی خانه‌ی است که در محل زند‌گی آنان فعال است. ساقی خانه‌ای که سمیه از آن مواد مخدر برای مادرش می‌خرد، توسط دو زن دیگر مدیرت می‌شود و در مواردی مردان نیز مشتریان این مرکز هستند. سمیه به هشدار می‌گوید: «مادرم پول می‌دهد و من از ساقی خانه برایش مواد مخدر هیرویین می‌خرم ».

نه تنها سمیه؛ بلکه دختر سمیرا، صاحب ساقی خانه‌ی محله شال‌بافان نیز قربانی مواد مخدر شده است. سمیرا به هشدار می‌گوید: «دخترم را شوهر دادم، اما به دلیل این‌که ما معتاد بودیم و ساقی خانه داشتیم، شوهر دخترم همراه با خانواده اش همیشه او را اذیت می‌کردند. تا جای که روی جنگ شان شد و دخترم را کشتند ».

ظاهرا شغل مواد فروشی این زن و شوهر، عمده‌ترین طعنه‌ای شده بود برای دخترش که هر روز از سوی خانواده شوهرش می‌شنید. قصه‌ای که منجر به جنگ می‌شود و جنگ هم به مرگ دختر سمیرا ختم می‌گردد.

شوهر دختر سمیرا، خانم جوانش را شب هنگام خفه کرده می‌کشد. این درد برای سمیرا وحشت ناک است. به راحتی در میان صحبت‌هایش می‌توان آن را دید. بسیاری از زنانی که خبرنگار هشدار برای تهیه این گزارش با آنان صحبت کرده است، به نحوی کودکان شان آسیب دیده اند و یا در معرض آسیب شدید قرار دارند. خیلی از این زنان، در مقابل چشمان کودکان شان مواد مخدر دود می‌کنند.

پولیس هرات بی‌خبر از وجود ساقی خانه‌های زنانه

یکی از وظایف پولیس افغانستان، مبارزه با مواد مخدر، ترویج کنندگان مواد مخدر و مسدود ساختن مرکزهای فروش مواد مخدر و بازداشت عاملان آن می‌باشد. باوجود این که خبرنگار هشدار در چند ساقی خانه‌ای که توسط زنان مدیریت می‌شوند، دیدن کرده و با مسوولان آن مصاحبه کرده است؛ اما پولیس هرات نمی‌پذیرد که در شهر هرات چنین مرکزهای هم وجود دارد.

عبدالاحد ولی‌زاده، سخنگوی فرماندهی پولیس هرات موجودیت ساقی‌خانه‌های زنانه در هرات را رد می‌کند و می‌گوید تا حالا چنین جاهای وجود ندارد. آقای ولی‌زاده به هشدار می‌گوید: «تا حال به گونه مشخص مکانی دیده نشده که در آن تجمع معتادین زن یا زمینه خرید و فروش مواد مخدر از سوی زنان اداره شده باشد ».

او می‌گوید، از آغاز سال روان تا حال، پولیس مبارزه با مواد مخدر فرماندهی پولیس هرات، ۱۷۸ تن را به اتهام انتقال یا فروش مواد مخدر بازداشت کرده است که در بین آنان، تنها ۱ زن شامل می‌باشد. آماری که اداره مبارزه با مواد مخدر ولایت هرات ارایه می‌کند، در ولایت هرات، بیشتر از ۶۰ هزار معتاد به مواد مخدر وجود دارد و از این میان، ۱۳ درصد آنان، زنان و ۷ درصد دیگر آنان کودکان می‌باشد.

گزارشگر: نقیبه بارگزی

منبع: وبسایت هشدار