راحله: کاش زنان دیگر هم ورزش کنند تا مثل من سالم شوند
نگارنده: سهیلا وداع خموش
ساعت ۴:۴۵ دقیقه است و تازه تاریکی شب جایش را به صبح داده است. زنی با چادری آبی‌رنگ، نفسک‌زنان از لابلای انبوه درختان محوطه‌ی باغ بالا در حالی که چادری‌اش به دست باد صبح‌گاهی افتاده و هر آن به بالا می‌رود، از عقب درخت‌ها بیرون آمد و با سرعت تمام وارد راه باریک و خاکی‌ای شد که عده‌ی زیادی از زنان حجاب‌پوش که فقط دو چشم‌شان از پشت چادرهای سیاه‌شان معلوم می‌شد، در آن‌جا مخفیانه مصروف گشت‌و‌گذار بودند. این نقطه تا حدی از چشم رهگذران دور است و این زنان جمع شده‌اند تا بتوانند پیاده‌روی و یا دوش کنند.
زن چادری‌پوش که راحله نام دارد، باشنده‌ی پروان سوم است، چندمین دور دَوِش را نیز انجام داد و پس از آن، به خاطر رفع خسته‌گی زیر درختی نشست. به پهلویش جا گرفتم و او سر سخن را چنین آغاز کرد: «دیسک کمر دارم و داکتر گفته است که باید پیاده‌روی و دوش کنم، ما در آپارتمان زندگی می‌کنیم و نمی‌توانم ورزش کنم، به همین خاطر با شوهرم که پشت این تپه و درختان منتظرم نشسته، این‌جا آمده‌ایم تا ورزش کنم.»
راحله که بیش از ۵۰ سال دارد، می‌افزاید که آنان یک خانواده «قیدگیر» اند و مردان خانواده اجازه نمی‌دهند تا زنان از خانه بیرون شوند، چه رسد به این که پیاده‌روی و یا دوش کنند. به همین خاطر او آمده است تا در عقب درختان که ساحه‌ی دید ندارد، ورزش کند.
او گفت: «این‌جا صبح وقت ۵۰ یا ۷۰ زن می‌آیند و پیاده‌روی کنند. روزهای اول شوهرم خیلی مخالفت می‌کرد، ولی زمانی که دید زنان دیگر نیز با حجاب و چادری به این محل می‌آیند، حال چیزی نمی‌گوید و خودش هم در سرک پخته باغ بالا با دیگر مردان ورزش می‌کند.»
راحله می‌گوید: «کاش دیگر زنان نیز برابر به وی آزادی می‌داشتند تا به باغ‌ها رفته می‌توانستند و با انجام ورزش از انواع بیماری‌ها و دردهای‌شان، رهایی پیدا می‌کردند.»
در همین حال، مریم دختر خانمی است که صبح‌ها زود به این محل برای ورزش کردن می‌آید. وی می‌گوید که خانه‌شان در منطقه کارته‌ی مأمورین است و آنان در حویلی‌ای زنده‌گی می‌کنند که چهار اطراف آن از سوی بلندمنزل‌های تازه‌ساخت احاطه شده است و زنده‌گی را برای آنان مشکل کرده و نمی‌توانند آزادانه زنده‌گی و ورزش کنند. به همین خاطر او به باغ بالا می‌آید تا ورزش کند.
مریم می‌گوید: «در این اواخر تشویش‌های روحی مرا بی‌چاره کرده و به تکلیف معده دچار شده بودم، بعد به خاطر برطرف‌کردن این مشکل دست به ورزش در فضای آزاد زدم و حال در طول یک ماه، کاملاً احساس آرامش می‌کنم.»
مریم ادامه داد: «همه‌چیز خوب شده است، اما چیزی که مرا رنج می‌دهد، این است که مردها بهترین جای، یعنی سرک پخته را برای خودشان اختصاص داده‌اند ولی زنان به خاطر این که از گزند چشمان مردان در امان بمانند، در بدترین نقطه این باغ تجمع کرده‌اند تا در محل ناهموار و خاک‌آلود ورزش کنند.»
فرحت دختر ۲۳ ساله و باشنده‌ی باغ بالا می‌گوید: «من در هنگام ورزش مقیّد به یک ساحه و یا تفکیک مرد و زن نیستم، چون این‌جا کسانی می‌آیند که هدف‌شان مشخص ورزش است و وقت برای مزاحمت به زنان و دختران ندارند.»
این دختر که از یک سال به این سو صبح‌ها زود به باغ بالا می‌آید، به این باور است که صحت‌مندی انسان مهم‌تر از حرف‌های زشت و «پرزه» گفتن برخی از مردان است، چون در بخش دیگر این باغ زنان با شوهران‌شان یک‌جا مصروف ورزش‌اند، فقط عده‌ی محدودی از زنان‌اند که با پوشش حجاب و چادری، تاریک‌ترین و دورترین گوشه‌ی این باغ را بر می‌گزینند.
فرحت می‌گوید از ۲۴ ساعت یک شبانه‌روز، فقط دو ساعت پارک‌ها در اختیار زنان قرار دارد، باید زنان از این فرصت به خاطر سلامتی‌شان خوب‌ترین و بهترین استفاده را ببرند.
هر چند این محل، تنها محلی نیست که زنان پایتخت در آن ورزش می‌کنند، بلکه پارک کارته‌ی مأمورین، پارک کوچک بلاک‌های کلوله‌پشته، پارک مکروریان سوم و برخی دیگر از پارک‌ها نیز شاهد ورزش زنان در صبح‌های زود استند.
بی بی حاجی، زن کهن‌سالی است که قبل از روشن شدن هوا به پارک کارته‌ی مأمورین با دخترانش می‌آید و مصروف پیاده‌روی و ورزش می‌شود. او که از بلاک‌های شاداب‌ظفر خودش را به این پارک می‌رساند، می‌گوید: «از چاقی رنج می‌بردم و فشار خون و چربی خون دامن‌گیرم شده بود، حال خیلی خوب شده‌ام و پیامم به زن‌های دیگر این است که ورزش کنند و سالم باشند.»
بی بی حاجی می‌گوید که در جریان روز، این پارک محل معتادان و گشت‌و‌گذار پسران ول‌گرد است و به همین خاطر، صبح زود می‌آید و با عجله ورزش کرده و دوباره به خانه بر می‌گردد.
روان‌شناسان به این باورند که ورزش و پیاده‌روی در فضای آزاد یکی از بهترین روش‌ها برای درمان بیماری‌های روانی از جمله افسرده‌گی، اضطراب و استرس شناخته شده است.
در همین حال خیرالدین خیرخواه رییس دانشکده روان‌شناسی دانشگاه کابل می‌گوید: «در قسمت استرس و فشارهای روانی‌ای که در انسان‌ها به وجود می‌آید، متأسفانه در جامعه‌ی افغانستان این پدیده بیش از حد بالا دیده شده است. این حالت‌ها، شامل فشار روانی، افسرده‌گی، اضطراب، استرس و دیگر ناگواری‌ها را شامل می‌شود، آن چه که مهم است برای برطرف‌کردن آن ریلکزیشن، رخاوت و یا هم به کارگیری روش‌های ورزشی است که بهترین گزینه برای درمان فشارهای روانی تلقی می‌شوند.»
او می‌گوید که یگانه راه مؤثر و مفید به خاطر دورکردن و از بین‌بردن فشارهای روانی، حرکات ورزشی است.
ورزش همراه با گرفتن نفس‌های عمیق در فضای آزاد، سبب می‌شود که حرکت خون که تا آن زمان بطی شده باشد را به حالت عادی برگردانَد.
آقای خیرخواه در پاسخ به سوالی که آیا ورزش با پوشش چادری و بسته‌بودن صورت هم می‌تواند مؤثر باشد، گفت: «اگر محیط مساعد باشد، بهتر این است که این گونه ورزش بدون فکر کردن به حجاب انجام شود، ولی اگر محیط مناسب نباشد، با حجاب و یا با پوشش چادری نیز مؤثر واقع خواهد شد.»
او در تحقیقی که انجام داده است، بیماری‌های روانی و تأثیرپذیر از جنگ بوده است که روی ۲۰۰ تن انجام شده است و ۱۱۴ تن آن‌ها بانوان و ۸۶ تن مردها بوده‌اند. به قول او، در این تحقیق بیشترین درصدی کسانی را از مشکل‌های روانی رنج می‌بردند را زنان تشکیل می‌داد.
به باور آقای خیرخواه، نظر به سال‌های گذشته زمینه‌های خوبی برای زنان فراهم شده و حالا آنان می‌توانند از فضای باز و آزاد استفاده کنند، اما هنوز هم جنگ‌های روانی وجود دارد و زنان هنوز هم از ابعاد مختلف هراس دارند یا از مسایل امنیتی و یا از نبود فرهنگ درست زنده‌گی اجتماعی که معمولاً از سوی مردان مورد اذیت و آزار قرار می‌گیرند، رنج می‌برند.
او اما ادامه می‌دهد: «با وجود آن هم، واقعاً در ده سال اخیر، باشگاه‌هایی ایجاد شده که خانم‌ها می‌توانند در آن‌ها ورزش کنند و یا زنان در برخی از محلات و یا باغ‌ها می‌توانند بروند و می‌روند و ورزش می‌کنند.»
مقیّد بودن زمینه‌های اجتماعی برای ورزش بانوان در کابل در حالی باعث شکایت زنان می‌شود که بر بنیاد گزارش‌های جدید نشر شده از سوی سازمان صحی جهان، همین اکنون بیش از یک میلیون افغان از افسرده‌گی و بیش از ۱٫۲ میلیون تن دیگر از اختلالات و اضطراب گوناگون رنج می‌برند.
این آمار زمانی نگرانی سازمان صحی جهان را برانگیخت که در حال حاضر در سطح جهان، افسرده‌گی دومین دلیل مرگ و میر افراد بین ۱۵ تا ۲۹ سال است.
هم‌چنان بربنیاد گفته‌های وزارت صحت عامه‌ی کشور، برای افزایش دست‌رسی شهروندان افغانستان به روان‌درمانی و مراکز صحت روانی، بیش از ۷۰۰ مشاور، ۱۰۱ داکتر و متخصص صحت روانی را آموزش داده است.
اما آقای خیرالدین خیرخواه، بهترین گزینه‌ی درمان فشارهای روانی را در ورزش و حرکات ورزشی در فضای آزاد دانسته و می‌گوید: «از دوا کرده ورزش در فضای آزاد، نتجیه مثبت و بهتر به همراه دارد.»
روزنامه هشت صبح
