پیچیده‌گی‌های زنده‌گی کنونی افغانستان در فلم ‌«‌‌‌‌‌نامه‌ای به رییس‌جمهور»

چند روز بعد، فلم «نامه‌ای به رییس‌جمهور» به کارگردانی رویا سادات، کارگردان افغان در «جشنواره فلم لوکارنو» در سوییس نمایش داده می‌شود. این فلم روایتی متفاوت از پیچیده‌گی‌های زنده‌گی شهروندان افغانستان و ابعاد زنده‌گی خصوصی زنان افغان را به تصویر کشیده است. در فلم «نامه‌ای به رییس‌جمهوری» زنی به نام ثریا محکوم به قتل شوهرش است. در یکی از بخش‌های «تریلر» فلم، ثریا را نشان می‌دهد که در گوشه‌ی زندان در حال نوشتن «نامه» است.
رویا سادات، این کارگردان و فلم‌ساز جوان افغان که تجربه‌ی ساخت چندین فلم داستانی و مستند را دارد، این بار با امکانات کم، فلم بلند سینمایی را در کابل ساخته است. خانم سادات در مورد فلم «نامه‌ای به رییس‌جمهور» گفت: «ایده و طرح ابتدایی از من بود، اما عزیز دلدار [همسر کارگردان] فلم‌نامه را نوشته است، از همان ابتدا این نام را به فلم انتخاب کرده بودم. این فلم، کاملاً در افغانستان به خصوص در کابل فلم‌برداری شده است. یک تعداد «لوکیشن‌ها» بازسازی شده، اما بیشترش واقعی است، ما در این فلم کوشش کردیم که معیارهای جهانی را در فلم داشته باشیم.»
فلم «نامه‌ای به رییس‌جمهور» توسط «خانه‌ی رویا فلم» و «کابورا پرودکشن» تهیه شده است. فلم‌نامه‌ی آن را عزیز دلدار نوشته و نقش اصلی را لینا علم، بازی کرده است. نامه‌ای به رییس‌جمهور داستان زن جوانی است به نام ثریا که محکوم به قتل شوهرش شده است. او به خاطر زنده‌ماندن، نامه‌ای به رییس‌جمهور می‌نویسد.
در قسمتی از فلم، ثریا با خودش در زندان آهسته زمزمه می‌کند: «این نامه برای شما نیست [خطاب به رییس‌جمهور] این نامه برای فرزندانم است.» رویا سادات که در دفتر کارش در یک زیرزمینی، روی یک چوکی چوبی نشسته، و خوشحال به نظر می‌رسد که فلم‌اش را بالاخره تمام کرده است، گفت: «نامه‌ای به رییس‌جمهور بیشتر یک نگاه نمادین است. در عین حال یک نماد انتقادی. به‌دلیل این‌که زمانی‌که شما فلم را ببینید، این طور تصور می‌کنید که نامه‌های زیادی است و واقعاً خوانده نشده و ناخوانده مانده است. در کل نامه موجودیت نمادین دارد، وسیله بشود تا این قصه را بتواند منسجم‌تر انتقال [بدهد] و به گوش دیگران برساند.»
این فلم در جشنواره لوکارنو در بخش «اولین فلم‌های بلند» نامزد شده است و با ۲۲ فلم دیگر از سایر کشورها رقابت خواهد کرد. خانم سادات در مورد جشنواره لوکارنو می‌گوید: «لوکارنو یکی از جشنواره‌های مهم و مطرح در جهان است. فلمِ نامه‌ای به رییس‌جمهور در بخش «اولین فلم‌های بلند» نامزد است. این فلم مستقیم از طریق رقابت آزاد در این بخش انتخاب شد، وارد‌شدن یک فلم با رقابت به جشنواره لوکارنو از اعتبار خاص برخور‌دار است، مسوولان جشنواره از من خواستند تا فلم را در بخش غیررقابتی که امسال تمرکزش بیشتر در آسیا و به خصوص افغانستان است، نیز به نمایش درآید، من هم قبول کردم.» قرار است که به‌تاریخ ۷ و ۸ اگست ۲۰۱۷ میلادی، این فلم در این جشنواره نمایش داده شود.
رویا سادات، زمانی‌که شاگرد مکتب بوده، عاشق نوشتن، به‌خصوص تیاتر، بوده است: «وقتی در زمان طالبان مکتب می‌خواندم، علاقه زیاد به تیاتر داشتم. با خودم گفتم اگر من دانشگاه بخوانم، حتما سینما را انتخاب می‌کنم، اما در آن زمان (۲۰۰۲/۲۰۰۳) در دانشگاه هرات، سینما درس نمی‌داد. من حقوق خواندم، بعداً کورس‌های سینما را در کوریای جنوبی دنبال کردم.» در سال‌های اخیر خانم سادات سه فلم داستانی (سه نقطه، تار و زخمه، نامه‌ای به رییس‌جمهور) و پنج مستند سفارشی ساخته است. برای رویا سادات سینما، کار، عشق، علاقه و تفریح است.
این کارگردان در باره‌ی داستان فلم تازه‌اش گفت: «داستان فلم با وجود این‌که روایت ساده است، مفهموم تک‌بُعدی ندارد.مسایل متعددی، مخصوصاً پیچیده‌گی‌های زنده‌گی کنونی افغانستان، را به یک نحوی در خانواده‌ها که تضادهای بسیار عمیق خانواده‌گی در بین طبقات مختلف وجود دارد [به نمایش گذاشته است]. بیشتر فلم، به عدم درک، سوءتفاهم‌ها، ابعاد زنده‌گی خصوصی آدم‌ها می‌پردازد، شخصیت اصلی فلم مثل سایر قصه‌های فلم سه نقطه و تار و زخمه که قبلاً ساخته بودم، شخصیت مظلوم که همیشه مورد خشونت قرار بگیرد، نیست. در این فلم شاید یکی از ویژه‌گی‌های این [اثر] باشد که آدم‌ها سیاه و سفید نمی‌شود، آدم‌ها در بستر اجتماعی که زنده‌گی می‌کنند، تعریف می‌شوند، چه مرد و چه زن.»
پس از دوران طالبان، در سال‌های اول، کمی توجه به سینمای افغانستان شد، حتا سینماگران خارجی به افغانستان آمدند و یا در باره‌ی افغانستان فلم ساختند. اما اکنون به خصوص در دو سه سال اخیر، سینما در افغانستان فراموش شده است. رویا سادات در باره‌ی وضعیت سینما گفت: «من آدم خوشبین هستیم و به این حرفه عشق دارم. اما در واقعیت، سینمای افغانستان وضعیت مطلوبی ندارد. در دنیای امروز سینما، گره‌خورده با تخنیک و سرمایه‌گذاری. امروز تهیه‌کننده‌گان به عنوان یک تجارت به سینما می‌بینند، بار هنری سینما متأثر از پول و اقتصاد شده است، مسأله امنیت و اقتصاد یکی از چالش‌های بسیار عمده در افغانستان است که مانع تولید فلم‌های بلند می‌شود. دولت ما هم هیچ دغدغه‌ای در این باره ندارد، می‌توان گفت که تولید فلم بلند در افغانستان تقریباً به یک امر ناممکن تبدیل شده است.»
وقتی فلم‌نامه‌ی «نامه‌ای به رییس‌جمهور» تمام می‌شود، خانه‌ی رویا فلم برای تهیه فلم با تهیه‌کننده‌گان خارجی در تماس می‌شود، اما آن‌ها به خاطر نبود امنیت در افغانستان از همکاری معذرت می‌خواهند. سال‌ها خانم سادات نتوانست این ایده را به فلم تبدیل کند. اما بالاخره تصمیم می‌گیرد که هر طوری شده است، فلم را بسازد. او گفت: «این فلم را قسمی کار کردیم که مثلاً یک نفر چندین بخش را به عهده داشت تا هزینه‌های فلم پایین بیاید، به اصطلاح ما چاره‌ای خود را کردیم.»
رویا سادات در کنار فعالیت در «خانه رویا فلم» چند سال است (از سال ۲۰۱۳ میلادی) «جشنواره بین‌المللی زنان- هرات» را با «بنیاد آرمان شهر» برگزار می‌کند. این جشنواره فلم‌هایی را نمایش می‌دهد که در باره زنان باشند. قرار است که امسال نیز این جشنواره برگزار شود.
فلمِ «نامه‌ای به رییس‌جمهور» تصویر گویا از زنده‌گی کنونی افغانستان است. پرسش این‌جا است که آیا این «نامه» (اشاره به فلم) در افغانستان خوانده خواهد شد و مرحم برِ دردهای زنان افغان خواهد گذاشت؟ کارگردان‌اش می‌گوید: «خیلی سخت است که من خودم جواب قناعت‌بخشی داشته باشم. به دلیل این‌که شاید نامه‌های زیادی رسیده و ناخوانده مانده باشند، اما امیدوارم که این فلم تأثیر بگذارد.»

منبع: روزنامه هشت صبح