گروه گهواره:تشویق کودکان به صلح جویی و تساوی جنسیتی هدف ماست
گفتگو کننده : نسیمه همدرد
فرشته مهدی، متولدِ 1367 و دارای تحصیلات عالی در رشته‌ی انجنیری است. او اینک در جاپان زندگی می‌کند و یکی از بنیانگذارانِ گروه گهواره است. اعضای گروه گهواره، از چندی بدین‌سو، در زمینهی ادبیات کودک فعالیت دارند و در مدتِ کمتر از شش ماه، حدود هفتاد جلد کتاب برای کودکان ترجمه و تألیف کردهاند. این کتاب‌ها به زبان‌های فارسی، پشتو و اوزبیکی تهیه شده‌اند و شاملِ کتاب‌های داستان، شعر، دانستنی و سرگرمی‌اند. هم‌زمان با فعالیت گروه گهواره، ویب‌سایت این گروه نیز به راه افتاد که تمامی کتاب‌های‌شان از همین دریچه قابل دریافت است. کتابِ «خرسک خواب‌آلود» را خانم فرشته مهدی از انگلیسی به شعر ترجمه کرده است.
پرسش:ایده یا مفکوره‌ی ایجاد گهواره از کجا سرچشمه گرفت و چطور شد که به فکر ایجاد این گروه شدید؟
فرشته: هدف اصلی ایجاد این گروه، تولید کتاب‌های با کیفیت و با محتوای عالیست. ما سعی داریم تا با ارایه‌ی داستان‌های سرگرم‌کننده و جذاب برای کودکان، در ذهن آن‌ها ارزش‌های عام بشری مثل مسئولیت‌پذیری، صلح‌جویی، گذشت و بردباری، وفا به عهد، صداقت و راستی، انسان‌دوستی و تساویِ حقوق انسان‌ها را نهادینه سازیم. ما باورمندیم که می‌توانیم از طریق داستان های جذاب و کودکانه، علاقمندی مضاعفی را به يادگيري در کودکان مان ايجاد کنیم تا به مرور زمان آن‌ها خود خواهان خواندن كتاب‌هاي مختلف شوند و خواندن به زبان مادری را از همان کودکی آغاز و تمرين كنند.
پرسش:چی باعث شد که گروه گهواره، تألیف و ترجمه‌ی کتاب برای کودکان را انتخاب کند؟
فرشته: با توجه به این که در افغانستان اکثراً قصه‌ها، داستان‌ها و ترانه‌ها به شکل شفاهی برای کودکان گفته شده است و بیشتر این نقل کننده‌ها، مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌ها بوده‌اند که از تعریفِ قصه به عنوان ابزاری برای آرام ساختن کودک، راهنمایی‌ِ کودک و پند و اندرز دادن به آن‌ها، استفاده کردهاند. متأسفانه در زمینهی تولید کتاب توجه خیلی کمی صورت گرفته است. با توجه به این شرایط برآن شدیم تا در قسمت تألیف و ترجمه‌ی کتاب‌های کودکانه فعالیت کنیم و زمینهی آشنایی کودکان (مخصوصاً کودکان زیر سن مکتب) را با کتاب فراهم کنیم. گهواره تلاش دارد کتاب‌های تولید کند که تصاویر زیبا، متنِ روان و داستانِ آموزنده‌‌ی آن باعث جلب توجه کودک شود و علاقمندی به مطالعه‌ی کتاب را در کودک ایجاد کند. البته، ترویج فرهنگ کتاب‌خوانی در کودک، خود از جمله اهدافِ مهم ما است.
پرسش:چقدر فکر می‌کنید از این کتاب‌ها استقبال خواهد شد؟
فرشته: یقیناً استقبال از این کتاب‌ها، ارتباط مستقیم به کیفیت و محتوای کار ما دارد. ما تلاش داریم تا کتاب‌هایِ با کیفیت و محتوای آموزنده و مناسب فرهنگ خودمان را تولید و عرضه کنیم. قیمت تولیدات ما هم تأثیر خود را بر استقبال و پشتیبانی خانواده‌ها از این کتاب‌ها خواهد داشت. به هر حال ما کوشش خود را ادامه خواهیم داد تا خدمات خود را به بهترین وجه انجام بدهیم.
پرسش:به ادبیات کودک در کشور کمتر پرداخته شده است. شما با این کارتان چقدر امیدوارید که نگاه کودکان را نسبت به محیط و ماحول تغییر دهید؟
فرشته:تولید انبوه کتاب، با کیفیت و محتوای خوب و رساندن آن به کودکان، بدون شک، دیدِ کودکان ما را نسبت به ماحول تغییر خواهد داد. ما سعی داریم ارزش‌های اخلاقی را که در تمام دنیا به آن باورمندی وجود دارد و در موافقت کامل با فرهنگ خودمان است، به کودکان خود بیاموزیم. مسلماً برای رسیدن به این هدف به وقت زیادی ضرورت داریم.
پرسش:سوژه‌های‌تان را از روی چه موضوعاتی و چگونه انتخاب می‌کنید؟ آیا کسی هم هست که به خاطر پرداختن به بعد روانشناسانه‌‌ی کودکان کمک‌تان کند؟
فرشته: سوژه‌های کتاب‌های که توسط نویسندگان گروه گهواره تألیف می‌شوند، از زندگی اجتماعی کودک، با توجه به محیطی که با آن آشنایی دارد انتخاب می‌شود. نویسندگان ما برای تألیف کتاب‌های خود سوژه‌هایی را انتخاب می‌کنند که در تضاد با ارزش‌های فرهنگی ما نباشند.
در مورد مساله روانشناسی کودک باید بگویم که ما در گهواره همکارانی داریم که تحصیلات‌شان در زمینهی روانشناسی کودک است و در این رشته تخصص دارند.
پرسش:تا به حال، در مورد کارهای‌تان چه چیزهای گفته شده و نقد و بررسیِ اگر شده، چگونه است؟
فرشته: با توجه به گزارش‌های که تا به حال در مورد گروه گهواره نشر شده، استقبال خوبی از برنامه‌های ما صورت گرفته است که البته ما مدیونِ مردم قدرشناسِ خود هستیم. بسیاری از رسانه‌های مطرح در مورد تشکیل، نحوه‌ی کار و تولیدات گروه گهواره گزارش‌های مفصلی تهیه کردند و هر کدام به شیوه‌ی خود کارکردهای این گروه را مورد بررسی و تشویق قرار دادند.
پرسش:آیا برنامه‌های گهواره را گسترده‌تر می‌سازید و مثلاً به تئاتر و دیگر زمینه‌ها نیز خواهید پرداخت؟ یا تنها به چاپ و نشر کتاب اکتفا می‌کنید؟
فرشته:برای فعلاً برنامه‌های که روی دست داریم، شامل نشر کتاب‌های داستان، عرضه‌ی کتاب‌های اطلاعات عمومی برای کودکان، دایر نمودن کارگاه‌های آموزشی، برنامه‌های کتاب‌خوانی، کارگاه داستان نویسیِ کودک و کارهایی نظیر این‌ها است. اما در آینده، برنامه‌های برای گسترش فعالیت‌های خود، در زمینه‌های تئاتر، انیمیشن و حتا پارک تفریحیِ گهواره، نیز خواهیم داشت.
پرسش:چقدر موضوع جنسیت در این کتاب‌ها مد نظر گرفته شده است؟ چون اکثریت کتاب‌های که فعلاً در مکتب‌ها تدریس می‌شود، بر نقش پررنگ مرد در جامعه تأکید دارد و کودکان‌مان را متوجه نوعی تبعیض می‌سازد؟
فرشته:این موضوع بسیار مهم است. مسلماً به این مساله توجه کرده‌ایم. به طور نمونه، اگر به لوگوی گروه گهواره دقت کنید، نمی‌توانید تشخیص بدهید که تصویر متعلق به یک دختر است یا یک پسر. همین طور، در بخش داستان‌های تالیف شده، شخصیت اصلی در یکی از داستان‌ها به نام ماجراهای خارخاری‌گک نوشته‌ی آقای وحید مهرداد، یک پسرک خردسال است، اما در داستانی دیگری به نام پروانه و کتاب سخنگو نوشته‌ی آقای حضرت وهریز، شخصیت اصلی داستان یک دخترک است. نمونه‌ی خوب دیگر، داستان شهر مومی نوشته‌ی ذبیح مهدی است که در قسمتی از قصه زانکو- یکی از شخصیت‌های داستان- برای طلب محبت به شهر مومی می‌آید و از آن بین دخترِ خردسالی به زانکو محبت می‌دهد. این بدان معناست که محبت در جنس زن به گونه‌ای متفاوت‌تر تبارز می‌کند و قطعاً این به معنای ضعفِ جنس مونث نیست. این‌ها هیچ کدام تصادفی نیستند، بلکه به تمام این نکات و موضوعات فکر شده و اهمیت داده شده است.
