وسیمه بادغیسی؛ دولت‌زنِ جوان در مسیر دشوار دموکراسی‌سازی در افغانستان

وسیمه بادغیسی کمیشنر و معاون عملیاتی کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان است. او آموزش‌های عالی خود را در مقطع فوق لیسانس در دانشگاه واشنگتن امریکا تکمیل کرده و پژوهش‌ها و مقاله‌های علمی جدی را در مجلات بین‌المللی و دانشگاهی منتشر کرده است.

حوزه فارسی‌زبانان، وسیمه بادغیسی را بیشتر از شخصیت ادبی او می‌شناسند؛ کسی که تا کنون بیشتر از ۲۰ داستان کوتاه و بلند منتشر کرده و جایزه جشنواره‌های ادبی حوزه فارسی را نیز به دست آورده است. داستان‌های روایت‌گونه‌ی او توجه بسیاری از داستان‌نویس‌های خارجی را نیز جلب کرده تاجایی که شماری از این داستان‌های او به زبان‌های خارجی نیز برگردانده شده است.

خانم بادغیسی در سال گذشته‌ی خورشیدی در یک رقابت تنگاتنگ و امتحان دشوار، توانست اعتماد داوران بلندپایه افغانستان که کمیشنران کمیسیون مستقل انتخابات این کشور را گزینش می‌کردند، به دست آورد و یکی از اعضای کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان گماشته شود. این هیات شامل رییس جمهوری افغانستان، رییس اجرایی این کشور، دادستان کل و شماری از مقام‌های ارشد دیگر حکومتی می‌شد.

حوزه فارسی زبانان وسیمه بادغیسی را بیشتر از شخصیت ادبی او می‌شناسد.

او طرحی را برای هیات داوران در مورد چگونگی برگزاری انتخابات و نهادینه‌سازی دموکراسی ارایه کرد که با استقبال زیاد آن‌ها، مواجه شد. سرانجام خانم بادغیسی در میان هفت نفری بود که به‌عنوان کمیشنر در این کمیسیون راه یافتند.

او در انتخابات داخلی این کمیسیون نیز موفق درخشید و به‌عنوان معاون عملیاتی آن برگزیده شد.

مسیر آموزشی

وسیمه بادغیسی در ولایت بادغیس متولد شده و آموزش‌های ابتدایی را در این ولایت فرا گرفته‌است. اما پس از آن پدر خانواده، فرزندان و خانواده خود را به هرات منتقل می‌کند. او دانش‌آموز صنف شش مکتب بود که طالبان شهر هرات را تصرف کردند و آموزش‌های دختران همانند سایر شهرهای تحت تسلط این گروه در هرات نیز پایان یافت.

خانم بادغیسی می‌گویدکه پدرش به‌دلیل این‌که نمی‌خواست آنان بی‌سواد باقی بمانند، زمینه‌های تحصیل را در عالم مهاجرت در ایران برای شان فراهم کرد. او دوره دبیرستان و پیش‌دانشگاهی‌اش را در بخش ادبیات و علوم انسانی در مشهد ایران سپری کرد.

پس از سقوط طالبان وسیمه و خانواده‌اش در سال ۲۰۰۲ میلادی به هرات بازگشتند و پس از سپری کردن امتحان ورودی دانشگاه در بخش قضا و ثارنوالی دانشکده‌ی حقوق و علوم سیاسی در دانشگاه هرات پذیرفته شد.

پس از پایان مقطع لیسانس، او به عنوان یک دانشجوی نخبه زمینه‌ی آن را یافت که در امتحان استادی در این دانشگاه شرکت کند و به عنوان استاد دانشگاه هرات پذیرفته شود. پس از سال ۱۳۸۶ برای ۵سال در این دانشگاه استاد بوده است.

از آن‌جایی که ارتباطات دانشگاهی میان دانشگاه هرات و واشنگتن در جریان تدریس او در دانشگاه هرات برقرار بود، شماری از استادان این دانشگاه برای آموزش‌های عالی، زمینه ادامه تحصیل را در آمریکا داشته اند. به این جهت او نیز از استادانی بود که توانست از فرصت فراهم‌شده استفاده کند و برای مقطع فوق لیسانس عازم آمریکا شود. خانم بادغیسی پس از پایان آموزش‌های فوق لیسانس، دوباره به هرات باز می‌گردد و به عنوان استاد دانشگاه، فعالیت‌هایش را ادامه می‌دهد.

خانم بادغیسی فوق لیسانس حقوق با گرایش “حقوق مقایسه‌ای” دارد. یکی از حوزه های مهم در این رشته تمرکز بر حقوق اساسی می‌باشد که مسایل مربوط به قانون اساسی، حقوق شهروندان، آزادی‌های شهروندی و مدنی و مسایل حقوقی نظیر این را شامل می‌شود. به گفته‌ی بادغیسی انتخابات و حق رای و مسایل حقوق مرتبط با آن، ارتباط نزدیک با مساله حقوق اساسی دارد که یکی از زیرمجموعه آموزش‌های او در مقطع فوق لیسانس بوده است.

وسیمه بادغیسی  گفت که “رشته حقوق مقایسوی که من در امریکا خوانده ام، هم خیلی نزدیک است به “حقوق اساسی” که بر می‌گردد به مولفه‌های دموکراسی، دولت‌سازی، انتخابات، حقوق زنان، آزادی‌ها.”

بادغیسی به عنوان استاد دانشگاه در رشته حقوق نیز فغالیت کرده است.

دوره آموزش‌های عالی او در امریکا، تجربه‌ی خوبی برایش بوده است. خانم بادغیسی می‌گوید که درس خواندن در کشور نظیر آمریکا باعث شده که نوع متفاوت از زندگی و سلوک اجتماعی را تجربه نماید.

خانم بادغیسی تاکید می‌کند که “هرچند می‌توانستم من در آن کشور بمانم. اما خواستم در داخل افغانستان کار کنم. وقتی تلاش‌ها و پیشرفت‌های مردم کشورهای دیگر را دیدم، به من انگیزه‌ی داد که بیشتر درس بخوانم و بیشتر تلاش کنم که بتوانم برای کشور خودم کاری بتوانم.”

زندگی ادبی

وسیمه بادغیسی در یک خانواده‌ی ادبی بزرگ شده است. پدر او به ادبیات علاقه‌ی زیادی دارد. برادرش نقیب آروین بادغیسی یکی از شعرا و نویسندگان جوان افغانستان است. همین امر باعث شده که بیشترین هدیه‌های او از کودکی‌اش تا کنون کتاب باشد.

او می‌گوید که “از صنف اول و دوم مکتب برادر و پدرم به من کتاب هدیه می‌دادند. من از ابتدا با کتاب‌های کودکانه، با نقاشی‌ها انس گرفتم و همان بود که کتاب و مطالعه کار خودش را کرد.”

بادغیسی می‌گوید که پدر و برادرش از هر سفری که بر می‌گشتند، برای او کتابی می‌آوردند و او تبدیل شده بود به یک کودک و نوجوان کتاب‌خوان؛ کاری که باعث شد او با کلمات بیشتر آشنا شود و دایره واژگانش وسعت پیدا کند.

تا کنون دو کتاب داستانی از وسیمه بادغیسی چاپ شده است که این دو اثر از نگاه چینش واژگان، پردازش، محتوا و داستان، مورد استقبال زیادی از ادب‌دوستان حوزه فارسی زبان قرار گرفته است. او در باره کتاب‌های خود می گوید که “درد اجتماع را که من در همان سن نوجوانی درک کرده بودم، در این اثر ها گنجانیده بودم.”

این داستان‌نویس جوان افغان می‌گوید که پس از نشر آثارش، بیشتر به داستان نویسی توجه کرد و همین امر باعث شد تا انگیزه‌ی بیشتری به داستان‌نویسی پیدا کند. اولین مجموعه ادبی او زمانی که تازه کارش را به عنوان استاد در دانشگاه هرات شروع کرده بود، در سال ۱۳۸۷ مجموعه‌ی از داستان‌های او به نام “کلمه را باد می‌برد” نشر شد. این اثر خانم بادغیسی ۱۰ داستان دارد که مورد استقبال گسترده داستان‌نویسان افغانستان و جامعه ادبیات قرار گرفت. سپس او مجموعه داستانی دومش را به نام “به وقت بخارا” نیز در حدود ۱۰ داستان به نشر رساند.

در کتاب “به وقت بخارا” جدی‌ترین داستان‌های او نشر شده است. در همین کتاب بود که داستانی به نام “پامیر جان” که سرنوشت یک پسر افغان دوران جنگ افغانستان را روایت می‌کند، مورد توجه جهانی قرار گرفت.

این داستان توسط کتابخانه سلطنتی دانمارک در کوپنهاگن برگزیده شد و ترجمه گردید. خانم بادغیسی تنها نویسنده زن از افغانستان بود که در میان روشنفکران، نویسندگان، اهل ادبیات و روزنامه‌نگاران به دانمارک دعوت شده بود.

در جشنواره قند پارسی نیز چندین داستان او جایزه گرفته است. یکی از داستان‌های او که از این جشنواره جایزه گرفته، داستان “دو تک” چاپ شده در کتاب “کلمه را باد می‌برد” و داستان دیگر او “برسد به‌دست ساقیا” چاپ شده در کتاب “به وقت بخارا” می‌باشد.

وسیمه بادغیسی از هر دو حوزه ادبی و حقوقی زندگی خود راضی است. او کارنامه ادبی‌اش را خوب می‌داند و در عین حال به وضعیت ایده ال نیز در حوزه خدمات عمومی و شغل حرفه‌ای‌اش به عنوان یک حقوق‌دان رسیده است. او در این زمینه می‌گوید که ” اگر من در یک کشوری به دنیا می‌آمدم که همه چیز به حالت عادی خود می‌بود، مانند بسیاری از کشورهای دیگر، باز دوست داشتم، به ادبیات می‌پرداختم. اما حالا خلاء ها به‌قدری است که کشور من، اولویت‌اش غیر از ادبیات است.”

با این حال وسیمه بادغیسی می‌گوید که “… ادبیات چیزی است که در خون ما و خانواده ما جریان دارد و مردم ما چی در حال و چی در سابق ادبیات را دوست داشته‌اند.”

با این وجود او همواره ادبیات را دوست دارد و به آن فارغ از هر دغدغه‌ای دیگر می‌پردازد. خانم بادغیسی می‌گوید که کسانی که از طریق فعالیت‌های ادبی‌اش با او آشنا شده اند بیشتر او را خرسند می‌سازد، اما رشته حقوق و جامعه حقوقی افغانستان را نیز دوست دارد.

وسیمه بادغیسی در کنار شغل استادی دانشگاه یکی از فعالان جامعه مدنی هرات نیز بوده است.

“من هم با خانواده حقوقی افغانستان در ارتباط هستم و می‌شناسم و هم با خانواده ادبی افغانستان، اما کسانی که مرا به عنوان نویسنده و از روی کارهای ادبی من می‌شناسند، بیشتر خرسند می‌شوم؛ بخاطر که این یک دستاورد شخصی من است. من هیچ وقت در انجمن‌های ادبی نرفته ام. شاگرد صنف‌های ادبی نبوده‌ام، در جلسه‌های ادبی شرکت نداشته‌ام. این حاصل مطالعه و تجربیات شخصی خودم بوده است. اما در رشته تحصیلی‌ام، دولت افغانستان به من کمک کرده، کشور امریکا باعث شد که به من بورس تحصیلی بدهد، به نوعی دستان کسانی دیگر در این موفقیت‌ام دخیل بوده است.”

خنم بادغیسی می‌گوید که در زندگی‌اش، برادر او نقش جدی و تاثیر‌گذار داشته است. از آن جایی که برادر او از شاعران نام آشنا و جوان افغانستان است، بیشتر بر شکل‌گیری مسیر زندگی‌اش تاثیر داشته است. او در این مورد می گوید که “برادرم به‌عنوان معلم ادبی‌ام، بلای حوزه ادبی‌ام بسیار تاثیر گذار بوده است.”

فعالیت‌های مدنی

خانم بادغیسی از دوران دانشجویی و پس از آن زمانی که به عنوان استاد در دانشگاه هرات استخدام شد، یکی از فعالان مدنی بوده است. او در آن زمان عضو شبکه‌ی جامعه مدنی و حقوق بشر بود که گفتمان های آزاد را بر پا می‌کردند و با مجموع از جوانان در این مباحث، برای دوسال شرکت داشته و فعالیت می نمودند. این فعالیت‌ها در نهادهای مدنی و حقوق بشری روی شناخت و زندگی او تاثیرگذار بوده است.

خام بادغیسی در کنار داستان نویسی، پژوهش‌های زیادی در بخش حقوق نیز دارد.

علاوه بر این او در حوزه حقوق فعالیت‌های پژوهشی زیادی داشته است. از این میان، او در حوزه حقوق رسانه مقالات پژوهشی را در مجلات دانشگاهی منتشر کرده است. همزمان با این، خانم بادغیسی در حوزه حقوق کودک نیز پژوهش کرده است.

خانم بادغیسی عضویت شورای متخصصان هرات را دارد که اخیرا با شماری از نویسندگان دیگر، کتابی را زیر عنوان “بررسی نظام اداری متمرکز و غیر متمرکز در افغانستان” منتشر کرده اند. در عین حال او و یکی از همکارانش در دانشگاه هرات، کتابی را زیر عنوان “خشونت خانوادگی، عامل و راه‌کار ها” برای مطالعه در باب خشونت خانواده در افغانستان نوشته و نشر کرده اند.

هم‌زمان با این فعالیت‌ها او برای مدت کوتاهی سفر پژوهشی در آلمان داشته و روی چگونگی تدوین میکانیزم عرفی غیر حقوقی در افغانستان تحقیق کرده و تلاش نموده تا این روش را برای کاهش منازعات در افغانستان، امکان‌سنجی نماید.

معاون عملیاتی

وسیمه بادغیسی مسیر کوتاه اما پرتحرکی را برای موفقیت‌هایش طی کرده است. او با آن که جوان است و عمر طولانی را سپری نکرده اما ارتقای شغلی‌اش را؛ آن هم در یکی از ساختارهای مهم دولتی افغانستان بستگی به عوامل متعدد می‌داند. او تلاش های فردی و خانواده‌ای که حامی و پشتیبانش بوده اند را دو دلیل اصلی موفقیت خود عنوان می‌کند.

وسیمه بادغیسی سال گذشته خورشیدی از سوی رییس جمهوری افغانستان به عنوان کمیشنر کمیسیون مستقل انتخابات برگزیده شد.

خانم بادغیسی می‌گوید که “من انتخاب شدنم را در این پست یکی از نتایج تلاش‌های مستمر خود در زندگی می‌دانم. تلاش های زیادی کرده‌ام؛ تحصیل، کاوش، تحقیق، درس، بی طرفی. شاید این‌که من خواسته‌ام برای افغانستان کاری کنم، باعث شد که در این جایگاه برسم.”

علاوه بر این، او خانواده‌اش را نیز در این مسیر به شدت مهم می‌داند. خانم بادغیسی از تاثیرگذاری خانواده‌اش می‌گوید؛ این‌که آنان چگونه زمینه را برای درس و تحصیل‌اش فراهم کرده و همواره از او حمایت نموده اند. او می‌گوید که بستر رشد که از سوی خانواده‌اش برای او فراهم شده است، باعث شده که او متفاوت بدرخشد.

او در باره موقعیت فعلی شغلی‌اش می‌گوید که برایش مهم است تا در کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان فعال باشد و بتواند همراه با همکاران خود تغییرِ چشم گیر برای دموکراسی‌سازی به میان آورد. بادغیسی تاکید می‌کند که “تلاش دارم که هر فرد در هر گوشه افغانستان به عنوان یک فرد و یک رای و یک عضو مطرح شود. امکانات باید آماده شود که آنان نیز در پروسه‌های ملی و دموکراسی‌سازی سهم شان را ادا کند.”

منبع: سایت خبرنامه