چرا خودکشی؟
نگارنده: وحید نورزاد روانپزشک
خودکشی و ضرر به خود، یکی از جمله مشکلات صحت جسمی و روانی زنان و مردان می باشد. سطح اقدام به خودکشی نزد زنان و دختران به تناسب مردان در کشور زیاد بوده که علت‌های آن مختلف و پیچیده می‌باشد.
علت‌های عمده خودکشی و ضرر به خود، نزد زنان، خشونت علیه زنان و دختران، ترومای روانی، افسردگی و سایر مشکلات صحت روانی، فقر و محرومیت، عدم موجودیت کار و اشتغال مناسب برای زنان، عدم دسترسی به تعلیم و تربیه، فشار جامعه در قسمت ازدواج دختران، نبود کدام راه دیگر برای ابراز احساسات، هیجانات، قهر و خواهشات زندگی می‌تواند باشد.
از لحاظ جنسیتی اقدام به خودکشی در مردان بین سنین 20 تا 25 سال، در میان زنان بین سنین 16 تا 20 سال می‌باشد. اگر چه اقدام به خودکشی‌ها در بین زنان و دختران به مراتب بیشتر از مردان از نسبتی 5.2 الی 5.4 به یک است، ولی خودکشی در مردان سه برابر بیشتر از زنان منجر به مرگ قطعی و واقعی می‌شود؛ یعنی مردان وقتی دست به خودکشی می‌زنند که واقعاً خواهان مرگ هستند. تحقیقات نشان داده که خودکشی در نوجوانان به دلیل یأس، احساس پوچی، سرخوردگی از تحصیل و مسایل عاطفی وعشقی است. اما در میان زنان، مهمترین عامل خودکشی اختلافات و خشونت‌های خانوادگی است و در بین مردان و جوانان که معمولاً به شیوه‌های جنجال برانگیز همراه است، به اعتراض به مسایل اجتماعی و اقتصادی، بیکاری و بحران‌های جامعه صورت می‌گیرد.
گروه‌های در معرض خطر خودکشی
افراد ذیل بیشتر در معرض خطر خودکشی قرار دارند:
- افسرده اند و افکار نا امید کننده دارند.
- سابقه اقدام به خودکشی دارند.
- سابقه اقدام به خودکشی در یکی از اعضای خانواده آن‌ها وجود دارد.
- در خانواده آن‌ها درگیری و اختلاافات خانواده گی وجود دارد.
- مشکلات قانونی در امور مربوط به خود دارد.
- در زندگی و یا تحصیل شکست خورده اند.
- مورد سوء استفاده عاطفی و یا جنسی قرار گرفته اند.
- از بیماری جسمی مزمن و طولانی رنج می‌برند.
- اعتیاد به مواد مخدر دارند.
- شکایت سیر شدن از زندگی خود داشته و ازخودکشی صحبت می‌کنند.
- اتفاقات ناگوار برای آن‌ها رخ داده باشد.
راهنمایی و کمک به شخص بحران زده در معرض خودکشی:
1 – فرد را تشویق کنید تا عواملی را که باعث شده به «مرگ» فکر کند را با شما در میان بگذارد. هرچه فرد قادر به صحبت در باره جزییات این تجربه شود بهتر می‌توان به عوامل این بحران پی برد. هنگامی که عوامل شناخته شد، رویارویی با آن آسان تر خواهد بود.
2– سعی کنید فرد را وادار به بیان احساساتش کنید . بیان احساسات برای آن فرد راهی است برای راندن نا امیدی‌ها، بدین طریق فرد احساس ایمنی می‌کند. می‌توانید از عبارات معمول مانند اینکه: «وقتی این اتفاق افتاد چه احساسی داشتی؟» یا «اگر این اتفاق برای من هم می‌افتاد همین احساس را داشتم.» استفاده کنید.
3– وقتی در این باره صحبت می‌کنید از عبارات « خودکشی»، «نقشه خودکشی» و…استفاده کنید. معموملاً افراد که با این مسله روبرو می‌شوند ، سعی می‌کنند از زاویه دیگری این موضوع را ببینند. شاید نوع فرار احساسی به نظر آید ، یک راه حل بدون عواقب قابل ذکر استفاده از این عبارات باعث می‌شود تاشخص حس قویتری از واقعیت پیدا کند در حال که به مدد کار کمک می‌کند که آیا نقشه در کار است یا نه؟ اگر فرد نقشه منطقی برای این کار دارد فریاد او برای کمک جدی تر است و به دقت بیشتری نیاز مند است.
5– از منابع کمک بگیرد
6– وقتی که بحران خاتمه یافت با فردی دیگری صحبت کنید. زمانی که می‌گذارید تا دربحران سهیم شوید، مانند این است که خودتان هم در آن موقعیت پر استرس بوده‌اید احساسات و تصمیمات خود را با فرد دیگری در میان گذاشتن در برگشت بدن تان به وضعیت عادی نقش به سزای دارد. در ضمن ممکن است خود را «گناه کار» در حل مسله بدانید.
به یاد داشته باشید که در میان گذاشتن این موضوع با افراد دیگر خیانت به اعتماد به فرد نیست، بلکه کمک برای نجات یک زندگی است محدودیت‌های مسؤلیت خود را درک کنید. روش‌های محدودی برای کمک در مواقع بحرانی موجودند(معرفی او به یک متخصص، اطلاع به سازمان‌های مربوطه پولیس و خانواده شخص و …) اگر مراحل اساسی را برای اینکه فردی را از انجام این کارباز داده‌اید، فرد از دریافت کمک‌های بیشتر خود داری می‌کند، کار بیشتری برای او نمی‌توان انجام داد. کسی که برای تمام کردن زندگی‌اش مصمم باشد، راه پیدا می‌کند. مسؤلیت شما به عنوان دوست یا مدد کار و تا حدود دخالت است. وقتی که همه راه‌های ممکن راه امتحان کردید مسؤلیت شما به عنوان یک همنوع تمام می‌شود.
زندگی موهبت الهی و حق طبعی انسان است هیچ شخص بدون مجوز قانونی از این حق محروم نمی‌گردد (ماده 23 قانون اساسی) .
آیات صریح از قرآن در زمینه وجود دارد که خداوند کشتن نفس و خودکشی را حرام کرده است . خودکشی از دیدگاه شرعی عمل حرام بوده ودر آخرت به شخص که چنین عمل را مرتکب می‌شود جزای شدید پیش بین شده است ، به دلیل اینکه زندگی موهبت الهی است و شخص تنها به شکل مشروع می‌تواند در آن تصرف نماید و خودکشی یک نوع تصرف غیر مشروع بوده و به همین دلیل در زمره گناهان کبیره قرار گرفته است. چنانچه آیات متعدد پیرامون حرمت این عمل صراحت دارد از آن جمله آیه (29) سوره النسا که قویترین آیه پیرامون این موضوع می‌باشد.
ترجمه : «خودتان را نکشید، به درستی که خداوند نسبت به شما مهربان است.»
