دشواری‌هایی که نتوانستند مانع زنان برای دانش آموزی شوند

نویسنده: کتایون اعظمی

از میان خبرهایی که با نام هرات و در مورد زنان باشد، گاهی می‌توان خبرهای خوبی هم شنید. خبرهایی که از بازشدن یک دریچه تازه به سوی امید خبر می‌دهد.

امسال 55 درصد کسانی که در این ولایت در آزمون کانکور شرکت کرده اند را بانوان شکل می‌دهند. بانوانی که همه می‌دانیم با چه دشوارهایی خود شان را به این مرحله رسانده اند.

اگر کسانی که در هرات زندگی می‌کنند یا با وضعیت این ولایت آشنایی دارند می‌دانند که بانوان در این ولایت در جریان زندگی با چه موانعی بزرگی رو به رو اند.

 بسته بودن فضای خانواده‌ها، مانع شدن شماری زیادی از دختران به خاطر رفتن به مکاتب تا آزار و اذیت‌هایی که در خیابان‌ها می‌بینند و ده‌ها مورد از این قبیل که همه دست به دست هم داده برای پس زدن زنان به کار گرفته می‌شوند. نمونه فضای حاکم در هرات و تاثیر آن بالای زندگی زنان را می‌توان از آمار خشونت‌ها، اقدام به خودکشی و خودسوزی‌ها دریافت. اما حالا انگار وضعیت اندک اندک رو به بهتر شدن است.

اختصاص دادن 55 درصد متقاضی برای راه یافتن به دانشگاه‌ها چیز ساده‌ای نیست و آن هم در ولایتی هم چون هرات که همواره نامش در مورد زنان با خشونت گره خورده است.

درست است که هرات از نگاه امنیتی ولایت نسبتاً امن به شمار می‌رود اما در جریان این سال ما شاهد بسته بودن شمار زیادی از مکاتب در ولسوالی‌های شیندند، گلران، فارسی و چند ولسوالی دیگر بودیم که مطمینن اگر این مکاتب هم به روی بانوان بسته نمی‌ماند، شاهد بیشتر شدن حضور بانوان هم می‌بودیم.

گفته می‌شود که اگر می‌خواهید یک کشور را آباد کنید باید زیربناهای آن را محکم و آباد کنیم. حالا در چنین زمان و شرایطی یکی از اساس و تهداب بهتر سازی زندگی و اجتماع بدون شک بلند رفتن سطح سواد و آن دانش آن است.

می‌دانیم که زنان در این همه سال آن گونه که باید رشد می‌کردند، نکردند. آن گونه که مورد توجه قرار می‌گرفتند نگرفتند و آن گونه که باید روی مسایل سواد و دانش آن‌ها سرمایه گذاری می‌شد نشد. چون اکثر پولی که برای زنان اختصاص یافت خرج سیمینارها و کنفرانس‌هایی شد که نتیجه‌ای هم نداشت. در تازه ترین مورد نهاد وحدت زنان در بررسی که انجام داده دریافته است که زنان در ولسوالی‌های هرات حتا از ابتدایی ترین حق و حقوق خود اگاهی ندارند. این دریافت عمق فاجعه بزرگی را نشان می‌دهد و از سوی دیگر می‌دانیم که چقدر راه را اشتباه رفته‌ایم. و حالا هم اگر به جای این کنفرانس‌ها روی بنیادهای اکادمیک و مکاتب مصرف می‌شد و یا در بخش سوادآموزی زنان توجه می‌شد. هم با آمار بزرگی از بالا رفتن سواد رو به رو می‌شدیم و هم با آمار بلندتری متقاضیان پیوستن به دانشگاه‌ها.

حالا هرچه است نمی‌خواهم مانند همیشه لب به شکایت بگشایم. چون سرانجام یک خبر خوب به نشر رسیده است و این خبر برای ما ارزش ویژه‌ای دارد چون این به نحو خود می‌تواند گواه یک مبارزه جدی بانوان در این ولایت به حساب برود.

هرات از جمله ولایاتی است که عرف و سنت بد رقم با زندگی گره خورده ، حالا اگر عرف و سنت اجتماعی حاکم در آن به نفع زندگی زنان باشد جای بحث نیست اما در موارد زیادی این مساله سنگ بزرگی سر راه زندگی زنان می‌گذارد که موانع جدی به حساب می‌رود.

از یک سو بزرگ شدن دختران را همسو می‌دانند به این که باید ازدواج کند و برای آن  باید در چهاردیواری خانه بماند و کار خانه بیاموزد از سوی دیگر یک باور به شدت مزخرفی وجود دارد مبنی بر این که چون “دختر مال مردم است” نباید به آن خیلی توجه کرد.

خودم بارها شاهد بودم که پدر خانواده تمام توجه‌اش را روی پسرش گذاشته و یا به نحوی سرمایه گذاری کرده که درس بخواند و بهتر بخواند و یا بهترین آموزشگاه‌ها را انتخاب کند. چون تصورش این بوده که فردا این پسرش است که می‌تواند چرخه اقتصادی خانواده را بچرخاند. هم شاهد این بودم که دختران در خانه با خود و به کمک کتاب‌هایی که امانت گرفته درس خوانده‌ اند. اما در پایان شاهد نتیجه‌ای عجیبی بودم. دختران توانستند به دانشگاه راه یابند اما پسر خانواده با این همه مصرف حتا نتوانسته بود یک نمره نسبتن خوبی بگیرد.

با شاهد بودن این گونه رویدادها، با شاهد بودن این همه مشکلات، با فهمیدن این که چقدر برای یک دختر یا یک زن درس خواندن دشوار است چطور می‌توان با این آمار خوشحال نشد؟

در پایان یک موضوع را نباید فراموش کنیم که یک کشور را فقط افراد باسواد و با دانش می‌تواند بسازد و فهمیدن و دانش ربطی به جنسیت ندارد. همان گونه هم خانواده ها باید بفهمند همین حالا هم شمار زیادی از بانوان در هرات خیلی بهتر نسبت به مردان چرخه اقتصاد خانواده را می‌چرخانده. این جاست که می‌توان به توانایی زنان باور کرد و به قدرت این گفته بیشتر ایمان آورد که اگر کارهای بنیادین صورت بگیرد و اگر به جای درست توجه شود و زنان هم به توانایی خود باور بیاورند آنان می‌توانند با یک دست گهواره و با دست دیگر جهان را تکان دهند.