اعتیاد، یکی از تبعات منفی افسردگی زنان

ترتیب: سودابه احراری

«روی آوردن بیماران افسرده به اعتیاد بستگی به مکانیزم‌های دفاعی بدن دارد. خیلی از افراد هستند که افسردگی دارند ولی به طرف اعتیاد نمی‌روند اما بعضی دیگر به مجرد این که انگیزه‌ برای  زندگی کردن را از دست بدهند به مواد مخدر، داروهای روان گردان و یا الکل روی می‌آورند.» این بخشی از سخنان داکتر وحید نورزاد مسوول بخش روان درمانی شفاخانه حوزوی هرات است که در ادامه می‌خوانید.

پرسش: افسردگی چیست و دلیل این که زنان نسبت به مردان بیشتر به این بیماری  دچار می‌شوند‌‌ چیست؟  

پاسخ: افسردگی یکی از بیماری‌های شایع روانی است که هم زنان و هم مردان را مبتلا کند.

در تعریف افسردگی می‌توان گفت، احساس غم واندوهی است که بیش از دو هفته ادامه یابد. این که چه افرادی بیشتر مبتلا به افسردگی می‌شوند باید گفت که زنان بیشتر در خطر ابتلا به افسردگی قرار دارند وعوامل آن هم  ازدواج‌های اجباری، خشونت‌های خانوادگی و ازدواج‌های زیر سن است. شما کمتر مردی را می‌بیندی که به فشار و یا به اجبار ازدواج کند. دیگر این که تغییرات بدنی و هورمونی زنان متفاوتر از ساختار بدنی مردان است که این خود زمینه ساز افسردگی در نزد زنان می‌باشد.

پرسش: آیا افسردگی هم درجه و یا مراحلی دارد؟

پاسخ: افسردگی سه درجه خفیف، متوسط  و شدید دارد. افسردگی پس از زایمان، فصلی و دوقطبی را می‌توان از جمله انواع آن برشمرد.

افسردگی پس از زایمان بیشتر نزد زنان شایع است.  افسردگی فصلی هم بیشتر نزد زنان بوجود می‌آید. مثلا اگربعضی از زنان را دیده باشید که می‌گویند «من به این فصل دلگیر می‌شوم » که این خودش نوعی از افسردگی فصلی است. یک نوع دیگر افسردگی دو قطبی است  که با توهم و هزیان همراه است.

پرسش: در مورد علایم افسردگی صحبت نمایید آیا علایم در همه انواع آن مشابه است؟  

پاسخ: در ابتدا افسردگی از نوع خفیف آن شروع می‌شود و آهسته آهسته به طرف متوسط و شدید می‌رود. بیشتر بیمارانی که نزد ما مراجعه می‌کنند از نوع افسردگی شدید اند. متاسفانه که خانواده‌ها به بیماران روانی کمتر توجه می‌کنند زمانی به یک روانشناس و روانپزشک مراجعه می‌کنند که علایم در نزد بیمار بسیار شدید شده باشد و کار و زندگی شان مختل شده باشد یا خانواده از دستش اذیت شده باشد.

اولین نشانه‌های افسردگی این است که شخص بیمار احساس نا امیدی کرده  گوشه گیر و منزوی شده و ارتباطات اجتماعی‌اش محدود می‌شود. از زندگی لذت نمی‌برد و برای بیش برد زندگی هیچ انگیزه‌ی ندارد. در سیستم خواب و خواراکش اختلال بوجود می‌آید. وزن‌اش گاهی کاهش و گاهی افزایش می‌یابد. از نشانه‌های عمده افسردگی افکار خودکشی و اقدام به خودکشی است. تراکم ذهنی در ذهن بیمار زیاد شده و اقدام به خود آزاری می‌کنند که در نتیجه منجر به خودکشی می‌شود.

پرسش: آیا افسردگی در زنان می‌تواند سبب اعتیاد شود؟

پاسخ: یکی از تبعات منفی افسردگی می‌تواند اعتیاد باشد. وقتی یک شخص دچار افسردگی می‌شود دیگر از زندگی لذت نمی برد و همه انرژی خود را از دست می‌دهد. این شخص نیاز به تکیه گاه دارد که بتواند آرامش بدست آورد و این آرامش را توسط افراد نمی‌تواند پیدا کند بنظر فرد بیمار بهترین دوستی که می‌تواند او را به آرامش برساند مواد مخدر است چون به بیمار خوشی کاذب می‌دهد و تمام مشکلاتش را فراموش می‌کند اما این موقتی است.

روی آوردن بیماران افسرده به اعتیاد بستگی به مکانیزم‌های دفاعی بدن دارد. خیلی از افراد هستند که افسردگی دارند ولی به طرف اعتیاد نمی‌روند اما بعضی دیگر به مجرد این که انگیزه‌ برای  زندگی کردن را از دست بدهند به مواد مخدر، داروهای روان گردان و یا الکل روی می‌آورند.

درکل خود افسردگی زمینه ساز اعتیاد است اما زنان نسبت به مردان کمتر به طرف اعتیاد می‌روند و بیشتر از تبعات منفی دیگر افسردگی متاثر می‌شوند.

پرسش: افسردگی  پس از زایمان چیست وآیا علایم آن با انواع دیگر افسردگی یکی است یا خیر ؟

پاسخ: افسردگی پس از زایمان بستگی به این دارد که مادر در چه محیط ،شرایطی و خانواده زندگی می‌کند. آیا درک می‌شود؟ آیا به این مادر توجه می‌شود؟ آیا مهر محبت خانواده و شوهر شامل حالش می‌شود یا خیر؟ اگر دچار محرومیت‌های عاطفی باشد و دچار کمبودی‌های اقتصادی باشد، مداخله‌های در زندگی‌اش صورت بگیرد، به این خانم ارزش قایل نشوند، فرهنگ گفتمان در خانواده وجود نداشته باشد و خشونت در خانواده زیاد باشد. همه این موارد سبب افسردگی پس از زایمان می‌شود.

همه باید بدانند که وقتی یک زن باردار است ملاحظه حالش باید بیشتر شود چون او دو نفر است. بعضی اوقات دیده شده که خانم بعداز ختم پروسه زایمان بعداز دو هفته ممکن بطرف افسردگی پس از زایمان برود. و در بعضی از خانم‌ها دیده شده که زود تر از دو هفته علایمش شروع می‌شود. علایمش همان گوشه نشینی و خودکشی و عدم لذت بردن از زندگی است.

ما این جا یک مریض داریم که وقتی باردار بوده شوهرش فوت کرده و بعداز زایمان خانواده شوهرش طفلش را از او می‌گیرند حتی اجازه ندادند که پستانش را به دهان نوازاد بگذارد. مادر را از طفلش محروم کردند. و این بطرف افسردگی پس از زایمان رفته است. پنج روز است که اینجا بستری است و با ما اصلا ارتباط برقرار نمی‌کند. این خانم یک نمونه از بیماران افسردگی پس از زایمان است.

پرسش: شما به عنوان مسوول بخش روان درمانی ولایت هرات این بیماری را در بین زنان این ولایت چگونه ارزیابی می‌کنید؟

پاسخ: متاسفانه بیشتر مراجعه کننده‌های بخش صحت روانی خانم‌ها هستند یعنی از صد درصد هفتاد درصد شان زنان هستند که از این میان هم شمار بالای بیماران، متبلا به افسردگی هستند. این آمار بالا امکان دارد که  در دراز مدت منجر به یک فاجعه شود و نگران کننده است.

پرسش: خوب در مورد افسردگی زنان حرف زدید  حال برای جلوگیری از این  بیماری چه راه کارهای را پیشنهاد می‌کنید؟ 

پاسخ: خانواده‌ها در ایجاد و درمان بیماری روانی می‌توانند نقش بسیار مهمی را داشته باشند. مهم ترین اصل این است که خانواده‌ها از وجود یک بیمار روانی در خانه شرم می‌کنند عوض این که آن را برای درمان به پزشک ببرند  و حمایت کنندن بیشتر او را سرزنش می‌کنند. خانواده‌ها بیشتر وقت بیمار را مقصر بیماری‌اش می‌دانند. همه چیز را از خود بیمار می‌خواهند خود شان برای درمان هیچ اقدامی انجام نمی‌دهند.

بخاطر کم شدن این بیماری لازم است که میزان آگاهی مردم و خانواده‌ها بالا برود اگر بیماری در خانه است او را حمایت کنند و همان ابتدا اگر نشانه‌های افسردگی را در وجودش می‌بینند به روانشناس یا روانپزشک مراجعه کنند.