از مجبوریت تا استثمار زنان در فابریکه‌های کرک پاکی
گزارشگر: سودابه احراری
کیسه‌های پراز کرک را پیش رویش قرار داده و تارهای قهوه‌ای، سفید و سیاه پشم را با دست‌های زخمی و خراشیده‌اش جدا می‌کند. در وقت کار در برابر گرد، بوی پشم و همچنان بخار مواد کیمیاوی که برای پاک کاری پشم به کار میبرد بینی و دهانش را بسته است.
فاطمه ۶۰ ساله هر روز از ساعت هفت صبح تا چهار بعد از ظهر در یک زیر زمین کثیف، بویناک و نیمه روشن مصروف پاک کردن کرک است.
او گفت: “من از صبح تا ناوقت عصر در داخل این گردوخاک هستم بوی بد پشم واقعاً آزارم می‌دهد. اما من انتخاب دیگری غیر از کار در اینجا ندارم. اگر کار نکنم چه کسی برای من و نواسه‌هایم پول خواهد داد؟”
فاطمه در ادامه گفت در این سن و سال نیازمند استراحت است. او روزانه مبلغ 120 افغانی کار می‌کند و معاشش به گفته خودش در برابر زحماتی که می‌کشد بسیار کم است.
فاطمه گفت:
صنعت پشم پاکی ( کرک پاکی) در ولایت هرات حدود ۴۰۰ زن را به کار گماشته است ولی این زنان در شرایط نامناسب، ساعات طولانی و با معاشات پایین کار می‌کنند. فعالان حقوق زن می‌گویند مالکان فابریکه، زنان کارگر را استثمار می‌کنند اما کارفرمایان می‌گویند در شرایطی که بیکاری شدید در کشور حاکم است، آنان فرصت شغلی برای زنان نیازمند را مهیا ساخته اند.
غلام صدیق نظری معاون شرکت نظری مدیریت یک فابریکه پروسس پشم را در ولایت هرات به عهده دارد.
او تایید کرد که کار سخت است و معاشات پایین، اما آنها روزانه برای کارگران دو وقت غذای رایگان نیز میدهند.
او گفت:“با این کار حداقل ما برای زنان کار می‌دهیم. اگرچه از مشکلات اقتصادی آنان آگاهیم ولی قادر به پرداخت پول بیشتر نمی‌باشیم.”
[cycloneslider id=”aaaaa”]
مسوولان حقوق بشر می‌گویند که نبود قانون برای تعیین معاشات باعث بدترشدن شرایط شده است.
عبدالقادر رحیمی رئیس کمیسیون مستقل حقوق بشر در هرات گفت که حکومت باید این مساله را حل کند.
او گفت: “متاسفانه ما میکانیزمی برای محاسبه منصفانه معاشات و تادیه کارمندان بر اساس ساعت نداریم. از اینرو کارفرمایان از صلاحیت خود و نیازمندی‌های اقتصادی کارکنان سوء استفاده می‌کنند.”
رحیمی در ادامه افزود:”برای ما بسیار سخت است که مداخله کنیم . ریاست کار و امور اجتماعی باید بیشتر در این عرصه تلاش کند تا شرایط کارمندان بهتر شود.”
اما زبیر رؤوف مدیر منابع بشری ریاست کار، امور اجتماعی، شهدا و معلولین گفت که آنان هرچه در توان داشته باشند، انجام خواهند داد.
او گفت:“ما جلساتی را برای توضیح قانون کار دایر کرده و به آنان مشوره‌هایی داده ایم.” اما به گفته او اداره آنان قدرت تطبیق قانون را در اختیار ندارد.
به گفته او کارگران به دلیل ساعات طولانی کار و معاشات پایین، با خطرات زیادی مواجه می‌باشند.
مسوولان صحی می‌گویند کارفرمایان برای کاهش خطر کارمندان شان زحمت کمی به خود میدهند.
محمد آصف کبیر معاون صحت عامه هرات گفت پروسس پشم ممکن است منجر به امراض جلدی و توبرکلوز شود.
او گفت: “کسانی که در پاک کاری کرک یا جاهای مشابه کار می‌کنند خطرات صحی زیادی آنها را تهدید می‌کند.”
کریمه یکی از کارگران به خوبی از خطرات مربوط به کرک پاکی آگاه است اما او می‌گوید انتخاب دیگری غیر از ادامه این کار ندارد.
قانون کار افغانستان حکم می‌کند که کارفرمایان باید “لباس مناسب، کفش‌های خاص، ماسک، عینک، دستکش و دیگر تجهیزات حفاظتی مناسب کار” بصورت رایگان در محیطی که این چیزها لازم است، در اختیار کارگران قرار دهد.
نظری، مدیر فابریکه کرک هرات گفت که آنها یک مقدار تجهیزات ایمنی تهیه کرده اند ولی کارگران ترجیح میدهند از آنها استفاده نکنند.
او گفت: “درست است که ما برای کارکنان دستکش نمی‌دهیم، چون آنها با دستکش درست کار نمی توانند. اما تجهیزات دیگر از جمله ماسک برای شان داده می شود.”
سکینه حسینی عضو شورای ولایتی این ادعاها را رد می‌کند و می‌گوید که مفتشین در فابریکه هیچ نشانه‌ای از اقدامات ایمنی ندیده اند.
“وقتی ما از فابریکه‌های کرک پاکی دیدن کردیم از کارگران پرسیدیم متاسفانه متوجه شدیم که این فابریکه‌ها حتی یک افغانی برای خریدن ماسک و دیگر تجهیزات مصرف نکرده است.”
طاهره سجادی فعال حقوق زن گفت که حکومت مسوولیت‌هایش را در برابر زنان انجام نداده از جمله تسهیل استخدام آنان را مساعد نمی‌سازد.
او گفت: “مشکلات اقتصادی زنان یکی از عوامل زمینه ساز سوء استفاده کارفرمایان می‌باشد.”
سجادی گفت که شرکت‌های پروسس پشم مانع دیدار فعالان حقوقی از ساحه کار شده اند.
او گفت: “وقتی ما برای ملاقات با کارگران آمادگی می‌گیریم، پیش از پیش کارفرمایان کارگران شان را تهدید می‌کنند که اگر شکایت کنند از کار برکنار خواهند شد. به همین خاطر آنان مشکلات شان را با ما شریک ساخته نمی‌توانند.”
صدها خانم کرک پاک در هرات امید چندانی به بهبود زندگی خود ندارند.
فاطمه می‌گوید؛ او باوجود مریضی‌اش هر روز می‌کوشد کار کند، چون وقت و پول کافی برای تداوی ندارد.
او گفت: “من روزانه 120 افغانی عاید دارم، به همین خاطر نتوانسته‌ام پیش داکتر بروم.”
