زنان باید آزادی را با جسارت و تجربه به دست آورند
گفتگو کننده: نسیمه همدرد
دوره پس از طالبان از همان آغاز حرف این بود که پس از این همه سال‌های سیاه، حکومت و حاکمیت دموکراسی خواهد بود؟ و همین مساله محور توجه جهانیان هم بود و از همین رو گام‌هایی که در این راستا برداشته شد یکی هم برای ایجاد فضای برای کار رسانه‌ای و آزادی بیان بود. از همان آغاز اما تاثیر یک دوره جنگ و خشونت هویدا بود و خیلی‌ها واکنش خوبی در خصوص کار رسانه‌ها و باز به خصوص حضور زنان نداشتند. اما هر آنچه که بود زنان توانستند جای خود را میان رسانه‌ها باز کنند و فضایی را به خود اختصاص بدهند.این مبارزه زنان کم از یک جنگ تمام عیار نبود. چون زنان برخلاف باورهای سنتی و عرفی اجتماع گام بر می داشتند و بخواهی نخواهی این موضوع نیاز به تلاش داشت. اما حالا مساله این است که با گذشت یک و نیم دهه پس از حاکمیت دموکراسی در کشور، حضور زنان در رسانه‌ها چگونه بوده و زنانی که امروز با رسانه‌ها کار می‌کنند چه نگاهی به این وضعیت دارند؟. این پرسش و چند پرسش دیگر را با مریم سما یکی از چهره‌های شناخته شده رسانه‌ای که در یکی از رسانه‌های مشهور کشور کار می‌کند را مطرح ساختیم.
پرسش: در ابتدا می‌خواهیم بیشتر با شما آشنا شویم کار رسانه‌ای را از کجا آغاز کردید و چی باعث شد که کار با رسانه را انتخاب کنید؟
مریم – یازده ساله بودم که کار در انجمن روشنفکران جوان افغانستان با هفته نامه‌ی ارج را با تایپ و دیزاین ابتدایی شروع کردم. شروع کار رسانه‌یی در محیطی پر از انرژی و شور برای من و دخترهای نوجوان هم سنم بود، از آن محیط بسیار چیزها را آموختم. کار، تلاش و هیجان آن فضا فرصت‌ها را به صورت برابر برای من و مردهای کارکشته فراهم کرد. این شد که کار در این عرصه را با تلاش بیشتر شروع کردم و بعد از آن زمینه کار در رسانه‌های صوتی و تصویری دیگر فراهم شد.
پرسش: در مورد تحصیلات تان برایمان بگویید؟
مریم- در مورد تحصیلاتم باید بگویم که اداره و مدیریت را در هرات خواندم و حالا هم دانشجوی روابط بین الملل در یکی از دانشگاه‌های کابل هستم.
پرسش: آیا کار کردن با رسانه‌ها در شرایط کنونی برای یک خانم آسان است؟
مریم- خوشبینانه می‌توان گفت شرایط کنونی نسبت به سال‌های گذشته و وضعیت بهتر کاری در رسانه برای خانم‌ها فراهم است، البته فقط در چند کلان شهر که فضای اجتماعی فرهنگی و امنیتی مناسب‌تر نسبت به شهرهای دیگر دارد. هنوز در بسیاری از ولایت‌های کشور ما شاهد گراف بالای خشونت علیه خانم‌ها هستیم که حق زندگی را از آن‌ها گرفته چه برسد به آنکه حق کار در رسانه را داشته باشند. در شهر‌هایی هم که زنان برای حضورشان مبارزه کردند متاسفانه امروز دوباره صدای شان از رادیو نباید شنیده شود، نباید در رسانه یی تصویرشان دیده شود.
خانم‌های زیادی در این عرصه مورد خشونت و قتل قرار گرفتند که متاسفانه عدم رسیدگی به پرونده‌های شان دلسردی را در بین زنان برای کار در رسانه افزایش داد. از یک طرف فضای سنتی و بسته‌ی خانواده و جامعه از طرف دیگر عدم توجه دولت برای حمایت از اهل رسانه خصوصاً خانم‌ها، نقش شان را کم رنگ تر ساخت.
پرسش: چقدر تلاش کردید تا به جای که امروز ایستاده‌اید برسید؟
مریم- ما خانم‌ها در هر عرصه‌یی که پا می‌گذاریم باید بسیار ثابت قدم و استوار کار کنیم. خسته نشویم، از دست بدهیم، زجر بکشیم و همه‌ی خطرها را در این جامعه به جان بخریم، خصوصا برای کار در عرصه‌ا‌ی که با تمام تلاش‌ها و هزینه‌های این سال‌ها هنوز تابو است.
مراحل مختلف را گذراندم از قانع کردن خانواده برای حمایتم در این عرصه تا مبارزه‌ی هر روزه با شرایط سنتی و بد جامعه که تا امروز جریان دارد و می‌دانم برای سال‌های دور ادامه خواهد داشت.
پرسش: به نظر شما چقدر فضای رسانه‌های ملی سازنده است ؟
آگاهی وضعیتی است که با تکرار و نمایش به دست می‌آید. اگر رسانه‌ای نباشد تبادل نظر و افکار هم نیست. تبادل اطلاعات در دنیایی که همه چیز را مختص به تخصص و اطلاعات کرده است، نیازی است که از طریق رسانه‌ها مرفوع می‌شود. به همین منظور رسانه بیشتر یعنی خارج شدن از فضای تک صدا و بیشتر شدن تنوع و نوع زندگی.
پرسش: در عرصه کاری تان با چی مشکلات رو برو هستید؟
فکر می‌کنم هر خانم با تکیه به توانایی و ظرفیت خود می‌تواند با هر مشکل و چالش در هر محیطی ایستادگی و مبارزه کند و فضای بهتری را برای خود فراهم کند. این بستگی به این دارد که شما چقدر به خود باور دارید، محیط و مشکلات آن را می‌شناسید و راهکار برای عبور از آن در نظر می‌گیرید. من در عرصه کاری خودم به عنوان یک خانم مشکل خاصی ندارم و اجازه ندادم که فراهم شود. سعی کردم با هر مشکل که همه با آن روبرو هستند روبرو شوم و با مبارزه بر آن فایق آیم. من شرایط کنونی خود، جامعه و کشور خود را درک می‌کنم و از مقابله با آن خسته نمی‌شوم. چه در محیط کار و یا غیر از آن مبارزه ایست که هر روز انرژی بیشتر می‌طلبد و باید پیش رفت.
پرسش: برای خانم‌ها چی کار‌های را تا حالا انجام داده‌اید؟
من همیشه از خودم توقع بیش از آنچه بودم و رسیدم را دارم که این همیشه مسئولیت من را برای رسیدن و کار کردن سنگین تر ساخته است. در رسانه‌یی که در حال حاضر کار می کنم تلاش ورزیدم فرصت بیشتری برای خانم های آگاه و توانا فراهم شود تا صحبت و بحث های سیاسی و اجتماعی شرکت کنند. از این تلاش در هیچ جا و هیچ عرصه یی که بعد این هم کار کنم برای حضور بیشتر و بهتر خانم ها دریغ نخواهم کرد.
پرسش: چقدر به تغییر وضعیت زنان امیدوار هستید؟
باید امیدوار بود البته با تلاش و کار بیشتر. زنان توانمند زیادی امروز هستند که مسولانه و با پشتکار با تمام مشکلات مبارزه می‌کنند و پیش می‌روند. این نسل و چند نسل دیگر باید قربانی بدهیم تا فرداهای بهتر را رقم بزنیم.
پرسش: برای آینده چی برنامه‌ای دارید؟ می خواهید کار رسانه‌ای تان را به کجا برسانید؟
کار من تنها در عرصه رسانه نبوده و نخواهد بود، اما کار در رسانه من را برای درک بیشتر و بهتر وضعیت کشور م آشنان می‌کند. تا زمانی کار را در رسانه ادامه می‌دهم که با اهدافم منطبق باشد و صدایی باشم برای فریاد‌های خاموش.
پرسش: اگر در رسانه کار نمی کردید دوست داشتید چه کار دیگری انجام دهید؟
کار رسانه کار تجربی هست که این را می‌شود در تمام زندگی تعمیم داد.
پرسش: خودتان هم در رسانه‌های محلی کار کرده‌اید و هم در رسانه‌ای که حالا فرا مرزی است. کار کردن در این دو محیط برای شما جدا بوده یا یکسان بوده؟
خوب کار در رسانه فرامرزی با ظرفیت بیشتر‌اش توانسته فرصت بهتری را برای رسیدن به اهدافم فراهم کند و پا گذاشتن به این مرحله یعنی نهراسیدن از تجربه و دست به عمل زدن.
پرسش: چون خودتان تجربه چند ساله کار در رسانه داشته‌اید. به بانوانی که علاقه مند کار رسانه‌ای هستند چی گفتنی دارید؟
تنها می‌خواهم حس آزادی را با جسارت و تجربه کسب کردن به دست بی‌آورند.
