جشن‌واره‌ی «اوسانه» در بلخ؛ چهار داستان‌نویس زن در میان برندگان
لیدا بارز
همایش اعلام نتایج دوازدهمین دور جشن‌واره ادبی «اوسانه» با حضور زنان و دختران نویسنده در تالار دانش‌گاه «ابن‌سینا» در شهر مزارشریف، مرکز ولایت بلخ، برگزار شد.
این جشن‌واره از سوی کانون فرهنگی و ادبی «خانه داستان بلخ»، بعد از ظهر روز سه‌شنبه، ۱۴ عقرب، با هدف رشد استعدادهای داستاننویسان جوان به‌ویژه دختران برگزار شده است.
در همایش دوازدهمین دور جشن‌واره ادبی «اوسانه»، چهار نویسنده‌ی زن و یک پسر برنده شدند که مقام‌های نخست تا سوم را در این دور دریافت کردند.
جشن‌واره «اوسانه» با وجود محدودیت‌های شدید طالبان برای فعالان فرهنگی و نویسندگان، به‌ویژه نویسندگان زن، برگزار شد.
شفیع بی‌ریا، یکی از مدیران دوازدهمین دور جشن‌واره «اوسانه»، در این مراسم ادبی گفت که در این دور، ۱۳۰ داستان از داستاننویسان جوان دختر و پسر از ولایت‌های مختلف کشور جمع‌آوری شده بود؛ از این میان، ۴۰ داستان از ولایت کابل، ۲۷ داستان از ولایت بلخ و بقیه داستان‌ها از ولایت‌های دیگر و حتا خارج از کشور ارسال شده است.
آقای بی‌ریا، در سخن‌رانی خود افزود که تمام شرکت‌کنندگان این دوره، داستاننویسان زیر ۳۰ سال بودند که از ابتدای ماه ثور سال جاری تا پایان ماه جوزا فرصت داشتند تا داستان‌های خود را ارسال کرده و در مسابقه شرکت کنند.
گفتنی است که داوری این دور را حمیرا قادری، شفیق نام‌دار و علی موسوی بر عهده داشتند.
از میان داستان‌های ارسال‌شده به این جشن‌واره، داستان «آخرین روز سال» نوشتهی از روشنا امیری و داستان «بخت‌آور» نوشتهی از سمیه ابراهیمی به‌طور مشترک مقام نخست دوازدهمین دور رقابت‌های ادبی «خانه داستان بلخ» را دریافت کردند.
محمدضیا جویا، با داستان «خسرملک قریه» مقام دوم را به‌دست آورد و مرسل ماندگار نیازی با داستان «بیستوهشتمین شب ماه دوم بهار» و نرگس موسوی با داستان «چال‌گونه» مقام سوم را در دوازدهمین دور جشن‌واره ادبی «اوسانه» دریافت کردند.
مرسل ماندگار نیازی، برنده‌ی مقام سوم در این جشن‌واره در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بانوان افغانستان، می‌گوید که حدود شش سال می‌شود، نویسندگی می‌کند. نوشته‌های مرسل قالب مشخصی نداشتند تا رفته رفته آن‌ها را در قالب «داستان کوتاه» دریافته است.
مرسل، داستان‌نویسی را «استعداد درونی» خود دانسته و در این مورد بیان می‌کند: «در مورد نوشتن داستان‌هایم تا حدودی سخت‌گیر هستم. یعنی هر داستانی که برایم الهام شود را بلافاصله نمی‌نویسم، جز آن‌هایی که فکر کنم واقعا ارزش نوشته شدن دارد؛ می‌توانم بگویم در حدود ده یا بیش‌تر آن داستان کوتاه دارم».
برنده‌ی داستان «بیستوهشتمین شب ماه دوم بهار»، از برگزاری چنین مسابقات استقبال کرده و می‌افزاید: «این برنامه‌ها باعث تشویق و انگیزه‌دهی به جوانان می‌شود که تاثیر خیلی مثبتی بالای روحیه‌ی نویسندگان نسل جوان دارد».
مرسل، در مورد «بیستوهشتمین شب ماه دوم بهار»، می‌گوید: «داستان بیستوهشتمین شب ماه دوم بهار، در مورد نویسنده‌ای است که قادر به نوشتن داستان که روایت زندگی تراژید یک دختر جوان روستایی نیست. معنی و پیام داستان روایت‌های ناگفته و داستان‌های نا نوشته هزاران داستان ترژاید دیگر است».
خانم ماندگار، که از شرکت در این جشن‌واره ابراز خرسندی دارد، می‌افزاید: «حمایت خانواده، دوستان و همکاران خانه داستان بلخ، هم‌واره مایه‌ی دل‌گرمی‌ام بوده و آرزو دارم روزی بتوانم در عرصه‌ی ادبیات شخصیت تاثیرگذاری شوم».
سیدمحمد یزدان‌پرست، فعال رسانه‌ای در ولایت بلخ نیز در سخن‌رانی خود از حضور هم‌سان زنان و دختران در این همایش قدردانی کرده و افزود؛ حضور آنان (زنان) در این حرکت فرهنگی و ادبی «سودمند» است.
آقای یزدان‌پرست، حضور زنان را باعث بیش‌تر شدن انگیزه در میان فرهنگیان و نویسندگان دانسته و از مقام‌های طالبان خواست تا چالش‌های فرا راه آموزش دختران را برداشته و در فرمان‌های ممنوعیت‌های آموزشی آنان تجدید نظر کنند.
او در این جشن‌واره خطاب به دختران گفت: «نباید در هیچ مقطع تاریخ از تلاش باز ایستاد. همیشه باید مطالعه کرد و با دانش روز خود را آراسته ساخت و هرگز در برابر مشکلات نباید سر خم کرد».
این فعال رسانه‌ای، داستان، را «تاریخ مکتوب» دانسته و نقش داستاننویسان را «کلیدی و ارزنده» خواند: «آن‌چه که امروز می‌گذرد در اصل برای نسل فردا، داستان است. آن‌چه هم دیروز گذشته است، برای نسل امروز داستان است».
آقای یزدان‌پرست، با اشاره به محدودیت‌های طالبان بر آموزش دختران افزود: «نزدیک به ۱۱۵۰ روز می‌گذرد که دروازه‌های مکتب بر روی دختران بالاتر از صنف ششم بسته است و بیش از دو سال می‌گذرد که دختران از رفتن به دانش‌گاه‌ها ممنوع شده‌اند».
او در صحبت‌هایش از زنان و دختران افغانستانی خواست تا هرگز از مطالعه و کتاب دور نشوند: «کتاب بخوانید و با دانش روز خود را آراسته بسازید. از خانواده‌ها می‌خواهم تا خانه‌خانه را صنف آموزشی بسازند».
یک آموزگار از دانش‌گاه بلخ با حفظ هویت‌اش در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بانوان افغانستان، اهمیت برگزاری چنین جشن‌واره‌های را در شرایط کنونی به‌ویژه برای زنان و دختران کار «ستودنی» خوانده و می‌افزاید که در شرایط حاکم و فضای موجود در افغانستان، حضور و شرکت فعال زنان و هم‌چنین معرفی اثرها و نوشته‌های شان در چنین مسابقه‌های فرهنگی و ادبی، ارزش و اهمیت بالایی دارد.
او می‌گوید: «برگزاری چنین جشن‌واره‌ها نشان می‌دهد، با توجه بر برداشت‌های که نشان می‌دهد که سطح توقع‌ها و خواسته‌های مردم از آفرینش‌های ادبی و فرهنگی بسیار کاهش یافته، ولی برگزاری این نشست‌ها می‌تواند خلاف این را ثابت کند».
به باور وی، برگزاری این جشن‌واره ثابت کرد که زنان افغانستانی، به‌ویژه در چنین فضایی که پر از «خفه‌قان، تهدید و نفرت» تحت حاکمیت طالبان است، هم‌چنین مبارزه می‌کنند.
از نظر این آموزگار؛ چنین نشست‌های ادبی و فرهنگی پیام‌های روشنی را در همه سطح‌های جامعه چه در داخل کشور و چه در بیرون و حتا در حوزه زبان و ادبیات فارسی، منتقل می‌کند که جامعه‌ی ادبی با حضور زنان در افغانستان هنوز هم فعال است.
او می‌افزاید: «برداشت من این است که حضور زنان در فرهنگ و ادب حتا تاثیرات خود را در محفل‌های سیاسی دارد و روی تصمیم‌گیری‌های سیاست‌مدارن تاثیر می‌گذارد که می‌تواند تجدید نظرهای را به‌وجود بیاورد».
به‌باور وی: «هرچند چنین برنامه‌های اکنون به سطح کوچک برگزار می‌شود، شور و حیه‌جان برنامه‌های دوره‌ی جمهوری را ندارد؛ اما ارزش و در واقع تاثیرگزاری شگرفی را در تغییر دیدگاه‌ها و رفتار افراد و گروه‌ها دارد تا نسبت به افغانستان به‌ویژه زنان افغانستانی تجدیدنظر کنند».
۱۶ سال پیش در سال ۱۳۸۷ خورشیدی، «خانه داستان بلخ» با حضور جمعی از فرهنگیان و داستاننویسان در ولایت بلخ تاسیس شد.
این کانون ادبی و فرهنگی، هر سال برای رشد فرهنگ داستان‌نویسی، پرورش استعدادهای جوانان، و شناسایی چهره‌های خلاق، تاثیرگذار و برتر در حوزه ادبیات و نویسندگی، مسابقه‌های ادبی را تحت عنوان «اوسانه» برگزار می‌کند.
