روز دختر: ممنوعیت آموزش و خشونت‌های خانوادگی هدیه‌ای برای دختران در افغانستان

امسال ۱۱ اکتوبر روز جهانی “دختر” در حالی فرارسیده که دختران در افغانستان، هزار و ۱۱۶ روز می‌شود از رفتن به مکتب و دانشگاه‌ها محروم استند. هم‌چنان برخی از آنان با ازدواج‌های اجباری دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند. این دختران به‌مناسبت این روز از جامعه‌ی جهانی و سازمان‌های بین‌المللی می‌خواهند که به سکوت خود در برابر نقض حقوق بشر در افغانستان به‌ویژه حقوق دختران، پایان دهند.

راحله نورزی – [نام مستعار]، باشنده‌ی ولایت هرات و دانش‌آموز صنف دهم مکتب است. او به‌مناسبت از این روز در صحبت با خبرگزاری بانوان افغانستان می‌گوید که طالبان، با وضع محدودیت‌ها تمام حقوق انسانی دختران را زیر پای کرده‌اند.

او می‌افزاید که اکنون به‌دلیل‌ دختر بودن در افغانستان، خانه‌نشینی و افسرده‌گی را تجربه می‌کند. راحله گفت: “شاید این روز برای دختران در اکثریت کشور‌ها بهترین روز باشد؛ اما این‌جا در افغانستان، طالبان به‌دلیل جنسیت به دختران به‌عنوان یک انسان نمی‌بینند. چه رسد که روزی به‌نام دختر باشد”.

این دختر بازمانده از آموزش می‌گوید که زندگی‌اش بدون فراگیری علم و دانش به‌سمت تاریکی می‌رود. او بیان کرده که هر روز به‌جای رفتن به مکتب و آموزش دیدن، خانه‌پاکی و ظرف‌شستن مصروفیت روزمره‌‌اش است.

بانو راحله، هم‌چنان می‌گوید که با روی کار آمدن دوباره‌ی طالبان، بیش‌تر از سال‌های گذشته در داخل خانه با خشونت‌ و بدرفتاری مردان خانواده مواجه است. او می‌افزاید که طالبان، با هر روز فرمان صادر کردن در برابر زنان، “احترام” به جای‌گاه دختران را از خانه‌های مردم بیرون انداختند.

وی افزوده است که دیگر توان زندگی کردن را در جامعه‌ی “مردسالاری” چون افغانستان از دست داده و هیچ امیدی برای آینده‌ای روشن ندارد. او گفت: “از زمانی‌که طالبان هر روز درباره‌ی حجاب و محدودیت‌های زنان حرف می‌زنند، مردان خانواده‌ام نیز طرز فکر شان عوض شد. برادر و پدرم طوری با من و مادرم رفتار می‌کنند که انگار کنیز و خدمت‌گار آنان باشیم. این برای من دیگر اوج بدبختی و غیرقابل تحمل است”.

راحله، با ابراز تأسف خطاب به طالبان می‌گوید که “دختر یعنی نجابت، برکت و لطافت است. گروه بزدلی چون شما نمی‌تواند که این موجود خلق شده را از جامعه‌ حذف کند. دختران افغانستانی، روزی دوباره در گوشه گوشه‌ی افغانستان و جهان به‌ویژه در مکتب، دانش‌گاه و حتا دانش‌گاه‌های بین‌المللی ظهور خواهند کرد”.

ازدواج‌اجباری؛ قفس دیگری برای دختران در افغانستان

با این حال رنج‌های دختران در افغانستان به محدودیت‌های طالبان خلاصه نمی‌شود. برخی دیگری از آنان با ازدواج‌های اجباری دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند.

سیما رنجبر – [نام مستعار]، یکی دیگر از باشندگان ولایت هرات است. او زمانی‌که دروازه‌های دانش‌گاه‌ بسته شدن، دانش‌جوی دانش‌کده‌ی ادبیات دانش‌گاه هرات بوده است. سیما به‌دلیل ممنوعیت آموزشی از سوی طالبان، بی‌کاری و اقتصاد ضعیت مجبور به ازدواج‌اجباری از سوی اعضای خانواده‌اش شده است.

او می‌گوید که “بچه عمه من برایم خواستگار بود. روزی جایی مهمانی رفتم که برگشتم خانه ما مردان ریش سفید بودند. زمانی‌که فهمیدم به‌خاطر نامزد کردن من آمدند، شوک دیدم. مادرم مه را در اتاق برد و پدرم آمد که تو را به بچه‌ی عمه‌ات دادم. من که از حقوق خود کاملا آگاه بودم، باز هم خسته شدن از زندگی مه را مجبور کرد که با این وضعیت کنار بیایم”.

بانو سیما می‌افزاید که اکنون با بدرفتاری شوهر‌اش که در یکی از کشور‌های خارج زندگی می‌کند، مواجه است؛ اما نمی‌تواند به‌خاطر رسم و فرهنگ مردم‌ برای طلاق اقدام کند.

او گفت: “شوهرم برای خواستن من پیش خودش تا حال هیچ اقدامی نکرده است. او مه را دوست ندارد. هردوی ما قربانی تصمیم اعضای خانواده‌های ما شدیم. بسیار با لحن بدی با من رفتار می‌کند و هرشب و روز من با گریه سر می‌شود؛ اما پدرم اجازه نمی‌دهد که به‌خاطر طلاق اقدام کنم. حتا تهدید به مرگ می‌کند. فکر می‌کند که طلاق بگیرم آبروی‌اش را می‌برم”.

سیما در یک پیام به دختران کشوراش روز جهانی “دختر” را تبریک گفته و می‌افزاید که تحت هیچ شرایطی تسلیم نشوند و تصمیم‌گیرنده‌ی خود باشند. او می‌گوید: “نگذارید که اعضای خانواده‌ی تان برای آینده‌‌ی شما تصمیم گیرند”.

واکنش‌ها به دوام محرومیت دختران از آموزش

هم‌زمان با گرامی‌داشت از این روز در سراسر جهان، روزا اوتونبایوا، نماینده‌ی ویژه‌ی دبیرکل و رئیس هیئت معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما)، نگرانی شدید خود را از “تأثیر مخرب محدودیت‌های وضع شده از سوی طالبان” بر میلیون‌ها دختر در افغانستان ابراز کرد.

بانو اوتونبایوا، با نشر بیانیه‌ای گفت: “اکنون یک هزار و ۱۱۶ روز از زمانی می‌گذرد که مقام‌های حاکم در افغانستان، ممنوعیت آموزش دختران بالای ۱۲ سال را اعمال کرده‌اند. این بیش از سه سال فرصت از دست رفته نه فقط برای میلیون‌ها دختر، بلکه برای خانواده‌های آنها و کل کشور است”.

او هشدار داد: “با گذشت هر روز، آسیب بیش‌تری به زندگی زنان و دختران وارد می‌شود. افغانستان هر سال به عقب می‌رود، نه به جلو”.

او یک بار دیگر از مقام‌های حکومت طالبان درخواست کرد که به طور فوری در تصمیم خود تجدیدنظر کنند و گفت: “ما هرگز دست از حمایت از زنان و دختران افغانستان برنخواهیم داشت، حتی زمانی که دیگران سعی کنند صدای آنان را خاموش کنند”.

هم‌چنان کرن دیکر، کاردار سفارت امریکا برای افغانستان در پیام خود به مناسبت روز جهانی دختر گفته است که ایالات متحده از دختران افغانستانی که با ممنوعیت آموزش و آزادی‌های اساسی روبه‌رو هستند، به‌طور خسته‌گی‌ناپذیر حمایت می‌کند.

بانو دیکر در برگه‌ی اجتماعی اکس‌اش نوشته است که هر دختر افغانستانی، مستحق داشتن فرصت‌های آموزشی، رشد، کار و پیش‌رفت است.

یازدهم اکتوبر “روز جهانی دختر” است. سازمان ملل متحد گفته است که شعار این روز در سال ۲۰۲۴ “چشم‌انداز دختران برای آینده” است.

این سازمان به تاریخ ۱۹ دسمبر ۲۰۱۱ در مجمع عمومی، یازدهم اکتوبر را به‌عنوان “روز جهانی دختر” اعلام کرده و هدف از تعیین و گرامی‌داشت از این روز را شناسایی حقوق دختران در مراحل مختلف زنده‌گی از کودکی تا نوجوانی و فراتر از آن و رعایت این حقوق دانسته است.

ملل متحد پیش‌تر در وب‌سایت خود نوشته که نسل کنونی دختران به‌طور نامتناسبی تحت تأثیر تغییرات اقلیمی، جنگ‌ها، فقر و نقض حقوق بشر و نابرابری‌های جنسیتی و بحران‌های جهانی قرار گرفته اند.

به‌گفته این سازمان، بسیاری از دختران در کشورهای مختلف هنوز هم از حقوق خود محروم هستند و حتی حق انتخاب ندارند که آینده آن‌ها را محدود می‌کند.