«آزادی بیان، آرمانی‌ست که در جمهوری جا ماند»

هر روز صبح زمانی‌که از خواب برمی‌خیزم، بیم ترک اجباری شغل و حذف شدن از کار در رسانه‌ را دارم. با گذشت هر روز، قیودات بر فعالیت‌های رسانه‌ای ما بیش‌تر شده و فضایی کار در رسانه‌های داخل کشور بر زنان، تنگ‌تر و محدودتر می‌شود. 

پس از اگست ۲۰۲۱ و روی‌کار آمدن دوباره‌ی طالبان به قدرت، رسانه‌های افغانستان شاهد تغییرات زیادی بوده است که می‌توان یک پس‌رفت در تاریخ فعالیت‌های رسانه‌ای کشور در دو دهه‌ی اخیر دانست.

به‌عنوان یک خبرنگار زن، هنوز هم باورم نمی‌شود که روزی روزگاری خبرنگاران زن با چه شوق و علاقه‌ی در رسانه‌ها فعالیت داشتند؛ اما با تغییر رژیم در کشور، حضور آنان به‌طور چشم‌گیری کاهش یافته است. درصد کمی از خبرنگاران زن که به‌دلیل ناچاری و گریز از فقر با محدودیت‌های روزافزون کار در رسانه‌ها دست‌وپا می‌زنند، شرایط دشواری را تجربه می‌کنند. 

توشیح قانون «امر به معروف و نهی از منکر» طالبان، به محدودیت‌ها و ممنوعیت‌های زنان افزود. این قانون بیش‌تر از همه، کار خبرنگاران زن را تحت حاکمیت طالبان، دشوارتر ساخته است. خبرنگار زن، بدون محرم نمی‌توانند مطلبی را از بیرون تهیه کند. اکنون زمانی‌که ما برای تهیه‌ی محتوا به بیرون از خانه می‌رویم، یک مرد (همراه) باید ما را هم‌راهی کند که نه تنها کار ما را دشوار کرده؛ بلکه باعث نگرانی خانواده‌ها و سردرگمی هم‌راه مرد نیز شده است. 

 به‌طور سیستماتیک محدودیت‌های وضع شده ضربه‌ی بزرگی بر ما وارد کرده است. اکنون چیزی به‌نام «آزادی بیان» در رسانه‌های کشور وجود ندارد. زنان گام به گام به حاشیه کشیده شده و از صحفه‌های تلویزیون حذف می‌شوند. گوینده‌های زن دیگر صدای شان شنیده نمی‌شود. آنانی که نگرانی اقتصادی نداشتند؛ رسانه‌ها را ترک کرده و کسانی‌که سرپرست و نان‌آور خانواده استند، به کار در تخنیک، ویرایش تصویر و ایدیت صدا فرستاده شده‌اند. 

زمانی‌که قانون «امر به معروف و نهی از منکر» طالبان، صدای زنان را «عورت» پنداشتند؛ دیگر هیچ مصاحبه شونده‌ی حاضر به مصاحبه نمی‌شود. مردم در سطح شهر از زنان فرار می‌کنند گویا وجود زن را تازه در شهر و بازار حس کرده‌اند.

خودسانسوری پس از سقوط جمهوریت در رسانه‌های افغانستان، به خوبی مشاهده می‌شود. دست‌رسی به اطلاعات دقیق، بی‌طرفی و آزاد آرمانی است که در نظام جمهوری جا ماند. 

ما زنان در کشوری به‌نام افغانستانِ تحت حاکمیت طالبان، در وضعیتی قرار داریم که هیچ کس برای دیگری کاری نمی‌تواند. حق‌خواهی و حق‌طلبی به‌طور مطلق جرم پنداشته شده و محاکمه‌ی در پی خواهد داشت. 

آینده‌ی کارم را در رسانه‌های داخل کشور، مبهم و پیچیده می‌بینم؛ اما امیدوارم این وضعیت تغییر کند و ما دوباره به آزادی نسبی دست پیدا کنیم. 

به‌دلیل حفظ هویت، نامی از این خبرنگار برده نشده است. 

گردآورنده: لیدا بارز