سقط جنین؛ جدال زنان میان حق انتخاب و سنت

سقط جنین در افغانستان غیر قانونی‌ست و انجام آن جرم پنداشته می‌شود؛ اما تعدادی از زنان به دلیل مشکل‌های اقتصادی، محدودیت‌های طالبان و یا خواست خودشان سقط جنین انجام می‌دهند.

برخی از زنانی که سقط جنین کرده‌اند، می‌گویند که باوجود دانستن پیامدهای و آسیب‌های بهداشتی بازهم سقط جنین را به گونه‌ی مخفیانه و به دور از چشم طالبان انجام داده‌اند.

در این گزارش با شماری از زنان و دخترانی که به خواست خودشان سقط جنین را انجام داده اند؛ صحبت کردیم. این زنان تاکید دارند که حاکمیت طالبان و قانون‌های سخت‌گیرانه‌ی شان سقط جنین را دشوار کرده است.

سقط پنهانی: ایستادگی در برابر جبر مادر شدن

*سهیلا سعیدی، باشنده‌ی ولایت هرات و 25 ساله است. او می‌گوید که هرگز رویای مادرشدن نداشته و نمی‌خواهد هیچ‌گاه فرزندی به دنیا بیاورد.

خانم سعیدی که به تازگی سقط جنین انجام داد؛ در صحبتی با خبرگزاری بانوان افغانستان می‌گوید که پیش از ازدواج با شوهرش به توافق رسید که فرزندی به دنیا نمی‌آورد.

این خانم می‌گوید که پیش از ازدواج با شوهرش توافق کردند که فرزندی نداشته باشند؛ اما با گذشت سه سال از زندگی مشترک‌، نظر شوهر سعیدی در مورد داشتن فرزند تغییر می‌کند.

اکنون که شوهرش خواستار فرزندی است؛ سهیلا باید در مورد زندگی مشترک‌شان تصمیم دشواری بگیرد. او می‌افزاید که میان گذشتن از خواست و پایان زندگی مشترک، باید یکی را انتخاب می‌کرد. خانم سعیدی می‌گوید که بالاخره تصمیم گرفت که از شوهرش جدا شود.

سهیلا، در جریان پیش‌برد پرونده‌ی طلاق متوجه بارداری‌اش می‌شود. این موضوع را از شوهرش پنهان کرده و به تنهایی تصمیم می‌گیرد که سقط جنین انجام دهد.

سهیلا زمانی‌که متوجه‌ی بارداری‌اش می‌شود؛ می‌ترسد که در صورت آشکار شدن این مساله، او مجبور شود که این فرزند را به دنیا بیاورد. به همین سبب این مساله را از خانواده‌ی شوهرش پنهان کرده و به تنهایی مکانی را جست‌وجو می‌کند که سقط جنین انجام دهد.

خانم سعیدی می‌گوید که برای سقط جنین به چهار پزشک مراجعه کرده؛ اما آنان به انجام این کار موافقت نکردند. به گفته‌ی سهیلا پزشکان برایش گفته‌اند: «گناه است، به دنیا بیاور».

در حالی‌که پرونده‌ی طلاق در جریان است؛ سهیلا تلاش دارد که راهی برای سقط جنین پیدا کند. پس از گذشت یک ماه، موفق به پیدا کردن قرص می‌شود. قابله‌ای در یکی از ولسوالی‌های دور دست هرات با سه هزار به سهیلا قرصی می‌دهد.

سعیدی پس از سقط جنین، به دلیل ترس از پیامدهای بهداشتی و دردهای که دارد؛ به پزشک مراجعه می‌کند. سهیلا به دلیل ترس از طالبان، دلیل سقط جنین را برداشتن بار سنگین عنوان می‌کند. به گفته‌ی خودش به دلیل سقط جنین غیرمعیاری، دچار عفونت شدید شده است.

سهیلا از تجربه‌اش چنین می‌گوید: «تنها یک دوست صمیمی‌ام از وضعیت باخبر بود. اگر خانواده و همسرم متوجه می‌شدند، هرگز اجازه‌ی سقط به من داده نمی‌شد. روز سقط، در اتاق خودم تنها بودم و از درد به خودم می‌پیچیدم؛ اما خوشحال بودم که پای تصمیم خودم برای بدن خودم بودم. از این‌که اجازه ندادم برای رحم و بدن من تصمیم بگیرند، اگر صدبار به عقب برگردم، باز هم همین تصمیم را می‌گیرم».

فقر و بی‌کاری، مجبوریتی برای سقط جنین

*بهار غلامی، یکی دیگر از باشندگان هرات است. او پیش از حاکمیت طالبان در یک مطبعه مصروف کار بود. از این طریق کمک‌دست شوهرش در تهیه‌ی نیازهای اولیه بود. با یکی از فرمان‌های طالبان کارش را از دست داده و مجبور به خانه‌نشینی می‌شود.

اکنون غلامی یک فرزند پسر دارد و نمی‌خواهد که کودک دیگری به دنیا بیاورد. او شرایط حاکم بر افغانستان را ناپایدار عنوان کرده و می‌گوید که از آینده‌ی خود و خانواده‌‍اش در حاکمیت طالبان نگران است.

بحران اقتصادی حاکم، بی‌کاری، محدودیت‌های روزافزون طالبان بر زنان و دختران سبب می‌شود که خانم غلامی سقط جنین انجام دهد.

بهار، در صحبتی با خبرگزاری بانوان افغانستان، چنین می‌گوید: «با توجه به وضعیت کشور، نمی‌خواستم فرزند دیگری به دنیا بیاورم».

غلامی با کمک خواهرش که در یک کلینیک کار می‌کند؛ قرص‌های سقط جنین را تهیه کرده و پس از سه روز تحمل درد، جنین را سقط می‌کند.

بهار می‌افزاید که سقط جنین را از شوهرش به گونه‌ی پنهانی انجام داده؛ زیرا؛ همسرش خواهان فرزند دیگر است.

او می‌گوید که از کارش پشیمان نیست و نمی‌خواهد، فرزندی در این وضعیت به دنیا بیاورد. او با اشاره به محدودیت‌های که از سوی طالبان بر زنان اعمال می‌شود؛ می‌افزاید که اگر وظیفه‌اش را از دست نمی‌داد، هرگز به فکر سقط جنین نمی‌افتاد.

تابوی سقط و جدال با سنت‌

*مهسا روزبه، دختری دیگری‌ست که به تازگی سقط جنین انجام داده است. او می‌گوید که در دوران نامزدی حمل گرفته و به دلیل سنت‌های حاکم در جامعه، مجبور شده که سقط جنین را انجام دهد.

مهسا، می‌افزاید که بارداری در دوره‌ی نامزدی در افغانستان تابو پنداشته می‌شود. به گفته‌ی روزبه‌ی از سوی دیگر آنان شرایط ازدواج را نداشتند و به همین سبب با رضایت همسرش تصمیم به سقط گرفته است.

به گفته‌ی خانم روزبه، پزشکان با سقط جنین موافقت نمی‌کند و او مجبور می‌شود که دمنوش‌های گیاهی و خانگی را برای سقط جنین امتحان کند.

این تلاش‌ها هیچ نتیجه‌ی به سقط جنین ندارد. او بالاخره با کمک یکی از دوستانش موفق به تهیه قرصی می‌شود و سقط جنین را انجام می‌دهد.

مهسا نیز پس از استفاده از تابلیت به پزشک مراجعه می‌کند. او می‌گوید پس از سقط عذاب وجدان دارد و پشیمان بوده است؛ اما چاره‌ای دیگر نداشت.

سقط غیر قانونی؛ جرم‌انگاری برای زنان در افغانستان

با این حال، شماری از پزشکان می‌گویند که سقط جنین در افغانستان جرم پنداشته می‌شود. آنان تاکید دارند که این اقدام هم‌چنان پیامدهای خطرناک بهداشتی نیز دارد.

لیلی رحیمی، پزشک متخصص زنان در هرات تاکید می‌کند که سقط عمدی جنین چه از طرف پزشک انجام شود و یا خود مادر، جرم و قتل عمد به حساب می‌رود و پیگرد قانونی دارد. او می‌افزاید که سقط جنین تنها زمانی تجویز می‌شود که جان مادر در خطر باشد، طب عدلی تایید کرده و به پزشک اجازه‌‌ی سقط داده شود.

این پزشک می‌افزاید، زنانی‌که از روش‌های خانگی و دمنوش‌ برای سقط جنین استفاده می‌کند؛ برای زنان و دختران خطرهای جدی دارد.

خانم رحیمی تاکید می‌کند که هیچ روشی چه خانگی و یا دارویی، برای سقط جنین امن نیست و حتما عوارض جانبی را به همراه دارد. او می‌افزاید که در روش‌های غیرمعیاری و اصولی سقط جنین، امکان دارد که تکه‌های جنین در رحم مادر باقی بماند که می‌تواند حتا سبب مرگ مادر می‌شود.

او می‌گوید هزینه‌ی داروهای سقط جنین ارزان است؛ اما به دلیل غیر قانونی‌بودن آن، داروخانه‌ها داروهای سقط جنین را به بهای بلند می‌فروشند.

در افغانستان سقط جنین عملی غیر‌قانونی است؛ اما در صورتی ‌که زندگی مادر در خطر قرار داشته باشد و دوره‌ی بارداری و به‌دنیا‌آوردن نوزاد باعث مرگ مادر شود، سقط جنین جواز دارد؛ در غیر آن برای کسانی‌که اقدام به سقط جنین کنند، در کود جزای این کشور مجازات زندان و جریمه تعیین شده است.

طالبان پس از به دست گرفتن قدرت، تمام قانون‌های نافذ در افغانستان را لغو کردند. باوجودی‌که تاکنون قانون اساسی تازه‌ی برای افغانستان تدوین و توشیح نکرده است؛ اما این گروه معمولا با تفسیرهای سخت‌گیرانه‌ی از دین و شریعت با مردم برخورد دارند.

*نام مصاحبه‌شوندگان در این گزارش مستعار آورده شده است.