سایه‌ی ناامیدی آموزش بر زندگی زنان افغانستانی

هم‌زمان با این‌که محدودیت‌ها بر زنان و دختران افزایش یافته است؛ شماری از دانش‌جویان دختر می‌گویند که از بازگشت به دانش‌گاه و سایر نهادهای آموزشی در حاکمیت طالبان ناامید شده‌اند. در جدیدترین مورد ندامحمد ندیم، سرپرست وزارت تحصیلات عالی طالبان گفته است که تصمیم‌گیری در مورد آموزش دختران به گونه‌ی فوری امکان‌پذیر نیست. او هم‌چنان گفته که تصمیم‌گیری در آموزش دختران براساس خواست مردم نه؛ بلکه به خواست «شریعت» صورت می‌گیرد.

با گذشت سه سال، از حاکمیت طالبان و ممنوعیت آموزش دختران؛ اما وزیر تحصیلات عالی این گروه می‌گوید که هنوز هم تصمیم‌گیری در مورد آموزش دختران زودهنگام است. شماری از دختران می‌گویند که از ادامه‌ی این وضعیت نگران استند.

*صایمه الکوزی، دانش‌جوی دانش‌گاه کابل می‌گوید که به پایان آموزش‌های دانش‌گاهی‌اش فقط یک سمستر باقی مانده است. زمانی‌که طالبان فرمان مسدود شدن دانش‌گاه‌ها را صادر کرد، او دانش‌جوی سمستر هفتم در رشته‌ی حقوق و علوم سیاسی بود.

الکوزی می‌گوید که دوست داشت روزگاری وکیل شود و از حقوق زنان دیگر دفاع کند؛ اما اکنون خود از اساسی‌ترین و ابتدایی‌ترین حقوق‌اش محروم شده است. او این وضعیت را «رقت‌انگیز» عنوان می‌کند و می‌گوید، زنانی‌که روزی، آرزوها و هدف‌های بلند برای برابری جنسیتی داشت؛ اکنون خود نیازمند حمایت شده‌اند.

او در این مورد می‌گوید: «از روزی که خودم را شناختم، دوست داشتم که زن و مرد در کشور باید برابر باشد. برای ای هدف بسیار تلاش هم کردم. شب‌وروز درس خواندم و تلاش کردم؛ اما حالی خودم از کل چیز محروم استم. درماندگی واقعا رقت‌انگیز است».

صایمه می‌افزاید که در نخست امیدوار بود که طالبان شاید پس از گذشت چند ماه و یا شاید یک سالی به دختران اجازه‌ی آموزش را بدهند؛ اما با گذشت هر روز این گروه محدودیت‌های جدیدی بر زنان و دختران وضع کرده است.

این دانش‌جو با اشاره به محدودیت‌های جدید طالبان که صدا و صورت زنان را نیز عورت شمرده است؛ می‌گوید که دیگری امیدی به درس و کار ندارد.

اما این تنها صایمه نیست که این روزهایش را با ناامیدی سپری می‌کند. شکیبا تیموری، یکی از دانش‌جویان دیگر نیز در سرنوشت مشابه صایمه قرار دارد.

شکیبا، دانش‌جوی دانش‌گاه پل‌تخنیک کابل است. می‌گوید که انجنیر شدن هموراه در رویایی کودکی‌اش وجود داشت و برای رسیدن به هدف‌اش سال‌ها باوجود وضعیت اقتصادی دشوار تلاش کرده است.

افزون بر این‌که مکتب می‌رفت برای تهیه‌ی لوازم مکتب‌اش باید قالین‌بافی نیز می‌کرد. پدرش گل‌کار است و توانایی تهیه‌ی همه‌ی نیازهای آموزشی او، خواهران و برادرانش را نداشت. از همین سبب آنان برای ادامه‎ی آموزش‌های‌شان و بیرون‌رفت از وضعیت بد اقتصادی قالین‌بافی می‌کردند.

تیموری می‌گوید که به‌خاطر این‌که نصف روز را در مکتب سپری می‌کرد از طرف شب قالین‌بافی می‌کردند تا با پول آن، کتاب‌چه، کتاب و قلم خریداری کنند. شکیبا برای انجنیر شدن، پس از دو یا سه ساعت قالین‌بافی در شب تا ناوقت درس‌های‌اش را تمرین و تکرار می‌کرد.

پس از آزمون دشوار کانکور او در سال ۱۳۹۹، به دانش‌گاه پل‌تخنیک کابل راه می‌یابد؛ اما پس از حاکمیت طالبان و محدودیت‌های این گروه نمی‌تواند درس‌هایش را به پایان برساند. «خیلی زیاد خوش داشتم که انجنیر شوم. پس از امتحان سخت‌ کانکور در رشته دل‌خواه خود کامیاب شدم. او وقت فکر می‌‎کدم که کل دنیا را به مه داده. می‌گفتم اینه بخیر انجنیر که شدم کل او زحمت‌ها جبران میشه.»

اکنون در وضعیت نامعلومی به‌سر می‌برد و می‌گوید که طالبان افزون بر محرومیت از آموزش حتا از بیرون‌رفتن نیز محروم کرده است. «حالی درس ره که بان، اینه قانون جدید صادر کرده و میگه که حتا حق ندارید که صدای‌تان را بلند کنید. از برای خدا میگن که صدا و صورت عورت است.»

گفتنی‌ست که ندامحمد ندیم، وزیر تحصلات‌ عالی طالبان روز (یک‌شنبه ۴ سنبله) در برنامه‌ی تشریح دست‌آورهای این وزارت گفت که پرسش در مورد آموزش دختران مانند آموزش‌شان تا «امر ثانی» ممنوع است.

آقای ندیم، در این نشست خبری هم‌چنان گفته که آموزش دختران مساله‌ی حساس است و تصمیم‌گری در مورد آن نیاز به زمان دارد.

وزیر تحصیلات عالی طالبان هم‌چنان گفته است که بازگشایی مکتب‌های بالاتر از صنف ششم به‌روی دختران و دانشگاه‌ها مسأله‌ای نیست که در چند هفته یا چند ماه حل شود. با این حال، اکنون سه سال از ممنوعیت آموزش دختران بالاتر از صنف ششم در افغانستان می‌گذرد.

آقای ندیم در این مورد گفته است: «ما نمی‌توانیم در چنین محیط اسلامی و در نظام که صددرصد اسلامی‌ست به درخواست مردم کاری را انجام دهیم که تقاضای مردم باشد که شریعت می‌پذیرد یا نه شریعت اجازه می‌دهد یا نه.»

طالبان، پس از به‌دست گرفتن قدرت در نخستین اقدام آموزش دختران بالاتر از صنف ششم را به حالت تعلیق درآورد. مقام‌های این گروه در ابتدا گفته‌ بودند که ممنوعیت آموزش تا “امر ثانی” است؛ اما کنون بیش‌از سه سال از فرمان ممنوعیت آموزش دختران می‌گذرد.