رواداری: در شش ماه نخست ۲۰۲۴، وضعیت حقوق‌ بشری بدتر شده است

یک سازمان حقوق بشری موسوم به “رواداری” گزارشی از وضعیت حقوق بشری در افغانستان را در شش ماه نخست سال ۲۰۲۴، را نشر کرد. گزارش رواداری نشان می‌دهد که وضعیت حقوق بشری به‌ویژه زنان بدتر شده است. براساس این گزارش بازداشت‌های خودسرانه دو برابر افزایش یافته و ناپدیدشدن‌های اجباری  سه برابر افزایش یافته است.

رواداری، در گزارشی می‌گوید که وضعیت زنان و دختران به دلیل تشدید سیاست‌های “تبعیض‌آمیز و سخت‌گیرانه‌ی” طالبان در عرصه‌های مختلف بدتر شده است. 

در گزارش آمده است که طالبان در این مدت، به وضع و اجرای محدودیت‌های شدیدتری بر دست‌رسی به عدالت، حق آموزش، حق کار و گشت‌وگذار آزادانه‌ی زنان در سراسر کشور اقدام کرده است.

این سازمان حقوق بشری، اطلاعات این گزارش را از طریق نظارت مستمر بر وضعیت حقوق بشر و با استفاده از پرسش‌نامه‌ها و مراجعه به منابع متعدد محلی در ۳۱ ولایت کشور بررسی، مستندسازی کرده است.

در این گزارش؛ نقض حق حیات، حق آزادی، امنیت شخصی، حق کرامت انسانی، تجمعات مسالمت‌آمیز  بررسی شده است.

وضعیت حقوق بشری زنان

بر بنیاد یافته‌های این گزارش، طالبان طی شش ماه گذشته هم چنان به پی‌گیری سیاست‌های تبعیض‌آمیز خود علیه زنان و دختران افغانستانی ادامه داده و به این ترتیب محدودیت‌های بیش‌تری را در عرصه‌های گوناگون به‌ویژه در مورد حق آموزش، حق کار، حق گشت‌وگذار آزادانه، حق دست‌رسی به خدمات صحی و دست‌رسی به عدالت اعمال کرده‌اند. 

رواداری می‌گوید که زنان افغانستانی در حال حاضر، یکی از دشوارترین شرایط زندگی را از سر می‌گذرانند. زیرا از یک طرف به دلیل تبعیض سیستماتیک طالبان از حقوق و آزادی‌های اساسی خود محروم شده و از جانب دیگر، در معرض اشکال گوناگون خشونت، بدرفتاری و آزار و اذیت قرار دارند.

تشدید محدودیت‌ها بر حق آموزش

رواداری می‌گوید که اسناد بین‌المللی حقوق بشر، حق آموزش را در زمره‌ی مهم‌ترین حقوق انسانی افراد به رسمیت می‌شناسد؛ اما در حال حاضر بیش‌تر از هزار روز از محرومیت دختران از حق آموزش می‌گذرد. 

در بیش از یک سال گذشته بیش از ۱.۴ میلیون دختر بالاتر از صنف ششم از آموزش محروم شده اند. 

یافته‌های رواداری نشان می‌دهد که طالبان در شش ماه نخست سال ۲۰۲۴ مرتکب تبعیض و سرکوب گسترده‌تری نیز شده و به این گونه تلاش کرده تا تمامی راه‌های آموزش و تحصیل را به‌روی زنان و دختران مسدود کرده است.

در گزارش آمده است که اداره‌ی استخبارات و امر به معروف طالبان دست‌کم ۱۳ مرکز آموزشی به شمول آموزش‌‌های مخفیانه و آنلاین که در بخش‌های گوناگون کشور برای دختران بالاتر از صنف ششم فرصت‌های آموزشی را فراهم کرده بود، مسدود کرده و دست‌کم ۲۸ نفر از مدیران و دانش‌آموزان این مراکز را بازداشت و زندانی کرده اند.

تداوم محرومیت از کار

بربنیاد یافته‌های این گزارش در شش ماه نخست سال ۲۰۲۴، طالبان به وضع محدودیت‌های سخت‌گیرانه بر حق کار زنان ادامه داده داده و آزار و اذیت آنان در محیط کار نیز ادامه یافته است. 

در گزارش آمده در ماه می ۲۰۲۴، یک مؤسسه‌ی داخلی در ولایت دایکندی با حمایت مالی یک مؤسسه بین‌المللی پروژه‌ی قالین‌بافی برای بیش از ۲۰۰ زن را آغاز کرده بود. اما طالبان با این استدلال که زنان از کار منع شده اند، پروژه مذکور را متوقف کرده است.

دست‌رسی محدود به خدمات صحی

یافته‌های رواداری نشان می‌دهد که در این دوره دست‌رسی زنان به خدمات صحی به دلیل مقررات سخت‌گیرانه‌ی طالبان بدتر شده است. 

وزارت امر به معروف به تمامی مراکز ارایه‌ی خدمات صحی دستور داده‌اند که زنان بدون محرم را تداوی نکنند. هم چنین زنانی که در این مراکز کار می‌کنند از سوی اداره امر به معروف مکلف به رعایت حجاب و داشتن محرم شرعی شده اند.

نقض حق گشت‌وگذار آزادانه

یافته‌های این گزارش نشان داده است که اجرای محدودیت بر حق گشت‌وگذار آزادانه زنان در شش ماه نخست سال ۲۰۲۴ در بخش‌های گوناگون تشدید شده است. 

هم‌چنان ماموران وزارت امر به معروف در شهرها، مکان‌های تفریحی و ورزشی، زیارت‌گاه‌ها، فروشگاه‌ها و دیگر محلات حضور دارند تا مانع گشت‌وگذار زنان شوند.

عدم دست‌رسی زنان به عدالت

رواداری می‌گوید که تنها موردی که از شکایت‌های زنان در محاکمه‌های طالبان رسیدگی می‌شود، قضایای مربوط به میراث است. 

به گفته‌ی رواداری در سایر عرصه‌ها مانند درخواست تفریق، شکایات از خشونت و بدرفتاری خانگی، ازدواج اجباری و دیگر موارد نقض حقوق بشر ترتیب اثر داده نمی‌شود و طالبان زنان را مجبور به تبعیت از خواست و تصمیم مردان خانواده‌اش می‌کنند.

در گزارش آمده است که اکنون هیچ سازوکار حقوقی که از زنان قربانی خشونت و نقض حقوق بشر حمایت کند، وجود ندارد. از سوی دیر دادگاه‌های طالبان شکایت‌های زنان را به‌ویژه در مورد خشونت و بدرفتاری‌های خانگی رسیدگی نمی‌کنند.

نقض حق حیات؛ ۱۷ زن در شش ماه نخست جان‌باخته‌اند

یافته‌های رواداری نشان می‌دهد که در این مدت دست‌کم ۳۶۷ نفر در نتیجه‌ی حمله‌های هدف‌مند انفجاری و انتحاری، بقایای مواد منفجره از جنگ‌های گذشته و یا به صورت هدف‌مند و فرا قضایی در ۳۰ ولایت کشور کشته و زخمی شده‌اند. 

گزارش نشان می‌دهد که جان‌باخته‌گان شامل ۲۵۸ مرد، ۱۷ زن و ۴۴ کودک می‌باشند. همین‌طور زخمی‌ها شامل ۱۷۸ مرد، ۲ زن و ۴۸ کودک می‌باشند. 

براساس رواداری قربانیان این رویدادها کارمندان حکومت پیشین و اعضای خانواده‌های آنان، زنان، کودکان، بزرگان قومی، مخالفان و منتقدان طالبان هستند.

زنان قربانی قتل‌های هدف‌مند، مرموز و فراقانونی

رواداری می‌گوید که در شش ماه نخست سال جاری دست‌کم ۱۹۳ نفر شامل ۱۸۱ مرد، ۹ زن و ۳ کودک به صورت هدف‌مند، مرموز و فراقانونی توسط طالبان و افراد ناشناس کشته و زخمی شده‌اند. 

رواداری می‌گوید که عمده‌ترین دلیل کاهش آمار قتل‌های هدف‌مند جلوگیری از انتشار معلومات می‌باشد؛ زیرا طالبان با ایجاد فضای رعب‌وترس و اعمال فشار بر خانواده‌های قربانیان برای مخفی نگه‌داشتن معلومات در این زمینه تلاش می‌کنند.

دو برابر شدن بازداشت‌های خودسرانه 

بر بنیاد یافته‌های این گزارش طی شش ماه نخست سال ۲۰۲۴، دست‌کم ۶۱۴ نفر به‌شمول ۳۳ زن به صورت خودسرانه و غیرقانونی بازداشت و زندانی شده‌اند.

رواداری، ۲۲۲ مورد بازداشت خودسرانه و غیرقانونی را ثبت کرده که نشان می‌دهد؛ میزان بازداشت‌های خودسرانه و غیرقانونی نسبت به شش ماه اول سال گذشته، بیش‌تر از دو برابر افزایش یافته است.

این سازمان می‌گوید که اداره‌ی استخبارات طالبان مرتکب بیش‌ترین بازداشت‌های خودسرانه و غیرقانونی در شش ماه گذشته شده است. همین طور، وزارت امر به معروف و فرمان‌دهی امنیه‌ی طالبان نیز افراد زیادی را طی این مدت به طور غیرقانونی بازداشت و زندانی کرده اند. 

بازداشت خودسرانه فعالان مدنی

یافته‌های این گزارش نشان می‌دهد که طالبان طی شش ماه نخست سال ۲۰۲۴ دست‌کم، ۲۰ نفر از فعالان مدنی و حقوق بشر به شمول ۹ زن را به طور خودسرانه بازداشت و به زندان انداخته اند.

به گفته‌ی رواداری اتهام این افراد تبلیغات علیه طالبان و انتقاد از سیاست‌های این گروه در مورد زنان افغانستانی بوده است