سایه‌ی سنگین انتقادها بر نشست دوحه: شرم‌آور و مایه‌ی ننگ تاریخی
آی‌نور سعیدپور
در حالی‌که افغانستان یکی از جدی‌ترین بحران حقوق بشری در سطح جهان را تجربه می‌کند؛ سازمان ملل سومین نشست دوحه را با نادیده گرفتن وضعیت زنان و دختران برگزار کرد. این سازمان و نمایندگان ویژه‌ی کشورها بدون زنان و نمایندگان جامعه‌ی مدنی با طالبان بر میز مذاکره نشستند که حقوق زنان نیز جز از آجندای این نشست نبود. نشست دو روزه‌ی دوحه با انتقادهای تند زنان و فعالان حقوق بشر به پایان رسید. زنان و دختران این نشست را برای سازمان ملل «شرم‌آور» عنوان کردند. از سوی دیگر سازمان ملل آن‌را «مفید و صریح» خواند.
شماری از فعالان حقوق بشر و زنان معترض، سومین نشست دوحه را تحریم کرده و می‌گویند در حالی‌که مقام‌های گروه طالبان در فهرست «گروه‌های تروریستی» قرار دارند و سیستم آپارتاید جنسیتی را در کشور نهادینه کرده؛ اما سازمان ملل آن‌ها را برای مذاکره دعوت کرده است.
زینب انتظار، یکی از زنان معترض با اشاره به سیاست‌های طالبان در برابر زنان در سه سال گذشته می‌گوید که جامعه‌ی جهانی و سازمان ملل شاهد نهادینه‌شدن سیستم آپارتاید جنسیتی از سوی طالبان است؛ اما با آن‌هم بدون در نظر داشتن موضع زنان و دختران افغانستانی، طالبان را به میز مذاکره دعوت کرد. این زن معترض با انتقاد از عمل‌کرد سازمان ملل، می‌گوید که این سازمان آشکار به طالبان «باج‌دهی» می‌کند.
خانم انتظار می‌افزاید که این نشست و طراحی آجندای آن برای سازمان ملل و جامعه‌ی جهانی علاوه بر این‌که شرم‌آور است؛ مایه‌ی ننگ‌تاریخی برای آنان خواهد بود که با یک «گروه تروریستی» مذاکره می‌کند.
حلیمه پژواک، فعال حقوق زن و رییس شبکه‌ی زنان جمهوری‌خواه، نیز در واکنش به این نشست می‌گوید که طالبان پس از حاکمیت دوباره بر افغانستان «جنایت‌های» ضد بشری را مرتکب شده است. وی از سازمان ملل و جامعه‌ی جهانی پرسیده است که براساس کدام اصول و قانون این گروه را در نشست‌های بین‌المللی دعوت کرده‌اند.
وی با اشاره به وضعیت زنان و دختران در حاکمیت این گروه می‌افزاید که طالبان آنان را از اساسی‌ترین و ابتدایی‌ترین حقوق شان نیز محروم کرده و به حاشیه رانده است. به گفته‌ی وی این وضعیت از چشم جهان پوشیده نیست؛ اما با آن‌هم سازمان ملل وضعیت کنونی را نادیده گرفته است.
به گفته‌ی خانم پژواک سازمان ملل «امید بشریت برای تاامین و حفظ عدالت اجتماعی» است و این نهاد باید از چنین رفتار و عمل‌کردهای که نقض اصول خودش می‌باشد؛ خودداری کند. این فعال حقوق بشر رفتار سازمان ملل را «غیرمعقولانه» عنوان کرده و می‌گوید در صورتی‌که این سازمان به دنبال کردن این رفتارش ادامه دهد، اعتبار و جای‌گاه خود را نزد مردم از دست می‌دهد.
رییس شبکه‌ی زنان جمهوری‌خواه، افزوده که «مشروعیت دادن به یک گروه تروریستی کدام توجیه» ندارد و آنان به شدت از سازمان ملل متحد «آزرده» استند. به گفته‌ی خانم پژواک زنان و دختران افغانستانی انتظار داشتند که سازمان ملل با در نظر داشت وضعیت کنونی در حاکمیت طالبان، با طراحی نسخه‌ای راه حل مشکل‌های افغانستان را جست‌وجو کرده و به رنج زنان و دختران پایان دهد.
دیبا فرهمند، یکی دیگر از فعالان حقوق زن بر این باور است که سازمان ملل با برگزاری این نشست بدون زنان، مسایل حقوق بشری را نادیده گرفته است. وی هم‌چنان به نگرانی‌ها درمورد تعامل جهانی با طالبان از این نشست اشاره کرده و می‌افزاید که «معامله با طالبان به معنای خیانت بزرگ به زنان و دختران» است.
به گفته‌ی این فعال حقوق زن، طالبان قابل اعتماد نیست و هرنوع تعامل با طالبان «حیثیت سازمان ملل» را زیر سوال میبرد. فرهمند از جامعه‌ی جهانی و سازمان ملل می‌خواهد که سیاست چند بعدی خود را کنار گذاشته و هم‌چنان زنان افغانستانی را فراموش نکنند.
پاسخ سازمان ملل به انتقادها
رزماری دی‌کارلو، معاون دبیرکل سازمان ملل در امور سیاسی و صلح که رهبری سومین نشست دوحه را بر عهده داشت؛ در پایان این نشست دو روزه در یک نشست خبری گفته است که گفت‌وگوها با طالبان «صریح و مفید» بوده است.
معاون دبیرکل سازمان ملل متحد هم‌چنان گفته باوجودی که زنان و دختران در نشست‌های اصلی حضور نداشتند؛ اما صدای آنان به طالبان رسانیده شده است. خانم دی‌کارلو هم‌چنان گفته است که از انتقادها و واکنش‌های زنان و جامعه‌ی مدنی آگاهی دارد و آن‌را درک می‌کند.
رزماری دی‌کارلو هم‌چنان گفته است که مذاکره و گفت‌وگو در این نشست با نمایندگان طالبان به معنای به رسمیت‌شناسی این گروه و یا عادی‌سازی آن‌ها در سطح بین‌المللی نیست؛ بلکه انتظار دارند که از طریق این نشست بخشی از مشکل‌های موجود در افغانستان حل شود.
هرچند که زنان و دختران در بحث‌های دو روزه حضور نداشت؛ اما سازمان ملل گفته که یک نشست دو روزه را در دوم جون با زنان و دختران افغانستانی برگزار می‌کند. مشخص نیست که چه کسانی به نمایندگی از زنان در این نشست شرکت می‌کند. پیش از این دست‌کم حبیبه سرابی، نبیله مصلح و زبیده اکبر دعوت سازمان ملل بر شرکت در این نشست را رد کردند. آنان این نشست را حاشیه‌ای عنوان کرده است.
این سومین نشست سازمان ملل در مورد افغانستان است که با حضور نمایندگان ویژه‌ی کشورها برگزار شد. در دومین نشست دوحه نمایندگان زنان و جامعه‌ی مدنی دعوت شده بودند. سازمان ملل در این نشست با پذیرش خواست طالبان مبنی بر دعوت نشدن نمایندگان زنان، جامعه‌ی مدنی و حزب‌های سیاسی این نشست را برگزار کرد.
هیات طالبان به رهبری ذبیح‌الله، سخن‌گوی این گروه در نشست سوم دوحه شرکت کرده در جمعی از خبرنگاران از مخالفت شان با حضور زنان در این جلسه دفاع کرده و گفته است که حقوق زنان جز از مسایل داخلی افغانستان است. وی افزوده که برای حل این مشکل‌ها در داخل افغانستان تلاش صورت می‌گیرد و نیازی به بحث در نشست‌های بین‌المللی نیست.
این گروه پیش از این نیز بارها از محدودیت‌های وضع شده بر زنان و دختران دفاع کرده و هم‌چنان در پاسخ به درخواست‌های جهانی مبنی بر رعایت حقوق زنان و دختران گفته‌اند که حقوق زنان جز از مسایل داخلی است و حق مداخله به کسی را در این زمینه نمی‌دهد.
طالبان اما در سه سال گذشته هیچ اقدامی در مورد نکرده است و علاوه بر آن خواست‌های داخلی در مورد تاامین حقوق زنان را نیز به شدت سرکوب کرده است. زنانی که برای دادخواهی و تاامین حقوق شان اعتراض کرده‌اند را بازداشت و زندانی کرده است.
