انتقادها به حذف زنان از نشست آینده‌ی دوحه
در آستانه‌ی برگزاری سومین نشست دوحه درباره‌ی افغانستان، واکنش‌ها و انتقاد نسبت به ترکیب آجندای این نشست، دعوت نمایندگان طالبان و حذف نمایندگان زنان و جامعه‌ی مدنی از شرکت در نشست‌های اصلی آن افزایش یافته است. دیده‌بان حقوق بشر و بنیاد ملاله خواستار بازنگری سازمان ملل متحد در این تصمیم شده و بر حضور زنان و دختران در این نشست و گنجانیده‌شدن مسایل حقوق بشری در آجندای نشست آینده‌ی دوحه تاکید کرده‌اند. از سوی دیگر برخی از جنبش‌های اعتراضی این نشست را «تحریم» کرده و با نشر فراخوانی خواستار تحریم این نشست از سوی سایر مردم افغانستان شدند.
هیدر بار، معاون بخش زنان در دیده‌بان حقوق بشر خطاب به انتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد گفته است که زنان و دختران افغانستانی از ماه‌ها پیش در مورد نحوه‌ی برگزاری سومین نشست دوحه و پیامدهای آن در مورد مبارزه‌ی زنان برای حقوق شان و هم‌چنان اعتبار سازمان ملل متحد هشدار داده است.
خانم بار، با نشر پیامی در برگه‌ی اکس خود نوشته است که برای حمایت از حضور زنان و دختران در سومین نشست دوحه زنان دیگر نیز صدای خود را بلند می‌کند.
معاون بخش زنان در دیده‌بان حقوق بشر تاکید کرده که هنوزهم دیر نیست که مسایل حقوق زنان در دستور کار نشست آینده‌ی دوحه قرار داده شود. وی افزوده که حضور زنان در سومین نشست دوحه به عنوان شرکت‌کنندگان «کامل» ضروری است.
خواست‌ها بر حضور زنان در نشست آینده‌ی دوحه
در حالی‌که نگرانی‌ها از برگزاری سومین نشست دوحه بدون حضور زنان و نمایندگان جامعه‌ی مدنی وجود دارد؛ برخی از نهادها از سازمان ملل متحد خواسته اند که تصمیم خود مبنی بر حذف زنان افغانستانی در مذاکره‌های دوحه را لغو کند.
بنیاد ملاله یوسف‌زی با نشر بیانیه‌ای در واکنش به حذف زنان از حضور در نشست آینده‌ی دوحه گفته است که در هم‌بستگی با دختران و زنان افغانستانی می‌ایستد و خواهان اقدام فوری و قاطع برای حفظ آزادی‌ها و حقوق آنان است.
در حالی‌که بیش از یک هزار روز از محرومیت دختران بالاتر از صنف ششم در افغانستان می‌گذرد؛ سازمان ملل متحد تایید کرد که مذاکرات آینده‌ی دوحه بدون حضور فعالان زن افغانستانی و جامعه‌ی مدنی برگزار خواهد شد. هم‌چنین حقوق دختران و زنان را مورد توجه قرار نخواهد داد. بنیاد ملاله در واکنش به این تصمیم سازمان ملل نوشته است که این محرومیت غیرقابل قبول است و یک سابقه خطرناک ایجاد می‌کند. این نهاد با اشاره به اهمیت نشست نمایندگان ویژه‌ی کشورها افزوده که نشست دوحه فرصت تعیین کننده‌ای برای شکل دادن به آینده افغانستان دارد؛ اما با تعامل با طالبان و به حاشیه‌راندن زنان، به پیشرفت معناداری دست نخواهد یافت.
سحر حلیم‌زی، مدیر ابتکار صندوق ملاله در افغانستان توضیح گفته: «این اساساً صادقانه نیست که بگوییم چالش‌های عمده‌ی افغانستان – اعم از اقتصادی، زیست محیطی یا اجتماعی – را می‌توان بدون مشارکت کامل دختران و زنان حل کرد. برخورد با این مسائل به طور جدایی‌ناپذیری مرتبط است. در مورد نحوه‌ی رفتار ما با دختران و زنان و یافتن راه‌حل تنها با مشارکت فعال آنان امکان پذیر است».
در بخش از اعلامیه‌ای بنیاد ملاله آمده است که سیستم آپارتاید جنسیتی طالبان به شدت بر تمام جنبه‌های زندگی دختران و زنان افغانستانی تأثیر می‌گذارد. انکار سیستماتیک طالبان از آزادی‌های اساسی، از جمله آموزش، تلاش حساب شده برای حفظ کنترل زنان است و نباید نادیده گرفته شود. این نهاد افزوده که چنین نقض آشکار حقوق بشر علیه دختران و زنان، اصول اصلی عدالت و برابری را تهدید می‌کند.
روند دوحه به دنبال مذاکرات صلح دوحه است که در سال ۲۰۱۹ میان طالبان و ایالات متحده‌ی امریکا آغاز شد، مجموعه‌ای که به‌ویژه زنان افغانستانی، اقلیت‌ها و گروه‌های جامعه‌ی مدنی را حذف کرد. توافق آن گفت‌وگوها باعث تسلط نظامی طالبان بر افغانستان در اگست اگست۲۰۲۱ شد.
بنیاد ملاله یوسف‌زی در این اعلامیه تاکید کرده که آزادی‌های اساسی دختران و زنان افغانستانی قابل مذاکره نیست. صندوق ملاله از دبیرکل سازمان ملل متحد، مقام‌های ارشد سازمان ملل و همه‌ی فرستادگان ویژه خواستار لغو فوری تصمیم شان برای حذف مدافعان حقوق بشر زن افغانستانی و جامعه‌ی مدنی افغانستان از مذاکرات آتی دوحه شوند.
مدیر اجرایی در صندوق ملاله خواستار پاسخ‌گو کردن طالبان به دلیل نقض حقوق زنان و دختران شده است: «طالبان باید به خاطر محدودیت‌های خود بر دختران و زنان پاسخ‌گو باشند. هرگونه بحث در مورد آینده‌ی افغانستان باید شامل نمایندگان قوی دختران، زنان و جامعه مدنی افغانستان باشد».
حذف زنان از نشست دوحه؛ شکست دیگری برای سازمان ملل
برخی از سیاست‌مدارن و فعالان حقوق زن با اشاره به حذف نظام جمهوری از مذاکره‌ی دوحه ۲۰۲۰، که میان ایالات متحده‌ی امریکا و طالبان انجام شد و در نتیجه‌ی آنان طالبان به قدرت رسید؛ گفته اند که اکنون حذف زنان و جامعه‌ی مدنی از نشست پیش‌روی دوحه شکست دیگری برای سازمان ملل متحد است.
فوزیه کوفی، نماینده‌ی سابق پارلمان افغانستان در واکنش به حذف زنان و جامعه‌ی مدنی افغانستان در نشست آینده‌ی دوحه گفته است که این تصمیم سازمان ملل در تضاد با قطع‌نامه‌ی ۲۷۲۱، شورای امنیت است.
خانم کوفی هم‌چنان نوشته است که حذف زنان، سازمان‌های مدنی و نیروهای دموکراتیک شکست دیگری برای سازمان ملل است که اکنون خود را تنها بازی‌گر در افغانستان می‌داند.
خواست‌ها بر محاکمه و پاسخ‌گو ساختن طالبان
برخی از فعالان حقوق زنان با اشاره به حذف زنان از این نشست تاکید کرده که طالبان باید به دلیل اعمال سیاست‌های سرکوب شان بر زنان و دختران از سوی سازمان ملل و جامعه‌ی جهانی مورد پاسخ‌گوی قرار داده شود.
مسعوده کوهستانی، فعال حقوق زن می‌گوید هرچند که زنان و نمایندگان جامعه‌ی مدنی در این نشست دعوت نشده؛ اما با آن‌هم وی خواستار پاسخ‌گو کردن طالبان به دلیل سیاست‌های شان بر زنان و دختران از طریق این نشست شده است.
خانم کوهستانی از جامعه‌ی جهانی می‌خواهد که طالبان را به دلیل «نهادینه‌سازی سیستم آپارتاید جنسیتی، جنایت‌های ضد بشری و نقض حقوق زنان و دختران» به محکمه کشانده و آنان را مورد پاسخ‌گویی قرار دهند.
مریم معروف آروین، فعال حقوق زن و مسوول جنبش شنبه‌های ارغوانی حذف زنان و دختران از نشست‌های اصلی دوحه را «جفای بزرگ» در حق زنان و دختران افغانستانی که در سه سال گذشته از تمامی حقوق شان محروم اند عنوان می‌کند.
این فعال حقوق زن، سازمان ملل متحد را متهم با پدیزفتن «فرمایش‌های» طالبان برای شرکت در نشست آینده‌ی دوحه کرده و می‌افزاید که این نشست به منظور «فضاسازی و سفیدنمایی» طالبان از سوی سازمان ملل متحد برگزار شده است.
تحریم نشست دوحه و هشدار از پیامدهای معامله جهان با طالبان
هم‌زمان با نزدیک شدن زمان برگزاری سومین نشست دوحه درباره‌ی افغانستان، واکنش‌ها نسبت به این نشست در میان فعالان حقوق بشر، سیاست‌مداران، فعالان اجتماعی، زنان معترض و برخی از جریان‌های سیاسی نیز افزایش یافته است. شماری از جنبش‌های اعتراضی زنان نشست آینده‌ی دوحه را تحریم کرده و با نشر فراخوانی خواستار تحریم این نشست از سوی سایر شهروندان کشور شده‌اند. زنان معترض تاکید دارند که هرنوع “مذاکره” با رژیم طالبان نزد آن حکم “معامله” را دارد.
در ادامه‌ی واکنش‌ها نسبت به دعوت‌شدن طالبان در نشست آینده‌ی دوحه، جنبش زنان مقتدر افغانستان، در مکان‌های سربسته تجمع اعتراضی برگزار کرده و با انتشار اعلامیه‌ای سیزده ماده‌ی این نشست را تحریم کردند.
این اعلامیه با عنوان “فراخوان تحریم نشست دوحه و اعتراض علیه معامله با تروریسم” بخش شده است که نسخه‌ی از آن به خبرگزاری بانوان افغانستان رسیده است. زنان معترض در این اعلامیه تاکید کرده‌اند: «که طالبان، از لحاظ ماهیت، ساختار، تشکیلات و اهداف‌اش، یک گروه تروریستی، توتالیتار و ضدارزش‌های بشری است».
اعضای جنبش مقتدر زنان افغانستان افزوده که طالبان در افغانستان یک رژیمی آپارتاید تشکلیل داده و این گروه هیچ نسبتی با بدنهی اجتماعی، نیروهای مردمی و جامعه‌ی مدنی افغانستان ندارد.
در بخش از این اعلامیه آمده است که حضور گروه طالبان در نشست آینده‌ی دوحه را تحریم کرده و هر نوع
«مذاکره» با این گروه را به معنای «گفت‌وگو» نه؛ بلکه به عنوان «معامله» می‌پندارند.
جنبش زنان مقتدر افغانستان گفته‌اند که «تسخیر قدرت و اشغال نظام، هرگز به معنای کسب مشروعیت مردمی نیست؛ بلکه برعکس به معنای ایجاد دولتی اشغال‌گر، سلطهجو و استبدادیست» و این گروه در هیچ نشستی از مردم افغانستان نمایندگی نمی‌توانند.
این زنان معترض هم‌چنان با اشاره به حضور نمایندگان طالبان در نشست آینده‌ی دوحه، به سازمان ملل و کشورهای اشتراک‌کننده هشدار داده‌اند که «معامله با طالبان، معامله علیه تمام ارزشهای انسانی و حقوق بشری مدرن» است.
اعضای این جنبش اعتراضی زنان گفته‌اند هر نشستی که به هدف معامله با طالبان برگزار شود آن‌را تحریم کرده و هم‌چنان از سازمان ملل و جامعه‌ی جهانی خواسته که مسیر گفتوگوی شان را از طالبان به سوی مردم افغانستان تغییر دهند.
در یکی از بندهای این اعلامیه زنان معترض خواستار به رسمیت‌شناسی آپارتاید جنسیی شده و تاکید کرده که وظیفهی سازمان ملل و کشورهای عضو است که آپارتاید جنسیتی در افغانستان را جرمانگاری و به رسمیت بشناسند.
زنان معترض افزوده که طالبان، جنایت‌های جنگی، کوچ اجباری، انکار مذهب‌ها و ادیان دیگر را در این سه سال مرتکب شده است که نیاز به پی‌گیری دارد.
جنبش مقتدر زنان افغانستان، خواستار وضع تحریمهای بین‌المللی بر طالبان شده و گفته که نام این گروه در فهرست سازمان‌های تروریستی و تحریم سفر سازمان ملل متحد قرار داده شود.
در بندهای دیگر این قطع‌نامه زنان معترض خواستار تضمین حقوق زنان از طریق نشست‌های بین‌المللی و قطع دست‌رسی طالبان به کمک‌های بشردوستانه شده اند.
سومین نشست دوحه قرار است از تاریخ ۳۰ جون تا اول جولای در قطر با میزبانی سازمان ملل و اشتراک نمایندگان ویژه‌ی کشورها برگزار شود.
گزارش‌گر: آی‌نور سعیدپور
