واکنش‌ها به گزارش بنت؛ از استقبال تا جدیت بر پاسخ‌گویی طالبان

سازمان عفو بین‌الملل و رینا امیری، نماینده‌ی ویژه‌ی امریکا برای زنان و حقوق بشر در افغانستان، از گزارش جدید ریچارد بنت، استقبال کردند. سازمان عفو بین‌الملل گفته که تلاش‌ها برای پاسخ‌گویی طالبان در زمینه‌ی نقض حقوق زنان “ضعیف” بوده است. از سوی دیگر برخی از فعالان حقوق بشر و زنان، استقبال از این گزارش‌ را “کافی ندانسته” و از سازمان‌های حقوق بشری و جامعه‌ی جهانی می‌خواهند که به‌جای استقبال از گزارش‌ها و محکومیت رفتار طالبان، اقدام‌های عملی روی دست‌ گرفته و این گروه را به دادگاه بین‌المللی بکشاند.

ریچارد بنت، در پنجاه‌وششمین نشست شورای حقوق بشر گزارش جدید خود از وضعیت حقوق بشری در افغانستان را ارایه کرد. آقای بنت گفت که خشونت در برابر زنان و دختران افغانستانی از سوی طالبان “بسیار شدید و گسترده” است. او افزود که این خشونت‌ها ممکن است جنایت علیه بشریت، به‌شمول “آزار و اذیت” جنسیتی باشد.

رینا امیری، نماینده‌ی ویژه‌ی ایالات متحده‌ی امریکا برای حقوق بشر و زنان در افغانستان، گزارش جدید آقای بنت را “قدرت‌مند” عنوان کرده و از آقای بنت برای حمایت دوام‌دار از حقوق بشر در افغانستان، سپاس‌گزاری کرده است.

خانم امیری، با نشر پیامی در برگه‌ی اکس نوشته است که این گزارش در حمایت دوام‌دار از حقوق همه‌ی افغانستانی به‌ویژه زنان و دختران که از سوی طالبان نقض شده است؛ می‌باشد.

از سوی دیگر، سازمان عفو بین‌الملل نیز از گزارش‌ جدید گزارش‌گر حقوق بشر سازمان ملل متحد استقبال کرده و گفته است که شواری حقوق بشر در زمینه‌ی پاسخ‌گویی طالبان باید اقدام‌های بیش‌تر انجام دهد. 

این سازمان با نشر خبرنامه‌ای تاکید کرده که نقض حقوق زنان و دختران از سوی طالبان نیاز فوری به اتخاذ روی‌کرد هماهنگ از طرف جامعه‌ی جهانی دارد. عفو بین‌الملل افزوده که جامعه‌ی جهانی باید به “تبعیض نهادینه، بی‌احترامی به کرامت انسانی و محرومیت زنان و دختران” به گونه‌ی فوری رسیدگی کنند.

عفو بین‌الملل افزوده، در حالی‌که گروه طالبان به‌طور “سیستماتیک دست به اقدام‌های می‌زنند که ممکن است جنایت علیه بشریت، آزار و اذیت جنسیتی” باشد؛ اما تلاش‌های جهانی برای پاسخ‌گو کردن طالبان “ضعیف” است.

در بخش از این خبرنامه به ادامه‌ی ممنوعیت آموزش دختران در یک هزار روز گذشته اشاره شده و آمده که دو میلیون دختر از آموزش محروم اند، ده‌ها زن معترض از سوی طالبان، شکنجه، بازداشت و ناپدید شده‌اند؛ هم‌چنان استقلالیت مالی نیز از زنان و دختران سلب شده است. عفو بین‌الملل گفته که زنان به‌دلیل این سیاست‌های طالبان در معرض جدی آسیب‌های روانی قرار دارند. 

این سازمان به نقض فاحش حقوق بشری از سوی طالبان اشاره کرده و نوشته قتل‌های فراقانونی، شکنجه، سایر بدرفتاری‌های و تنبیه بدنی، دست‌گیری خودسرانه، بازداشت‌های غیرقانونی، ناپدید شدن اجباری، سرکوب رسانه‌ها، روزنامه‌نگاران و فعالان حقوق بشر هم‌چنان ادامه دارد. 

سازمان عفو بین‌الملل در این خبرنامه هم‌چنان افزوده که افغانستان سابقه‌ی مصونیت از مجازات جنایتی را دارد. این سازمان با ابراز نگرانی گفته که در حال حاضر نیز سازوکار بین‌المللی برای جمع‌آوری شواهد نقض جدی حقوق بشر در افغانستان تحت حاکمیت گروه طالبان وجود ندارد. 

این سازمان از شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد خواسته است که در نشست آینده‌ی خود با قطع‌نامه‌ای ارگان یا نهادی را تشکیل دهد که نقض حقوق بشر در افغانستان را مستند و شواهد آن‌را جمع‌آوری کند.

از سوی دیگر برخی از فعالان حقوق بشر ارایه‌ی چنین گزارش‌ها از وضعیت زنان و دختران تحت حاکمیت طالبان را سودمند و مفید عنوان کرده؛ اما برای بهبود وضعیت موجود از جهان می‌خواهند که راه‌کارهایی را برای پاسخ‌گویی طالبان روی دست بگیرند.

مریم معروف آروین، فعال حقوق زن می‌گوید این گزارش‌ها بازتاب دهنده‌ی وخامت وضعیت زنان و دختران افغانستانی است. 

این فعال حقوق زنان می‌گوید که استقبال از این گزارش‌ها از سوی امریکا و کشورهای دیگر برای بهبود وضعیت کنونی تاثیری ندارد. وی تاکید دارد که کشورها باید از ابرازهای موجود برای پاسخ‌گو ساختن طالبان استفاده کنند.

خانم آورین از عمل‌کرد جامعه‌ی جهانی در نزدیک به سه سال گذشته نیز انتقاد کرده و می‌افزاید به اندازه‌ی که طالبان در این مدت از “دین و شریعت” برای سرکوب زنان و دختران استفاده‌ی ابرازی کرده است؛ جامعه‌ی جهانی نیز از “حقوق بشر” برای منافع خودشان استفاد‌ه‌ی ابزاری کرد‌ه‌اند. وی می‌افزاید که جامعه‌ی جهانی و کشورهای مدعی مدافع حقوق بشر، نه تنها که در این سه سال بر طالبان برای رعایت حقوق زنان فشار ایجاد نکرده؛ بلکه از با “بسته‌های دالر به گونه‌ی هفته‌وار” در نگه‌داری از این گروه در قدرت حمایت کرده است. 

مریم معروف، هم‌چنان با اشاره به حذف نام طالبان از فهرست تحریم‌های سازمان ملل و گروه‌های تروریستی برخی کشورها، تاکید می‌کند که این کشورها در تلاش “سفیدنمایی” طالبان است. او اقدام‌های این کشورها و سازمان‌ها را تکان‌دهنده عنوان می‌کنند.

شورای امنیت سازمان ملل متحد، جدیدا ممنوعیت سفر چهار مقام طالبان سراج‌الدین حقانی، وزیر داخله‌، عبدالکبیر، معاون سیاسی رییس‌وزیران، عبدالحق وثیق، رییس استخبارات و نور محمد ثاقب، وزیر حج و اوقاف گروه طالبان را برای سفر حج لغو کرد. 

سراج‌الدین حقانی، وزیر داخله‌ی طالبان؛ اما پیش از معافیت سفر از سوی سازمان ملل به امارت متحده‌ی عربی سفر کرده  و با امیر امارت نیز دیدار کرد. سفر پرحاشیه که با واکنش‌های گسترده‌ به همراه بود.

مریم معروف، با اشاره به این رویدادها، از اقدام هماهنگ جهانی برای پاسخ‌گویی طالبان و یا ایجاد فشار بر این گروه ابراز ناامیدی کرده؛ اما با آن‌هم می‌گوید در صورتی‌که حقوق بشر برای جامعه‌ی جهانی و سازمان ملل متحد ارزش‌مند است، در زمینه‌ی بهبود وضعیت در افغانستان اقدام جدی کند.

از سوی دیگر برخی از زنان و دختران نیز می‌گویند که از تبعیض‌های موجود در افغانستان به ستوه آمده‌اند. آنان می‌گویند که جامعه‌ی جهانی باید مسوولیت خویش را در برابر وضعیت زنان و دختران انجام دهند. 

رخشانه اسلمی، دانش‌جویی حقوق و علوم سیاسی دانش‌گاه کابل است. او به دلیل سیاست‌های طالبان نتوانسته که سمستر آخر دانش‌گاه‌اش را تمام کند. این دانش‌جو می‌افزاید که زنان و دختران در حاکمیت طالبان بدترین وضعیت بشری در سطح جهان را تجربه می‌کند. به باور اسلمی، اکنون مساله‌ی زنان و دختران در افغانستان تنها آموزش و کار نیست؛ بلکه آنان حتا به مثابه‌ی انسان پنداشته نمی‌شود. “تنها گپ، درس و کار نیست. طالب، زن را هیچ آدم حساب نمی‌کنه. به نظر این‌ها زن فقط برده است.”

خانم اسلمی با اشاره به توافق‌نامه‌ی دوحه‌ی ۲۰۲۰ که میان طالبان و ایالات متحده‌ی امریکا در قطر به امضا رسید؛ می‌گوید که جهان نقش کلیدی در به قدرت رسیدن دوباره‌ی طالبان داشت. او تاکید دارد که اکنون جهان باید رژیم طالبان را وادار به رعایت حقوق زنان و دختران کند. “همان رقم که امریکا و کشورهای دیگر طالبا را د قدرت آورد، حالی مجبور شان کنه که حقوق زنان را رعایت کند.”

حلیمه پژواک، فعال حقوق زن نیز می‌گوید که عمل‌کرد سازمان‌های حقوق بشری در واکنش به نقض حقوق زنان و دختران در افغانستان فراتر از محکومیت و نگرانی باشد. وی از این نهادها می‌خواهد که به گونه‌ی “واقعی و حقیقی” در کنار مردم افغانستان ایستاده شده و از حقوق آنان دفاع کنند.

خانم پژواک هم‌چنان از جامعه‌ی جهانی می‌خواهد که به‌دلیل نقض حقوق بشری در افغانستان، از هرنوع تعامل با رژیم طالبان دوری کرده و فشارهای حداکثری را بر آنان ایجاد کند.

طالبان پس از به‌دست گرفتن قدرت، دست‌کم ۵۲ فرمان به هدف محدود کردن زنان و دختران وضع کرده است. این گروه مسایل حقوق زنان را جز از مسایل داخلی افغانستان عنوان کرده و خواست‌ها مبنی بر لغو فرمان‌های زن‌ستیزانه‌ی شان را تاکنون نپذیرفته‌ است.

ریچارد بنت در گزارش خود گفته که برای از بین‌بردن سیستم سلطه و سرکوب‌گر زنان از سوی طالبان و پاسخ‌گویی عاملان آن مسوولیت جمعی ماست. آقای بنت هم‌چنان تاکید کرده که از همه‌ی ابزارها و روی‌کردها در این راستا استفاده شود.

گزارش‌: آی‌نور سعیدپور