چرخه‌ی رنج؛ کاهش معاش پرداخت نشده‌ی زنان به پنج هزار
شماری از زنان و دختران که در دوره‌ی جمهوری در نهادهای مختلف دولتی کارمند بودند و اکنون بر اساس فرمان طالبان خانه‌نشین شده‌اند، مدعی اند که پس از تعلیق کارها، به آنان معاش داده نشده است. طالبان هم‌چنان معاش برخی از این کارمندان را که دوباره در بعضی از بخش‌ها به کارشان برگشته به بهانه‌های مختلف کاهش داده است. از سوی دیگر هبت‌الله آخندزاده، رهبر طالبان به اداره‌ی امور این گروه فرمان داده که معاش همه‌ی کارکنان زن که در زمان حکومت جمهوری مقرر شده‌اند و اکنون نیز به وظیفه‌های‌شان ادامه می‌دهند، پس از این ماهانه پنج هزار افغانی شود. طالبان، پس از به‌دست گرفتن قدرت، کار همه‌ی کارمندان زن را -بجز چند وزارت‌خانه‌ی محدود- منع کردند.
مکتوبی که روز (سه‌شنبه، 14 جوزا) در اختیار خبرگزاری بانوان افغانستان قرار گرفت، نشان می‌دهد که رهبر گروه طالبان دستور داده، معاش تمام کارمندان زن ماهانه پنج هزار افغانی تعیین شود و این مقدار برای همه‌ی زنان یکسان است.
این مکتوب را نورالحق انور، سرپرست عمومی اداره‌ی امور طالبان امضا کرده است. در این مکتب آمده است: «همه‌ی کارمندان زن اداره‌های حکومتی که طی زمان [حکومت جمهوری] در وظیفه گماشته شدند و اکنون نیز از سوی [طالبان] معاش بلند برای‌شان اجرا می‌شود، معاش همه‌ی آنان در واحدهای بودیجوی و غیربودیجوی پنج هزار افغانی تعیین شده و معاش همه یکسان شود».
بهانه‌جویی و کاهش معاش زنان
این اقدام جدید طالبان باعث نگرانی کارمندان حکومت پیشین شده است. برخی از زنان که هم‌چنان به کارشان در حکومت طالبان ادامه داده‌اند، مدعی هستند که این گروه پس از به‌دست گرفتن قدرت معاش آنان را کم کرده بود.
*مروه شیرزاد، در وزارت امور صحت عامه کار می‌کند. به گفته‌ی شیرزاد طالبان پس از به دست گرفتن قدرت معاش کارکنان زن را به بهانه‌های مختلف کم کرده است. مروه در زمان جمهوری ماهانه 11 هزار افغانی از سوی دولت معاش دریافت می‌کرد. زمانی‌که او دوباره به کارش برگشت طالبان یک هزار افغانی از معاش او و سایر کارمندان زن کم شده و هر ماه او 10 هزار افغانی در برابر کارش حقوق دریافت می‌کرد.
با گذشت زمان طالبان در کنار محدودیت دیگر که بر پوشش و سایر رفتار آنان در حوزه‌ی کار وضع کرد، معاش کارمندان زن که مدرک تحصلی لیسانس دارند را ماهانه به 7 هزار افغانی کاهش دادند. اکنون نیز این گروه امر جدیدی صادر کرده که به زنان ماهانه فقط 5 هزار افغانی معاش داده شود. او با حقوق هفت هزار افغانی روزانه باید پول کرایه‌ی موتر و غذایی چاشت خود را نیز پرداخت کند.
از سوی دیگر، خانم شیرزاد می‌افزاید که طالبان پس از سال جدید خورشیدی حتا همین معاش کم را نیز برای آنان نداده است.
مروه با شنیدن این خبر ابراز ناراحتی کرده و این عمل‌کرد طالبان را «خلاف قانون» عنوان می‌کند. او اکنون نمی‌داند که با این پول ناچیز چگونه نیازهای اولیه‌ی خود و خانواده‌اش را فراهم کند. این بانو در خانه‌ی کرایی زندگی می‌کند که ماهانه باید دو هزار افغانی برای آن پرداخت کند. از سوی دیگر وی می‌گوید که یکی از اعضای خانواده‌اش بیمار است او باید هزینه‌ی تداوی را نیز پرداخت کند.
خانم شیرزاد، از ناچاری از خود طالبان می‌خواهد که مشکل‌های اقتصادی موجود در افغانستان را در نظر گرفته و از این فرمان شان تجدید نظر کنند. وی با اشاره به کمک‌های هنگفت جهانی به‌ویژه در بخش بهداشت از طالبان می‌پرسد که این پول‌ها به کجا می‌رود. این خانم هم‌چنان مدعی است که پول‌های هنگفت جامعه‌ی جهانی از سوی طالبان «حیف‌ومیل» می‌شود.
خانه‌نشینی و بی‌معاشی
طالبان پیش از این ادعا کرده بود که به زنان کارمند اداره‌های دولتی در نظام جمهوری که خانه‌نشین شده اند، معاش پرداخت می‌شود. اما شماری از این زنان می‌گویند آنان در نزدیک به سه سال گذشته هیچ معاش دریافت نکرده است.
*شهلا باتوری، 12 سال در وزارت دفاع در نظام جمهوری کار کرده است. او در گفت‌وگو با خبرگزاری بانوان افغانستان می‌گوید که وی در نزدیک به سه سال گذشته «حتا یک افغانی» هم از سوی این گروه دریافت نکرده است.
باتوری و تعداد کارمندان دیگر این وزارت یک سال به دلیل ترس و تهدیدهای موجود از سوی طالبان به‌خاطر دریافت نکردن معاش سکوت کردند؛ اما وضعیت بد اقتصادی آنان را مجبور کرد که بارها برای دریافت حقوق شان به این وزارت مراجعه کنند. خانم باتوری می‌افزاید که در سال دوم حاکمیت طالبان با برخی از زنان دیگر در برابر این وزارت اعتراض کردند؛ اما مسوولان طالبان در وزارت دفاع به آنان گفته که برای دریافت معاش به اداره‌ی امور طالبان باید مراجعه کنند. شهلا و زنان دیگر در یک سال گذشته بارها به اداره‌ی امور طالبان رفته و برای دریافت معاش شان درخواست داده؛ اما این زنان هیچ پاسخ مثبتی از سوی طالبان دریافت نکرده اند.
به گفته‌ی خانم باتوری، کارمندان این وزارت در این مدت دست‌کم دوبار در برابر وزارت دفاع اعتراض کرده‌اند؛ اما در آخرین مورد طالبان زنان ودخترانی را که برای دریافت معاش تجمع کرده بودند را لت‌وکوب کرده‌اند. شهلا می‌گوید که پس از آن هیچ یک از زنان جرات نکردند که بار دیگر برای دریافت معاش شان آنجا بروند.
به گفته‌ی این کارمند وزارت دفاع جمهوری، اکنون تنها تعداد از زنان در بخش صحی چهارصد بستر در این وزارت به کارشان برگشته و از سوی طالبان معاش دریافت می‌کنند. بجز این بخش همه‌ی کارمندان زن که در بخش‌های ملکی و نظامی مصروف کار بودند از کار اخراج و به آنان هیچ حقوق نیز داده نشده است.
شهلا و سایر همکارهایش از یک سو با فقر و از طرف دیگر با تهدیدهای شدید امنیتی نیز مواجه‌اند. او مدعی است که در این سه سال چندین نفر از همکارهایش به‌گونه‌ی مرموز به قتل رسیده است.
توهین و تحقیر زنان و دختران با پنج هزار معاش
از سوی دیگر برخی از فعالان حقوق زن می‌گویند که طالبان از تمام ابرازهای موجود برای سرکوب زنان و دختران استفاده می‌کند. آنان می‌افزایند که چنین اقدامی از سوی طالبان دور از انتظار نبوده است. فعالان حقوق زن تاکید دارند که وعده‌ی طالبان مبنی بر پرداخت معاش زنان از ابتدا نیز بر اساس واقعیت نبوده است.
ترنم سیدی، فعال حقوق زن در واکنش به کاهش معاش کارمندان زن می‌گوید که از ابتدا زنان و دختران نباید به این وعده‌ی طالبان اعتماد می‌کردند. او با اشاره به فقر حاکم در افغانستان هشدار می‌دهد که با کاهش معاش کارمندان زن ضعیت اقتصادی خانواده‌ها به‌ویژه خانواده‌های که توسط زنان سرپرستی می‌شود؛ بدتر خواهد شد.
مریم معروف آروین، فعال حقوق زن می‌گوید که هدف اساسی طالبان از وضع این محدودیت‌ها بر زنان و دختران منزوی کردن آنان به گونه‌ی هدف‌مند و سیستماتیک است. خانم آروین با اشاره به حاکمیت دور اول این گروه می‌افزاید که طالبان تغییرپذیر نیست. او تاکید دارد که طالبان به‌گونه‌ی تدریجی زنان و دختران را منزوی کرده و ممکن است در آینده‌ی نزدیک همین معاش اندک را نیز به‌روی آنان قطع کند.
خانم آروین می‌افزاید که برای بیرون‌رفت از وضعیت کنونی زنان و دختران که در بعضی بخش‌ها هم‌چنان به کارشان ادامه داده‌اند، کار در نهادهای تحت کنترول این گروه را در بدل پنج هزار افغانی ادامه ندهند. وی بر این باور است که تنها راه حل مشکل کنونی، ایستادگی و مبارزه در برابر قانون‌های طالبان است.
این فعال حقوق زن می‌گوید که زنان و دختران سال‌ها درس خوانده، در نهادهای مختلف دولتی کار کرده و هم‌چنان در بدترین وضعیت متعهد به ارایه‌ی خدمات به مردم افغانستان بوده است. خانم آروین می‌گوید که پنج هزار افغانی برای این زنان «توهین و تحقیر» آنان است.
هرچند طالبان در ابتدا گفته بودند که با فراهم شدن زمینه، زنان و دختران می‌تواند دوباره به کار و آموزش شان ادامه دهند؛ اما با گذشت هر روز امیدواری‌ها در این زمینه کم‌رنگ شده است. طالبان باوجود خواست‌های مکرر جهانی، نه تنها که محدودیت‌های موجود را لغو نکرد؛ بلکه با گذشت زمان آنرا تشدید کرده است.
*نام مصاحبه‌شوندگان به‌دلیل امنیت‌شان مستعار آورده شده است.
گزارش‌گر: آی‌نور سعیدپور
