حجامت درمانی؛ زنان و پزشکی سنتی در دنیای مدرن

یک کارآفرین زن در هرات، کلنیک بهداشتی و زیبایی را تحت نام «نیک‌فرجام» با هزینه‌ی شخصی ۱۵۰ هزار ایجاد کرده است. او در این مرکز خدمات بهداشتی و جلدی را به‌صورت سنتی با استفاده از داروهای گیاهی که خودش تولید می‌کند، به بیماران عرضه می‌کند. علاوه‌بر این فروزان، برای ۱۳ زن دیگر که پس از ممنوعیت‌های کار و آموزش بر زنان و دختران زمینه‌ی کار را فراهم کرده است. 

فروزان*، مسوول این مرکز در صحبت با خبرگزاری بانوان افغانستان، می‌گوید؛ آنان ارائه‌ی خدمات بهداشتی و زیبایی را به روش سنتی از جمله حجامت، ماساژ و زانو درمانی را دارند که نظر به درخواست بیماران  توانسته‌اند بعضی از داروهای گیاهی مانند تهیه‌ی انواع پماد، کریم‌های دست‌و‌صورت و صابون‌هاب مخصوص جلدی مانند صابون زردچوبه، صابون قهوه، صابون ضدلک، ریمل، رژ لب، کریم پودر و کریم‌های درمانی، کریم ضد جوش و ضد لک، کریم ترمیم‌کننده و هم انواع پماد ها، شامپو برای رفع ریزش مو، روغن برای رشد ناخن، رشد مژه که گیاهی و کاملا ارگانیک است را نیز تولید می‌کنند. 

اما در این میان، حجامت کردن مهم‌ترین کار زنان در این کلنیک است. به‌گفته‌ی خانم فروزان؛ حجامت درمانی برای «غلطت بالای خون، نگرانی‌های جلدی و سایر بیماری‌ها» مفید است که آنان در این بخش بیش‌ترین مشتری‌ را نیز دارند.

مروه امینی-نام مستعار- حجامت را بهترین روش برای درمان مشکلات پوستی می‌داند. او که از حجامت درمانی تجربه‌ی خوبی گرفته در صحبت با خبرگزاری بانوان افغانستان، می‌گوید: «من مشکلات و‌ نگرانی‌های پوستی داشتم. از جوش‌های زیر پوستی رنج می‌بردم. چندین نسخه از پزشک‌‌های جلدی گرفتم که متاسفانه مفید نبود. سپس یک مرکز گیاه درمانی و حجامت را جست‌و‌جو کرده و دو جلسه رفتم. بهترین نتیجه‌ را از این روش درمانی گرفتم».

حجامت درمانی، یکی از روش‌های سنتی است که برای درمان نگرانی‌های جلدی، حساسیت‌های فصلی، سوءهاضمه و سایر بیماری‌ها نیز مفید است که به‌صورت کاملا طبیعی انجام می‌شود. 

به‌گفته‌ی مسوول کلنیک نیک‌فرجام، بیش‌ترین کارکنان زن در این مرکز مصروف بخش حجامت درمانی و تولید محصولات گیاهی استند؛ زیرا بیش‌ترین مشتری در این دو بخش استند.

ثریا-نام مستعار- سه سال می‌شود که در مرکز بهداشتی نیک‌فرجام و در بخش تولید محصولات کار می‌کند. او چون بیش‌تر کار با گیاه و عطر آن را دوست دارد، علاقه‌مند کار در این بخش شده است. 

او در صحبت با خبرگزاری بانوان افغانستان، می‌گوید: «تنها نان‌آور خانواده‌ی خود هستم. با درآمدی که به‌دست میارم می‌توانم زندگی را پیش ببرم».

ثریا، دانش‌جو در یکی از دانشگاه‌‌های ولایت هرات است که به دستور طالبان، از آموزش‌های رسمی دور شده است. او امأ تسلیم نشده و کارش را در این مرکز آغاز کرد. به‌گفته‌ی خودش، اولین تجربه‌ی کاری وی با کلنیک نیک‌فرجام آغاز شده است: «در آینده تصمیم دارم خودم چنین مرکزی را ایجاد کرده و در عرصه‌ی تهیه‌ و تولید محصولات گیاهی کار کنم».

سیمین عطایی-نام مستعار- بخاطر درد پا و دست، سال پیش حجامت را انجام داده است. سیمین می‌گوید که در ظرف یک‌سال ۱۷ بار در این کلنیک آمده و حجامت‌درمانی کرده است. او در صحبت با خبرگزاری بانوان افغانستان، چنین می‌گوید: «نه تنها درد پاهایم از بین رفت؛ بلکه حجامت برای چربی خون، فشار بلند و چربی جیگر من نیز فایده کرده است. این مرکز که کارمندان آن زنان استند، ما زنان راحت‌تر می‌توانیم حجامت کنیم و بدون نگرانی مشکلات خود را در میان می‌گذاریم».

مجید محبوبی داکتر داخله از هرات، در صحبت با خبرگزاری بانوان افغانستان، حجامت درمانی را در پزشکی سنتی یا یونانی تایید می‌کند و اما می‌گوید که اگر شرایط نظافتی و بهداشتی در زمان انجام حجامت، مراعات شود تا مکروب نتواند از طریق زخم وارد جریان خون شود، مشکلی ندارد. 

به باور آقای محبوبی، پزشکی مدرن به دلایلی که شرایط حفاظتی و شرایط بهداشت بیمار مراعات نمی‌شود تا حدودی رد می‌کند. او می‌گوید: «بعضی افراد فواید هم دیده‌اند. ما نمی‌توانیم فایده‌ی این روش درمانی را رد کنیم. امأ پزشکی مدرن، آن را نه رد می‌کند نه هم کاملا تایید می‌کند».

باوجود چالش‌های فراوان در برابر کار زنان در افغانستان، امأ فروزان تسلیم نشده و پس از دو بار بسته شدن کلنیک نیک‌فرجام، دوباره فعالیت‌اش را از سر گرفته است. اکنون از رونق کارش راضی است زیرا در کنار خدمات درمانی او توانسته است محصولات گیاهی نیز تهیه کرده و به فروش می‌رساند.

فروزان، حجامت خانم میان سالی که می‌گوید؛ برای بار پنجم به‌دلیل کمردردی حجامت می‌کند را به پایان رساند. او تیغ را کنار گذاشته و دست‌‌کش‌ها را از دست‌هایش بیرون می‌کشد. برای بیمار اش توصیه می‌کند که تا سه روز زمانی‌که دوش می‌گیرد از کف و صابون به‌دلیل زخمی بودن بدن، پرهیز کند. 

او در مورد رویاهایش در آینده می‌گوید: «می‌خواهم محصولات گیاهی را که تولید می‌کنم، بتوانم نه تنها در سراسر افغانستان، به فروش برسانم. زیرا می‌خواهم مردم را از خاصیت‌های داروهای ارگانیک و طبیعی آگاه بسازم که چقدر می‌تواند برای بیماری‌های شان مفید باشد. در کنار دارو ما می‌خواهیم بیش‌تر بر رژیم غذایی بیمار، توجه کنیم؛ زیرا دارو و بدون پرهیز معنی ندارد».

گزارش‌گران: لیدا بارز و لینا درانی