قالین‌بافی، مبارزه‌ی زنان افغانستانی با فقر و بی‌کاری

بخش زنان سازمان ملل متحد (UN WOMEN)، می‌گوید که در افغانستان زیر کنترول طالبان، بین ۱.۲ میلیون تا ۱.۵ میلیون نفر برای کسب درآمد به هنر‌های قالین‌بافی و پشم‌ریسی متکی هستند که براساس گزارش بانک جهانی، ۹۰ درصد آنان را زنان تشکیل می‌دهند.

بخش زنان سازمان ملل متحد امروز (نهم اپریل) با نشر گزارشی در صفحه‌ی اجتماعی اکس‌اش نگاشته که قالین‌های ساخته شده در افغانستان به دلیل کیفیت، زیبایی و هنر خود شهرت جهانی  دارند و رونق این قالین‌ها به‌دست زنانی‌ست که آنان را می‌سازند.

این نهاد می‌افزاید که به‌خاطر کسب‌وکار بهتر و رونق بخشیدن به صادرات قالین‌ها از افغانستان به دیگر کشورها‌ی جهان، زنان باید از تمام حقوق خود در عرصه‌های اجتماعی، سیاسی و مدنی برخوردار باشند.

در این گزارش آمده است که زنان با داشتن اهمیت فرهنگی منحصر به فرد، برای حفظ تکنیک‌های سنتی و کسب درآمد، اغلب به عنوان تنها نان‌آور خانواده‌ی خود، به این حرفه دست می‌زنند.

بخش زنان سازمان ملل در این گزارش گفت: “در افغانستان زنان پاسدار هنر قالی‌بافی و پشم‌ریسی هستند. اکنون که زنان در این کشور اجازه‌ی رفت‌وآمد و کار در فضا‌های عمومی را ندارند، برای انجام این هنر نیازی به رفت و آمد نیست زیرا تولید اغلب در داخل خانه انجام می‌شود. زنان در داخل خانه‌های خود هم کار‌های خانه را به پیش می‌برند و هم از طریق این هنر هزینه‌های شخصی زندگی خود را تأمین می‌کنند.”

در بخش گزارش سازمان ملل بیان شده که صنعت‌گران یا قالین‌باف‌ها معمولاً مهارت‌های خود را از مادر، مادربزرگ و سایر خویشاوند‌های زن از طریق انتقال دانش بین‌نسلی و حفظ روش‌ها و طرح‌های سنتی به دست می‌آورند. با گذشت زمان و پیش‌رفت‌ در عرصه‌ی تکنولوژی، یادگیری حرفه‌ها برای زنان آسان‌تر شده و آنان می‌توانند با سهولت بهتر هنر خود را رونق دهند.

این نهاد افزود: “زنان از این بخش سازمان ملل دست‌گاه‌های جدیدی را دریافت کردند که کار آنان را آسان‌تر کرده و کیفیت الیاف تولید شده را بهبود بخشیده است. زنان روزانه نیم کیلوگرم فیبر تولید می‌کردند؛ اما با دستگاه‌های جدید از بیش‌از یک فیبر تولید می‌کنند. این تفاوت می‌تواند ده‌ها هزار نفر را تحت تأثیر قرار دهد؛ زیرا یک زن ریسنده یا بافنده ماهانه بین ۴۰۰۰ تا ۶۰۰۰ افغانی (به ارزش تقریبی 50 تا 76 دالر امریکایی) به‌دست می‌آورد.”

در ادامه‌ی این گزارش گفته شده که پس از بازگشت طالبان و حذف سریع حقوق و فرصت‌های زنان، در سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳، زنان سازمان ملل و شرکای محلی آن حمایت از ۹۰ زن را در روستاهای سه ولایت، برای بهبود فرصت‌های معیشتی در بخش‌های بافندگی و ریسندگی آغاز کردند.

با روی کار آمدن طالبان در افغانستان و به‌دنبال سال‌ها رخصتی مکتب‌ها و دانشگاه‌ها و احکامی که زنان را مجبور به خانه‌نشینی کرد، بیکاری گسترده و افزایش مداوم مشکلات روانی، زنان زیادی تصمیم گرفتند که خود را از این وضعیت دشوار نجات بدهند. ازین رو از مادران خود از سر ناچاری کمک خواستند و به هنر‌هایی مانند پشم‌ریسی، قالین‌بافی و بافت رومیزی روی آوردند. زنان هنرمند افغانستان حالا تنها از طریق نمایشگاه‌ها و بازارها با فروش دست‌بافت‌های خود، می‌توانند نیاز‌های اولیه خود را تأمین کنند.

این در حالی‌ست که طالبان در نزدیک به سه سال حکومت خود در این کشور بیش از ۵۰ فرمان محدود کننده تا کنون برای زنان و دختران صادر کرده است.