بن‌بست آموزش دختران؛ دانشگاه‌های‌ ولایات سردسیر بدون حضور دختران آغاز شد

وزارت تحصیلات عالی طالبان با نشر اعلامیه‌ای از تمامی دانش‌جویان پسر در ولایت‌های سرد سیر خواست که برای  ادامه‌ی درس‌های ترم خزانی به دانش‌گاه برگردند. در این اعلامیه‌ای در مورد دختران چیزی گفته نشده است. هم‌زمان با این برخی از دانش‌جویان دختر انتظار داشتند که با شروع شدن ترم‌های جدید به آنان نیز اجازه‌ی ورد به دانشگاه‌ها داده شود؛ بار دیگر ناامید و نگران آینده‌ی شان استند.

مهربانو، دانش‌جوی دانشگاه پل‌تخنیک کابل است. او، آغاز درس‌های دانشگاه در ولایت‌های سردسیر را بدون دختران ناامید کننده عنوان کرده و می‌گوید طالبان یک قشر بزرگ از جامعه را از تمامی حقوق شان به گونه کامل محروم کرده است.

بسیاری از دختران انتظار داشتند که طالبان با گذشت زمان به دختران اجازه‌ی برگشت به دانشگاه و مکتب را بدهند؛ اما این گروه بازهم دانشگاه‌ها در ولایت‌های سردسیر را بدون حضور دختران آغاز کردند. 

برخی از دانش‌جویان و دانش‌آموزان دختر انتظار داشتند که جامعه‌ی جهانی بر طالبان فشار لازم را ایجاد کند؛ تا آن‌ها مجبور بر رعایت حقوق بشری شوند. شماری از این دختران با اظهار تاسف و ناامیدی می‌گویند که هیچ‌گونه دادخواهی، نشست‌های بین‌المللی و منطفه‌ای دیدگاه طالبان در مورد آموزش دختران را تغییر نداده است. «هیچ دادخواهی و هیچ نشست نظرات منفی طالبان را راجع به حضور دختران در جامعه‌ی اکادمیک/علمی کشور تغییر داده نتوانسته است.»

این در حالی‌ست که دبیرکل سازمان ملل دومین نشست دوحه در مورد افغانستان را در روزهای 18 و 19هم فبروری میزبانی کرد. برخی از فعالان حقوق زنان، زنان معترض و دختران؛ پیش از برگزاری این نشست از سازمان  ملل خواسته بود که در این نشست به موضوع زنان و دختران افغانستانی اولویت دهد. این نشست دو روزه پایان یافت؛ اما در آن هیچ توافقی در مورد تعیین نماینده‌ی ویژه برای افغانستان صورت نگرفت.

پس پایان این نشست، رینا امیری، نماینده‌ی ویژه امریکا برای حقوق بشر و زنان افغانستانی گفت که حقوق زنان قابل مذاکره نیست و توماس نیکلاسون نماینده ویژه اتحادیه‌ی اروپا برای افغانستان گفت که اکثریت کشورها بر رعایت حقوق زنان تاکید کرده‌اند.

مهربانو، علاوه بر نگرانی از آینده‌ی مبهم خود و میلیون‌ها دختر دیگر؛ اما می‌گوید که ممنوعیت آموزش دختران در دراز مدت پیامدهای مخربی دارد که نمی‌توان به آسانی آنها را دوباره اصلاح کرد. به باور مهربانو ممنوعیت آموزش دختران ضربه‌ی بزرگی به آینده‌ی افغانستان وارد می‌کند. وی‌، می‌افزاید که طالبان با بی‌سوادی و محرومیت دختران از آموزش به آسانی به تغییر افکار جامعه موفق می‌شود. «عدم تحصیل زنان ضربه بزرگ به آینده‌ی جامعه افغانستان است. چون این‌گونه طالبان به راحتی به هدف‌های تغیر افکار جامعه موفق می‌شود.»

باوجود انتظارها و امیدها برای تغییر طالبان و چرخش پالیسی این گروه برای رعایت حقوق زنان و دختران؛ اما مهربانو از طالبان دل‌خوشی ندارد. او می‌گوید که از طالبان چندان انتظاری نداشته است.  «انتظار چندانی از طالبان نداشتیم تا این گروه حاکم باشد همین آش است و همین کاسه.»

محبوبه -نام مستعار- دانش‌جوی دانشگاه هرات است. او، نیز در صحبت با خبرگزاری بانوان افغانستان می‌گوید که او و میلیون‌ها دختر دیگر صرف به دلیل جنسیت شان و بر اساس تفسیرهای افراط‌گرانه‌ای طالبان از دین و مذهب؛ از ابتدایی‌ترین حقوق شان محروم شده اند.

وی، زمانی که آزمون ترم چهارم را به پایان رسانیده است، طالبان دانشگاه را مسدود کرد. اکنون برای سومین ترم است که فقط پسران وارد دانشگاه می‌شود. 

روایت دختران و ممنوعیت از آموزش برای دختران با تلخ‌کامی‌های زیادی مواجه است. محبوبه ممنوعیت از دانش‌گاه را بزرگ‌ترین رنج زندگی‌اش توصیف می‌کند. او، دانش‌جویی دانشکده‌ی خبرنگاری دانشگاه هرات است. خبرنگار شدن یکی از بزرگ‌ترین رویاهای او است. رویایی که او برای رسیدن به آن سال‌ها تلاش کرده است.

افغانستان، کشورهای که مردم آن در فقر مدام زندگی می‌کند. تامین بودجه‌ی آموزش برای بسیاری از خانواده‌های هزینه‌ی اضافه است. بیش‌تر خانواده‌ها ترجیح می‌دهند که بجای تامین هزینه‌ی آموزش یکی از بچه‌ها؛ شکم فرزندان دیگر را سیر کند.

محبوبه نیز از پدیده‌ای فقر حاکم در افغانستان استثنا نبوده است. او، به‌ گفته‌ی خودش در اوج “بدبختی، فقر و تنگ‌دستی” توانسته هزینه‌ی دوره‌های پیش‌ کانکوری‌اش را پرداخت کند.

او، شب‌های زیادی را تا سحر بیدار مانده و برای قبولی گرفتن در یکی از دانشگاه‌های دولتی افغانستان درس خوانده است. اما به گفته‌ی خودش تنها با صدور اعلامیه‌ای زحمت‌های آنان را هیچ کردند. وی، از وضعیت پیش آمده ناراحت است و می‌گوید نتیجه‌ی تلاش‌های وی و دختران دیگر قفل بزرگی به نام محدودیت‌های آموزشی دختران از سوی طالبان است که بر درهای نهادهای آموزشی زده شده است.   «برای مه این رنج بزرگی‌ست. چون دو سال آمادگی کانکور گرفتم تا به این رشته دلخواه خود راه پیدا کنم. حالا بحث علاقه به کنار که در سرزمینی مانند افغانستان با هزار و یک مشکل مه توانستم آمادگی کانکور بگیرم. مصرف‌های خوده تأمین کنم در اوج بدبختی، فقر و تنگ‌دستی درس خواندم شب‌ها را صبح کردم با درس خواندن؛ ولی نتیجه اش یک قفل بزرگی بنام محدویت‌های طالبان بود که در دروازه دانشگاه‌ها زدند.»

محبوبه، می‌گوید که طالبان بدون هیچ دلیلی دختران را از آموزش محروم کرده است. به گفته‌ی وی عدم رعایت حجاب از سوی دختران تنها بهانه‌ی طالبان برای این اقدام شان است. وی، با اشاره به آغاز درس‌‎های ترم‌های خزانی پسران در دانشگاه‌ها می‎گوید که پسران درحالی به آموزش برگشته‌اند که دختران در حبس خانگی به سر می‌برند. «اکنون دانشگاه‌ها بدون حضور دختران شروع شده است. اکثریت ما دختران در حبس خانگی با یک نوع گاز زهری از سوی طالبان بنام ممنوعیت آموزشی خفه می‌شویم.»

محبوبه؛ اما بر این باور است که بالاخره دوره‌ی طالبان نیز به پایان خواهد رسید و دختران و زنان بار دیگر آزدای را تجربه خواهد کرد. «ولی این پایان کار نیست. طالب تیشه به ریشه‌ی خودش می‌زند. خداوند تنها خدای طالب نیست. خدای هزارن دختر مظلوم و معصومی است که در دل شب از ظلمت طالب به او پناه می‌برد و شکایت می‌کند.»

کوثر، دانش‌جوی دانشگاه کابل است. او، نیز از عدم حضور دختران در دانشگاه ناراحت و نگران آینده‌اش است. از سوی دیگر او تاکید دارد که دختران در هیچ صورت نمی‌تواند خانه نشینی را به جبر بپذیرند. کوثر می‌گوید که وی نسل جدیدی از زنان افغانستانی است که نمی‌تواند ظلم گروه حاکم را بپذیرد.

وی، می‌گوید که حبس دختران در خانه و سلب تمامی حقوق از آنان باعث شده است که آنان به مشکل‌های روحی و روانی دچار شود. کوثر می‌گوید علاوه بر این‌که وی از وضعیت کنونی نگران است؛ می‌ترسد که بالاخره روزی مجبور شود برای پایان دادن به این تنش درونی‌اش دست به خودکشی بزند.