رای‌زنی‌ها در مورد نشست‌ دوحه؛ موفقیت آن وابسته به اشتراک زنان است

وضع قوانین سخت‌گیرانه‌ی طالبان بر زنان از جمله محرومیت‌ دختران از آموزش، منع کار زنان و اقدام تازه‌ی طالبان و موج جدیدی از بازداشت‌های دختران به بهانه‌ی «بدحجابی» سبب شده است تا کشورهای جهان و شورای امنیت سازمان ملل متحد، چند نشست مهم را در دو ماه اخیر پیرامون وضعیت افغانستان به‌‌ویژه زنان زیر حاکمیت طالبان، به‌ بحث و بررسی بگیرد. به همین دلیل، قرار است هفته‌ی آینده ۱۸ فبروی، نشستی به رهبری سازمان ملل متحد در دوحه با طالبان فرصت دیگری را برای افغانستان و همه طرف‌های مخالف در این کشور فراهم کند تا نماینده‌ی کشورها، نماینده‌ی زنان و احزاب مختلف سیاسی بای پایان دادن به جنگ گرد هم آیند. با این حال، هر دست‌آوردی در این نشست بستگی به این دارد که آیا همه جناح‌ها، از جمله زنان و گروه‌های سیاسی، به‌طور عادلانه و شفاف نماینده‌ی داشته باشند تا صدای آنان شنیده شود.

وب‌سایت وابسته به سازمان ملل متحد (Passblue)، با نشر بیانیه‌ای امروز سه‌شنبه، ۲۴ دلو نگاشته است که گردهمایی در دوحه از ۱۸ تا ۱۹ فبروی، دومین کنفرانسی است که به رهبری آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، بار اول در ماه می گذشته در پایتخت قطر برگزار شد و به بار دوم قرار در دوحه برگزار شود. در این نشست هم‌چنین نمایندگان ویژه‌ای را از سراسر جهان در مورد افغانستان گرد‌ هم می‌آورند تا در مورد امکان ایجاد یک موضع واحد در برابر طالبان و برای این کشور گفت‌و‌گو کنند.

در این بیانیه‌ آمده است که با توجه به تلاش‌های اخیر و میانجی‌گری بین‌المللی در مورد افغانستان، شورای امنیت سازمان ملل متحد از چالش‌های که قرار است در نشست آینده در دوحه انتفاق بیافتد نیز هشدار داد. به باور این نهاد اگر در نشست دوحه تنها گروه‌های مخالف اسمی از طالبان بیاورند؛ آنهایی که اختلافات‌شان با نهادهای حاکم بر مسائل جزئی متمرکز است، اوضاع را وخیم می‌کند. بنأ این کنفرانس نیز یک تلاش نافرجام دیگری برای پایان دادن به درگیری در افغانستان خواهد بود.

وضعیت نابسامان سیاسی، موجودیت گروه‌های مخالف سیاسی و حزبی؛ درگیری‌های پنج دهه‌ای کشور را در لایه های زیادی از بخش‌های قومی، قبیله‌ای، زبانی، سیاسی و اجتماعی تقسیم کرده است. بنابر این در این اعلامیه آمده است که تلاش‌های میانجی‌گری بین‌المللی گذشته در افغانستان شکست خورد، زیرا گروه‌های وابسته به قدرت خشونت‌آمیز یا ایدئولوژی تصمیم‌گیرندگان اصلی شامل بودند در حالی که گروه‌های مخالف بدون قدرت مسلح کنار گذاشته شدند. این محاسبات نادرست این تصور را تقویت کرده است که دست‌یابی به مشارکت سیاسی تنها از طریق خشونت امکان پذیر است که به درگیری در افغانستان دامن می‌زند.

در این اعلامیه‌ای که از سوی این وب‌سایت منتشر شده است آمده است که کلید پایان دادن به جنگ در افغانستان، یافتن یک راه حل سیاسی است که در آن نمایندگانی که واقعیت‌های مختلف افغانستان را منعکس می‌کنند، در تصمیم‌گیری درباره‌ی آینده‌ی خود به‌ویژه زنان و گروه‌های قومی، حرفی برای گفتن داشته باشند. برای اهمیت کنفرانس آتی دوحه، بررسی تلاش‌های قبلی برای متحد کردن کشورها و اینکه چرا آنها کارساز نبودند، مهم است.

این بیانیه با اشاره به نشست‌های دیگر از جمله نشست بن در سال ۲۰۰۱، که توسط سازمان ملل متحد برگزار شد، می‌گوید؛ فرصت بزرگ دیگری برای همه طرف‌ها برای یافتن راه حل سیاسی جامع بود. اما پس از ۲۰ سال شکست خورد زیرا طالبان کنار گذاشته شده بودند. آن اشتباه باعث طولانی شدن درگیری در افغانستان شد و منجر به فاجعه‌ی کنونی شد که در آن ملت افغانستان در آستانه‌ی قحطی قرار دارند، زنان تبعید شده‌اند و یک گروه ستیزه‌جو بدون احترام به قوانین بین المللی با اسلحه بر مردم حکومت می‌کند.

به باور آگاهان سازمان ملل متحد، راه صلح باید شامل مشارکت برابر زنان شجاع افغانستان نیز باشد. یعنی زنان از سراسر طیف و نه فقط آنانی‌که دارای ملیت دوگانه هستند که در محیط تحت حاکمیت طالبان به راحتی زندگی می‌کنند؛ شامل شوند.

نهادهای مختلف سازمان ملل متحد نیز با حمایت از قطعنامه ۲۷۲۱ شورای امنیت سازمان ملل که در ۲۹ دسامبر ۲۰۲۳ تصویب شد، بر نیاز به تعامل معنادار با همه طرف‌ها به ویژه زنان در افغانستان تاکید می‌کنند. و می‌گویند که باید نماینده‌ی ویژه‌ی سازمان ملل برای افغانستان تعیین شود و گفته‌اند که نماینده‌ی ویژه باید با همه طرف‌ها به ویژه با نمایندگان زنان افغانستان، همکاری کند.

بر اساس قطعنامه ۱۳۲۵ شورای امنیت، که کشورهای عضو و دبیرخانه‌ی سازمان ملل را موظف می‌کند که مشارکت کامل زنان را در مسائل صلح و امنیت تضمین کنند. قرار است این دستور در کنفرانس دوحه هفته‌ی آینده اجرا شود.

یک عضو پیشین پارلمان کشور در صحبت با سازمان ملل گفته است که بارها با مواردی مواجه شده که در بحث‌های صلح و امنیت در افغانستان به مردان بر هیأت‌های زنانه ترجیح داده می‌شد.

علاوه بر این، در اعلامیه ذکر شده که آنچه کشور به آن نیاز دارد، حکومتی مبتنی بر اراده مردمش است که در آن همه، صرف نظر از پیشینه، جنسیت، ایدئولوژی و گرایش‌های سیاسی خود، احساس امنیت و حفاظت کنند و از حقوق اساسی خود به‌عنوان شهروند برخوردار شوند. این حقوق اکنون در افغانستان از بین رفته است. با توجه به استحکام ساختاری و ایدئولوژی «افراطی» این گروه، تصور آینده در افغانستان تحت حکومت طالبان غیرممکن است.

نشست تحت حمایت سازمان ملل متحد در دوحه نشان دهنده‌ی یک لحظه مهم برای تغییر زندگی همه‌ی مردم افغانستان و برای بهتر شدن اوضاع در این کشور است. 

به باور فعالان حقوق بشر و آگاهان امور، این کنفرانس می‌تواند یک دست‌آورد بزرگ باشد اگر یک گفت‌و‌گوی معنادار بین همه طرف‌ها انجام شود و اگر به دولتی منتهی شود که در آن زنان و مردان از همه گروه‌ها با تنوع قومی در افغانستان شکل بگیرد، قابل قبول جامعه‌ی جهانی نیز خواهد بود. 

با این حال، طالبان بارها گفته‌اند با وجود دفتر هیات معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما) نیازی به فرستاده‌ی ویژه‌ی نیست.