روایت زنان از بازداشت و شکنجه در زندان‌های طالبان
لیدا بارز
در بیشتر از یک ماه اخیر، روند نگران‌کننده‌ای در سراسر افغانستان جریان دارد. شماری از زنان توسط نیروهای طالبان، دست‌گیر، زندانی و شکنجه می‌شوند که قوانین حجاب این گروه را نقض کرده‌اند.
این سرکوب‌ها [نقض حجاب] در اواخر ماه دسامبر سال جاری آغاز شد، امأ اولین فرمان/دستور حجاب اجباری پس از بازگشت طالبان به قدرت در سال 2021 صادر شده بود. طالبان پس از حاکمیت مجدد بر افغانستان، حق کار، آزادی رفت‌وآمد و حق آموزش را از زنان و دختران گرفتند.
وب‌سایت The Globe and Mail، به سراغ دخترانی رفته است که در این یک ماه اخیر توسط طالبان، بازداشت، زندانی و شکنجه شده‌اند. آنان گفته‌اند که صرف به‌خاطر جلب توجهی بین‌المللی به‌دلیل بدرفتاری گسترده‌ی طالبان، صحبت می‌کنند.
آرزو، دختر 24 ساله و خواهرزاده 19 ساله‌اش جزء اولین اهداف سرکوب «بدحجابی» بودند. آنان در پایان ماه دسامبر برای خرید مواد غذایی به بازاری در ولایت تخار در ولایت شمال‌شرقی رفتند. لحظاتی پس از رسیدن آنان، آرزو گفت که پولیس طالبان به‌بهانه‌ی نقض قوانین حجاب، دست‌گیر شدند و می‌گویند که طالبان به آنان نفرین کردند. آرزو استدلال کرده است که لباس‌های آنانا از قوانین اسلامی پیروی می‌کند، زیرا هر دو با حجاب و ماسک پزشکی داشتند.
آرزو می‌گویند؛ علی‌رغم مقاومت‌های ما، نیروهای طالبان، گفت که این زوج دست‌گیر، شوند که به‌شدت مورد ضرب‌وشتم قرار گرفتند و به مدت دو روز در بازداشت بودند که سپس آزاد شدند و به خانواده‌هایشان تحویل داده شدند.
آرزو گفت: «آنان ما را وحشیانه با مشت، اسلحه و لگد، لت‌و‌کوب کردند.» آرزو ادامه داد: «آنان بدون هیچ تحقیق یا سؤالی شروع به لت‌و‌کوب ما کردند. در حال حاضر در افغانستان قانونی وجود ندارد، فقط قانون جنگل وجود دارد.»
عکس‌ها، فیلم‌ها و اسناد پزشکی که آرزو در اختیار این رسانه قرار داده است، شواهدی از جراحات وارده به او در حین بازداشت نشان می‌دهد.
شواهد دندان‌های شکسته و خون‌آلود جلوی آرزو را نشان می‌دهند که به‌گفته‌ی او نتیجه ضربه زدن پولیس طالبان با قنداق تفنگ به صورت او بود. مدارک پزشکی تایید می‌کند که آرزو تحت عمل کشیدن چندین دندان قرار گرفته است. علاوه بر این، بدن او به طور قابل توجهی با کبودی گسترده‌ی پوشیده شده است.
آرزو از روزهای سخت و سیاه زندان روایت می‌کند و می‌گوید: «زمانی‌که من را لت‌و‌کوب کردند، خون‌ریزی داشتم، که من را بسیار نگران کرد.»
آرزو با انتقاد از طالبان افزود که وقتی طالبان بر اسلام پافشاری می‌کنند، «چه قانونی به آنان اجازه می‌دهد به بدن من دست بزنند؟ شلاق بزنند و دست‌بندم را محکم ببندند؟» و می‌گویند: «من بعد از این حادثه از نظر روانی رنج کشیده‌ام و دیگر امیدی برای زندگی و بودن در افغانستان نمی‌بینم. اگر جامعه‌ی جهانی به زنان افغانستانی، توجه کند، شاید بتوانیم به آرزوهایمان برسیم.»
مصیبت آرزو منعکس کننده‌ی یک الگوی رو به رشد و نگران کننده‌ی است که هیات معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما) را بر آن داشت تا در بیانیه‌ای مطبوعاتی 11 ژانویه “نگرانی عمیق” خود را در مورد دست‌گیری و بازداشت زنان و دختران توسط مقامات طالبان به دلیل شکست ادعایی آنان در این زمینه ابراز کند.
در ماه مه 2022، وزارت امر بالمعروف طالبان با صدور فرمانی از زنان خواست تا لباس سر تا پا در مکان عمومی بپوشند.
از زمان به دست گرفتن قدرت در سال 2021، طالبان اقدامات سرکوب‌گرانه‌ی فزاینده‌ای را علیه زنان اعمال کرده‌اند، از جمله ممنوعیت آموزش آنان در مکتب و دانشگاه، منع آنان از اشتغال و جلوگیری از سفر بیش از 70 کیلومتر بدون یکی از اقوام مرد نزدیک، را وضع کردند.
ذبیح‌الله مجاهد، سخن‌گوی طالبان، یافته‌های یوناما را “نادرست” دانست و با نشر بیانیه‌ای در برگه‌ی اکس خود، گزارش یوناما را “تبلیغات” نامید.
او گفته است که «زنان افغانستان به‌تنهایی حجاب دارند. نه آنان مجبور به این کار شده‌اند و نه وزارت معارف با آنها بدرفتاری کرده است.»
در گزارشی که در 22 ژانویه منتشر شد، یوناما همچنین هشدار داد که زنان متعلق به گروه‌های قومی افغانستان به طور ناعادلانه مورد هدف قرار می‌گیرند. علاوه بر این، مقامات طالبان زنان و دختران را عمدتاً در غرب کابل، یک منطقه‌ی تحت تسلط هزاره‌ها، و در خیرخانه، که جمعیت آن از قومیت تاجیک و جوامع پنجشیر تشکیل شده، دست‌گیر کرده‌اند.
در این گزارش آمده است: «یوناما در حال بررسی اتهامات مربوط به موارد بدرفتاری، مدت زمان طولانی بازداشت و با درخواست پرداخت پول در ازای آزادی است.
ریچارد بنت، گزارش‌گر ویژه‌ی دفتر حقوق بشر سازمان ملل متحد در امور افغانستان، در مصاحبه‌ای با The Globe گفت که گزارش‌هایی مبنی بر دست‌گیری‌های اخیر طالبان، از اوایل ژانویه آغاز شد.
او گفت: «گزارش‌هایی مبنی بر بدرفتاری با زنان در بازداشت وجود دارد، اما طبق گزارش‌ها، زنان تحت فشار قرار می‌گیرند تا صحبت نکنند.»
آقای بنت افزود که طالبان «از قوانین خود که در ماه می 2022 تحمیل شده است، پیروی نمی‌کنند، اما ظاهراً اخیراً اجرا شده‌اند، جایی که “بد حجاب” منجر به هشدارها و اقدامات دیگری برای “نگهبانان” مرد می‌شود.»
گزارش‌هایی مبنی بر بازداشت زنان به اتهام نقض قوانین حجاب از مناطق مختلف افغانستان منتشر شده است.
داستان مدینه 24 ساله، ساکن کابل، شبیه به داستان آرزو و خواهرزاده اش است.
در 2 ژانویه، مدینه با خواهر 19 ساله خود در یک مرکز خرید محلی برای خرید بیرون آمده بود که گفت نیروهای طالبان این زوج را به‌همراه چند زن دیگر به اتهام نقض قوانین حجاب، دست‌گیر کردند. او گفت که آنان یک روز بازداشت شدند و سپس آزاد شدند و به خانواده هایشان تحویل داده شدند.
مدینه در مصاحبه اخیر خود گفت: «خواهرم، من و سایر دخترانی که دست‌گیر شده‌اند به درستی حجاب داشتند.» مدینه می‌گوید: «هیچ مشکلی با حجاب ما وجود نداشت. او افزود که طالبان آنان را فقط برای ترساندن شان دست‌گیر کردند، بنابراین زنان هرگز از ترس خانه را ترک نمی‌کنند.»
ویدئویی که توسط The Globe به دست آمده است مدینه و حدود پنج زن دیگر را در داخل یک خودروی طالبان مستقیماً پس از دست‌گیری آنان نشان می‌دهد. زنان جوان داخل ماشین گریه می‌کنند و حجاب دارند.
مدینه گفت: «وقتی به مقر طالبان رسیدیم، یکی از طالبان به یک توالت اشاره کرد و گفت: «تو را داخل آن توالت می‌گذاریم». وقتی از رفتن به داخل توالت امتناع کردیم، ما را داخل حیاط پر از زباله گذاشتند.»
مدینه گفت که مقامات طالبان زنان دست‌گیر شده را تهدید کرده‌اند که در صورت عدم رعایت حجاب طالبان، آنها را خواهند کشت.
مدینه از امنیت خود و خانواده اش ابراز نگرانی کرد.
او گفت: «من از این می‌ترسم که اگر طالبان بفهمند که با من مصاحبه شده است، چه اتفاقی برای من و خانواده ام خواهد افتاد.»
در همین حال آقای بنت گفت که به نظر می‌رسد دست‌گیری‌های طالبان بخشی از یک تاکتیک برای کنترل زنان از طریق ترس باشد.
این راهی برای ترساندن زنان برای نگه‌داشتن آنان در خانه است. آنان [زنان] از خطر دست‌گیر شدن ترسیده‌اند. آقای بنت، افزود: «علاوه بر بدرفتاری بالقوه، این افراد احتمالاً پس از آزادی مورد شوک قرار می‌گیرند و مشکلات سلامت روانی را تجربه می‌کنند.»
آقای بنت بر تداوم تعهد افغانستان به پای‌بندی به معاهدات بین‌المللی حقوق بشری که تصویب کرده است، تأکید کرد و تأکید کرد که تغییر در دولت، دولت را از این تعهدات رها نمی‌کند. «چیزهایی وجود دارد که مقامات طالبان ظاهراً خواهان آن هستند. یکی از آنان مشروعیت بخشیدن است.»
بنت افزود: «اگر افغانستان می‌خواهد به‌عنوان عضو عادی جامعه‌ی بین‌المللی، که در حال حاضر تحت کنترل طالبان نیست، مجدداً پذیرفته شود، باید به تعهدات بین‌المللی خود در زمینه حقوق بشر، از تعهداتش در قبال زنان، عمل کند. تا زمانی که این کار انجام نشود، فکر نمی‌کنم حرکتی به سمت ادغام صورت گیرد.»
وی تصریح کرد که یک کشور به طور بالقوه‌ی می‌تواند افغانستان را به‌دلیل نقض معاهدات بین‌المللی به ویژه کنوانسیون رفع همه اشکال تبعیض علیه زنان به دادگاه بین‌المللی دادگستری بکشاند.
مدینه گفت: «اگر صدای خود را در برابر این وضعیت بلند نکنیم، روزی زنده به گور می‌شویم.» جهان نیاز به شنیدن صدای زنان افغانستان دارد.
او گفت که از جامعه‌ی جهانی می‌خواهد تا به مردم افغانستان کمک کند و بر طالبان فشار بیاورد تا محدودیت‌های اعمال شده بر زنان را حذف کند.
مدینه گفت: «زندگی ما از زمان حکومت طالبان به تاریکی تبدیل شده است. ما زنده ایم، اما زندگی نمی کنیم.»
