آسیب‌پذیری دختران هزاره تحت حاکمیت طالبان

دست‌گیری اخیر زنان و دختران توسط طالبان در نقاط مختلف کشور به‌ویژه در منطقه‌های هزاره‌نشین در دشت‌برچی کابل، ولایت دایکندی و ولسوالی جاغوری ولایت غزنی به‌دلیل رعایت نکردن حجاب مورد نظر این گروه، وضعیت بحرانی و ناراحت‌کننده‌ی را میان زنان، دختران و خانواده‌ها ایجاد کرده است. ویب‌سایب نیو سکیورتی بیت، می‌نویسد که این رویدادها یک اتفاق مجزا نیستند؛ بلکه انعکاسی از تشدید ظلم و تهدیدهای سیستماتیکی است که زنان در کشور، به ویژه زنان از جوامع قومی و مذهبی مانند هزاره‌ها با آن مواجه هستند.

ویب‌سایت «New Security Beat» که موضوعات محیط‌‌ زیستی و امنیتی را پوشش می‌دهد و مستقر در مرکز ویلسون، است با نشر گزارشی در مورد بازداشت‌های اخیر زنان و دختران توسط طالبان، در منطقه‌های مختلف افغانستان، به‌ویژه منطقه‌های هزاره‌نشین، گفته است که هزاره‌ها از اواخر قرن نوزدهم با به حاشیه رانده شدن و خشونت سیستماتیک مواجه بوده‌اند. اکنون آنان تجدید سرکوب تحت حاکمیت طالبان را تجربه می‌کنند.

این ویب‌سایت، از اقدام جدید طالبان، به عنوان «تبعیض جنسیتی» یاد کرده و می‌گوید که این رفتار آنان، زنان به‌ویژه دختران از جوامع هزاره را بیشتر محدود می‌کند، و آنان را با تعصبات علیه قومیت، ایمان و ارزش‌های شان، روبه‌رو می‌کند.

بر اساس گزارش سازمان ملل متحد در مورد وضعیت حقوق بشر در افغانستان، از 30 اگست 2021 تا 30 سپتامبر 2022، تهدیدات و حملات مداوم علیه جامعه‌ی هزاره صورت گرفته است که از 22 حمله ثبت شده، 16 مورد به طور خاص آنان [هزاره‌ها] را هدف قرار داده است.

این ویب‌سایت، از وضعیت زنان هزاره در افغانستان با عنوان «زندگی‌های مخاطره‌آمیز و آسیب‌پذیر» یاد کرده است.

هم‌چنین در ادامه‌ی این گزارش آمده است؛ حاکمیت فعلی در افغانستان، یک «آپارتاید جنسیتی» آشکار را ایجاد کرده است که زنان و دختران را از حقوق اساسی شان، از جمله حق آموزش، کار، آزادی گشت‌وگذار، حق بیان در فضای عمومی، مشارکت سیاسی و غیره به «شدت» محروم کرده‌اند. از طرفی می‌نویسد؛ دست‌گیری‌های اخیر زنان و دختران، از جمله دختران هزاره در دایکندی و جاغوری غزنی، یادآور وضعیت ‘مخاطره‌آمیز و آسیب‌پذیر’ زندگی آنان در حکومت طالبان است.

از سوی هم این ویب‌سایت نوشته است که قوانین سخت‌گیرانه لباس که توسط طالبان، اعمال می‌شود فقط مربوط به لباس نیست؛ به باور نویسنده‌ی این گزارش، این اقدام طالبان، روشی برای کنترل و تسلط بر هر جنبه‌های از زندگی زنان هستند که استقلال و حیثیت آنان را تضعیف می‌کند. علاوه بر این محدودیت‌های پوشاک، زنان هزاره مانند سایرین در افغانستان با محدودیت‌های شدید در رفت‌وآمد در شهرها بدون همراهی مرد و توانایی کار مواجه هستند. به باور کارشناسان حقوق بین‌الملل، این محدودیت‌ها به طور قابل توجهی مانع از آزادی و ظرفیت دختران و‌ زنان، برای کمک به جامعه و تلاش آنان برای آینده‌ی بهتر می‌شود.

در گزارش آمده است که محدودیت‌های طالبان پیامدهای گسترده‌ای داشته است، به‌ویژه بر سلامت روان زنان هزاره که در حال حاضر با آسیب‌های ناشی از درگیری‌های طولانی‌مدت و حملات تروریستی هدف‌مند، مانند حمله هولناک سال ۲۰۲۰ به زایشگاه در دشت برچی دست و پنجه نرم می‌کنند و مرکز آموزشی کاج که بیشتر دختران دانش‌آموز هدف قرار گرفت.

دست‌گیری‌های ‘خودسرانه‌ی’ در یک ماه اخیر اکنون لایه‌ای از فشار روانی بر زنان هزاره افزوده است، زیرا ترس دائمی از آزار و اذیت، شرم و بی‌اعتمادی فرهنگی پس از بازداشت، آنان را به انزوای عمیق‌تر و خطرات خشونت خانگی در خانه سوق می‌دهد.

در گزارش یاد شده است که این حس فراگیر ناامنی و درماندگی شرایطی را برای ایجاد افسردگی، اضطراب، استرس، ضربه و سایر مسائل روحی و روانی ایجاد می‌کند. در صورت عدم درمان، این‌ موضوعات اسف‌بار، همچنین می‌توانند منجر به ایجاد اختلالات روان تنی یا حتی اقدام به خودکشی شوند. و شیوع قابل توجه اختلالات روانی در میان زنان افغانستانی، فقدان امکانات بهداشتی و منابع آموزشی کافی در مکان‌های که هزاره‌ها زندگی می‌کنند (مانند دشت برچی) آسیب پذیری زنان اقلیت را بیشتر تشدید می‌کند.

نیو سکیورتی بیت، می‌نویسد؛ با در نظر گرفتن این که طالبان، هیچ سابقه‌ای در اولویت دادن به صحت روانی ندارند، چشم انداز هیچ‌گونه جبرانی برای این بیماری‌ها وجود ندارد. بنابراین، بسیار مهم است که جامعه‌ی بین‌المللی اقدام جدی برای توقف فشار غیرانسانی جاری بر زنان هزاره و کشاندن عاملان آن به عدالت در نظر بگیرد. تأثیر سلامت روان بر این زنان عمیق است و نیاز به بودجه‌ی مستقیم و حمایت بین‌المللی برای طرح‌های بهداشت روان، به ویژه از طریق پلتفرم‌های حضوری و آنلاین در دسترس دارد.

با این حال، «آپارتاید جنسیتی» و آسیبی که بر امنیت، تحرک و سلامت روان زنان وارد می‌کند؛ تنها عواملی نیستند که هزاره‌ها را در افغانستان تهدید می‌کنند. چشم انداز اجتماعی-اقتصادی این کشور نیز به شدت تحت تأثیر تقسیمات قومی است.

منطقه‌های با تمرکز بالای اقلیت‌ها مانند هزاره‌ها اغلب توسعه نیافته‌ترین منطقه‌های هستند و از زیرساخت‌های ضعیف، نرخ‌ کم سواد و دست‌رسی محدود به امکانات اولیه رنج می‌برند. آنان هم‌چنین به دلیل موقعیت دورافتاده، امکانات ناکافی مراقبت‌های بهداشتی و شبکه‌های حمل و نقل محدود با مشکلات بیشتری مواجه می‌شوند. این شرایط منجر به به‌حاشیه راندن بیشتر زنان اقلیت، محدود کردن دست‌رسی آنان به آموزش، مراقبت‌های بهداشتی و فرصت‌های توان‌مندسازی اقتصادی می‌شود.

در این گزارش آمده است که بازداشت‌های خودسرانه‌ی زنان هزاره به دلیل لباس پوشیدن‌شان یادآور ستم چندجانبه‌ای است که زنان اقلیت در افغانستان با آن روبه رو هستند. مبارزه‌ی آنان با تبعیض جنسیتی، قومیتی و اجتماعی-اقتصادی ترکیب شده است و مسیر آنان را به سمت توان‌مندی بسیار چالش برانگیز می‌کند. انعطاف پذیری این زنان قابل توجه است، اما تاب‌آوری زاییده ناملایمات بی‌امان است.

در اخیر این گزارش، این ویب‌سایت که بیشتر مسائل امنیتی، محیط زیستی و سلامت مادران را پوشش می‌دهد می‌گوید؛ زمان آن فرا رسیده است که جهان با زنان هزاره، هم‌بستگی کند و فریادهای خاموش آنان را به ندای جمعی برای عدالت و برابری تبدیل کند. جامعه‌ی بین المللی باید این اشکال متقاطع ستم را بشناسد و به آن پاسخ دهد و اطمینان حاصل کند که تلاش‌ها برای حمایت از زنان افغانستان، فراگیر و حساس به چالش‌های منحصر به فردی است که اقلیت‌ها با آن مواجه هستند. تلاش‌های جهانی هماهنگ برای اطمینان از اینکه حمایت از زنان افغانستان، فراگیر است و با چالش‌های منحصر به‌فردی که اقلیت‌ها با آن‌ها روبرو هستند؛ هماهنگ و ضروری است.