ادامه‌ی بازداشت دختران؛ انتقاد یک مرجع دینی شیعه‌ها از این اقدام طالبان
آی‌نور سعیدپور
نیروی‌های وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان در هماهنگی با استخبارات و جنگ‌جویان این گروه از یک ماه پیش به این‌سو بازداشت دختران جوان را به بهانه‌ی “بدحجابی” از غرب شهر کابل که هزاره‌نشین است، آغاز کردند. این اقدام شان به ناحیه‌های تاجیک‌نیشین نیز ادامه یافت. سپس طالبان در شماری از استان‌های کشور چون بامیان، دایکندی، غزنی و بلخ نیز دختران را به اتهام مشابه بازداشت کردند. این اقدام طالبان با واکنش‌های گسترده‌ی داخلی و جهانی به همراه بوده است.
در جدیدترین مورد دیروز (جمعه، ۱۴ جدی)، جلسه‌ای در مسجد امام زمان واقع در غرب شهر کابل زیرنام «گردهم‌آیی بزرگ مردمی جهت تحلیل و ارزیابی حوادث اخیر کابل» با حضور شماری از افراد طالبان از جمله مدار علی کریمی بامیانی معین شهرسازی طالبان، برگزار شده بود. یکی از سخن‌رانان این جلسه آیت‌الله واعظ‌زاده بهسودی، از عالمان دینی هزاره‌ها و شیعه‌های افغانستان بوده است.
نوار صوتی از جریان سخن‌رانی وی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است. این عالم دین در ابتدایی سخنان خود می‌گوید که با اصرار یکی از مقام‌های استخبارات طالبان در این نشست اشتراک کرده است.
این عالم دینی هزاره‌ها در آغاز سخنانش خطاب به رهبر طالبان و مقام‌های بلندپایه‌ی این گروه می‌گوید که “امر به خوبی و نهی از بدی” یک اصل قرانی بود و خودش نیز سال‌ها در غرب شهر کابل در این مورد صحبت کرده است. وی، می‌افزاید که این سخنان را از ترس طالبان نمی‌گوید؛ بلکه این موضوع در جامعه وجود داشته و خواهد داشت. «آنانی که در تاریخ مورد غضب قرار گرفته‌اند، به دلیل ترک این دو فریضه بوده‌اند و آنانی هم که به مقام والای انسانیت، ایمان و شرافت ارتقا کرده‌اند، به‌خاطر انجام امر به خوبی و نهی از بدی بوده‌اند.»
واعظ‌زاده بهسودی، می‌گوید که در مورد نحوه‌ی اجرای اصل امر به معروف و نهی از منکر میان علمای اسلام بحث است. او با جزئیات در مورد شرایط، وضعیت و اهلیت عامل امر به معروف و نهی از منکر می‌پردازد. به باور او، این امر نیازمند تخصص است و فردی که چنین کاری را می‌کند، «اول باید معروف را بشناسد و منکر را تشخیص دهد. اگر کسی معروف و منکرشناس نباشد، چگونه موضوعی را که نمی‌شناسد، به آن امر کند یا از آن نهی کند.»
این در حالی‌ست که گزارش‌ها از بدرفتاری، توهین، شکنجه و تحقیر زنان و دختران بازداشت شده نیز وجود دارد.
کارشناسان سازمان ملل با نشر بیانیه‌ای در مورد بازداشت‌های اخیر طالبان گفته‌اند که این زنان و دختران از مکان‌های عمومی از جمله مرکزهای خرید، مکتب‌ها و خیابان‌ها توسط طالبان دست‌گیر شده‌اند.
در این بیانیه آمده است که طالبان این زنان و دختران را به‌زور به موتر پولیس منتقل کرده‌اند و آنان از حق نمایندگی حقوقی نیز محروم شده‌اند. آنان در بازداشت‌گاه‌های طالبان «تنها یک وعده غذایی در روز دریافت می‌کردند و برخی از آنان مورد خشونت فزیکی، تهدید و ارعاب قرار می‌گرفتند».
ذبیح‌الله، مجاهد سخن‌گوی طالبان در ابتدا بازداشت این دختران را تایید کرد و آنرا عملی برای “تنبیه” دختران و زنان که به گفته‌ی وی “بدحجابی” را در جامعه ترویج می‌کردند، از سوی این گروه صورت گرفته است.
در روزهای اخیر؛ اما محمد خالد حنفی، وزیر امر به معروف طالبان، روز چهارشنبه، ۱۱ دلو، در همایشی که در استان خوست داشت؛ با رد خبرهای بازداشت، ربودن و شکنجه‌ی زنان از سوی اعضای این گروه، مدعی شد که «مجاهدین» تنها زنان گدا را از شهر کابل جمع‌آوری کرده‌اند تا به آنان کمک‌رسانی شود.
حنفی گفت؛ ویدیوهای نشر شده در شبکه‌های مجازی، از بازداشت زنان و دختران در کابل، «جعلی و تبلیغات» است.
وزیر امر بالمعروف، در حالی این ادعا را مطرح کرد که ویدیوهای منتشر شده از کابل، جریان بازداشت شماری از زنان و دختران را به بهانه‌ی «بی‌حجابی» از سوی ماموران طالبان نشان می‌دهند. منابع نزدیک به برخی از زنان و دختران بازداشت شده نیز گفته‌اند که آنان پس از چند شبانه‌روز زندانی شدن، در بدل پرداخت پول هنگفت به فرماندهان طالبان، آزاد شده‌اند.
واعظ‌زاده بهسودی، هم‌چنان می‌گوید که سه ماه پیش شش تن از مسوولان وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان به مدرسه‌ی او رفته و گفته بودند که برای اجرای دستورهای طالبان می‌خواهند با آوردن اردو، تانگ و رنجر اقدام کنند. وی می‌فزاید که به این افراد طالبان در مورد پیامدهای این اقدام شان صحبت کرده است. «تکرار و توصیه کردم که در روش بسیار دقت کنید. بسیار نرم حرکت کنید. آهسته و با ملایمت حرکت کنید. زبان موعظه در پیش بگیرید. ناصح باشید، ناصح مشفق باشید. هُش دارید دست به خشونت نزنید. هٌش دارید اقدام نظامی نکنید که مبادا خود معروف، منکر شود. موعظه اگر روش‌مند نباشد، اثر معکوس خواهد داشت.»
این عالم دین هزاره‌ها هم‌چنان با اشاره به داستان موسا و فرعون در قران، خطاب به طالبان می‌گوید که از موسا و هارون برتر نیستید و مردم نیز فرعون نیستند. «به امارت اسلامی عرض می‌کنم، شما قطعاً از موسا و هارون برتر نیستید و مردم هم فرعون نیستند. با فرعون دستور این است که با ملایمت رفتار شود و الا با خشونت فرعون مسلمان نمی‌شود و ایمان نمی‌آورد.»
آقای واعظ زاده هم‌چنان گفته است که کشتن عبدالعلی مزاری، رهبر فقید حزب وحدت اسلامی افغانستان، حذف مذهب شیعه از نصاب تعلیمی و برخورد با «ناموس» هزاره‌ها سه اشتباهی است که طالبان در برخورد با این گروه مرتکب شده‌اند و زمینه‌ی بی‌اعتمادی را ایجاد کرده‌اند. «اشتباه اول طالبان این بود که عبدالعلی مزاری به طالبان اعتماد کرد و خود را به دامن شما انداخت و گفت افغان دامن دارد، اما ندیدیم این دامن را.»
او گفت: «افغانستان کشور مشترک همه اقوام است. تقابل به صلاح نیست. ما طرفدار جنجال و جنگ نیستیم. خواهان تعامل و برادری، همدلی و زندگی مسالمت‌آمیز و هم‌وطنی هستیم. ما دو سال و هفت ماه است که این شعار را می‌دهیم و عمل هم کرده‌ایم. اما در این مدت مقامات امارت اسلامی اصلا ًجوابی نداده‌اند. نمایندگان شورای علمای شیعه به قندهار می‌روند، شش هفت روز منتظر می‌مانند اما پذیرفته نمی‌شوند. اما یک ملای پاکستانی می‌آید در دو روز کل مقامات را می‌بیند. جای گلایه است.»
او تاکید کرد که طالبان کارهای زیاد و مهمی برای انجام دادن دارد، اما «موضوع یک شلوار، مو یا چادر کوتاه‌تر» یک موضوع اخلاقی و فردی است و افغانستان مشکل‌های بزرگ‌تری دارد که باید به آن رسیدگی شود.
آقای واعظ‌زاده بهسودی در ادامه سخنانش خطاب به رهبر طالبان می‌گوید طالبان کارهای نکرده زیاد دارند. او می‌پرسد چند کشور در افغانستان تاهنوز سفارتش را باز کرده‌اند؟ چند کشور پاسپورت افغانستان را به رسمیت می‌شناسند؟
این انتقادها در حالی مطرح می‌شود که پیش از این نیز دفتر نمایندگی سازمان ملل از پیامد بازداشت دختران هشدار داده و گفته بود که این رفتار طالبان برای دختران بدنامی در پی خواهد داشت.
