زنان در ترسیم جهان جدید پیش رو مشارکت کنند
مریم سلیمی، دکترای علوم ارتباطات و پژوهشگر ارتباطی
وقتی نام هوش مصنوعی و بحث خشونت علیه زنان مطرح می شود، سوالات بسیاری به ذهن خطور می کند:
آیا هوش مصنوعی قادر خواهد بود تا به زنان در مسیر مبارزه در برابر خشونت علیه آنها در دنیای واقعی یا مجازی کمک کند؟ آیا هوش مصنوعی می تواند با حفظ حریم خصوصی، حذف محتواهای حاوی توهین، تهدید، تبعیض، خشونت جنسیتی و…، ارائه راههای نوآورانه در مسیر پیشگیری و یا شناسایی خشونت علیه زنان و یا حمایت از قربانیان مربوطه اقدام کند و محیط امنی برای زنان ایجاد کند؟
واقعیت این است که هوش مصنوعی در حال حاضر در کنار مزایای بسیار آن، با چالشها و خطرات متعددی مواجه است.
شاید بتوان امیدوار بود تا هوش مصنوعی به یاری مدلسازیها، الگوریتمها، سیاستها و استراتژیهایی از میزان خشونت علیه زنان بکاهد یا حداقل از بروز آن تا حدی جلوگیری کند. پیشنهاد میکنم فیلم دختر مصنوعی را در تلاش برای شناسایی شکارچیان جنسی ببینید. این نوع اتفاقات می توانند روزنههایی باشند از تلاش برای کمک به زنان و جلوگیری از خشونت علیه آنها. ولی در همین فیلم وقتی گیلاس همان هوش مصنوعی، تبدیل به فراهوش مصنوعی می شود، به اینکه به خدمت گرفته شده اعتراض می کند و در نهایت نیز با دست یابی به قدرت تفکر، احساس و… می خواهد تا به آزادی مطلق برسد و می رسد.
اینکه در ادامه، فرجام تلاشها برای جلوگیری از خشونت علیه زنان انسانی و مصنوعی به چه سمت و سویی خواهد رفت به عوامل بسیاری بستگی دارد.
نگرانی از وضعیت خشونت علیه زنان زمانی تشدید میشود که متوجه چالشهای هوش مصنوعی شویم. هوش مصنوعی ساخته دست بشر است با همان خطاهای انسانی، تبعیضهای جنسیتی، نژادی و…. با پایبندی به برخی کلیشهها، الگوهای ساختاری و… .
اگر بنا باشد جهان ساخته شده به یاری هوش مصنوعی تداوم جهان حاضر باشد، این بار باید خشونت علیه زنان را با شدت بیشتری شاهد باشیم هم به یاری انسانها و هم ماشینهای مصنوعی یادگیرنده.
اگر با همین دیدگاه هوشهای مصنوعی، فراهوش مصنوعی شوند، دنیای تلختری پیش روی زنان خواهد بود.
باید امیدوار بود آنها که پا در عرصه هوش مصنوعی و عرضه آن دارند، از تکرار خطاهای انسانی، تبعیضهای جنسیتی، نژادی، قومیتی و… جلوگیری کنند تا جهان بهتری را پیش روی جهان واقعی، مصنوعی، مجازی، متاورس و… رقم زنند.
همچنین نیاز است قوانین و چهارچوبهای برای فعالان حوزه هوش مصنوعی در نگاه بین المللی و کشوری تدوین و تصویب شود تا از بروز تبعیض و خشونت با یا به واسطه هوش مصنوعی جلوگیری شود. قوانین تدوینی باید الزام آور باشند.
همچنین نیاز است زنان بیش از پیش پا در عرصه هوش مصنوعی قرار دهند و در ترسیم آینده زنان در جهان و کشورشان حضور و مشارکت فعال داشته باشند تا حداقل در جهان جدید پیشرو، با ایجاد عدالت جنسیتی و ایجاد جهانی امنتر برای زنان، کمتر نقش قربانی را ایفا کنند.
در جهان جدید ترسیم شده به یاری هوش مصنوعی، رباتهای آنسان نما و… و در جریان همزیستی انسانها و ماشینهای هوشمند، زن انسانی و ماشینی باید با حفظ حقوق خود قادر به حیات و فعالیت باشند، عاری از هرگونه خشونت و تبعیض.
لازم است، تلاش برای مشارکت در مسیر مذکور از سوی زنان در همه جای جهان از جمله کشورهای جهان سوم، مورد عنایت قرار گیرد.
با تشکیل جامعه انسانی و ماشینی، شکل گیری انسانهای ترکیبی و…، ترسیمی متفاوت از جهان ایجاد خواهد شد که بسیاری از چیزها از مفاهیم تا مسائل حقوقی، مجددا باید تعریف و یا بازتعریف شوند.
در این شرایط، جلوگیری از خشونت و تبعیض علیه زنان اعم از انسانی و ماشینی (هوشمند) و تلاش برای حفظ حقوق آنها، پیچیدگیهای خاص خود را خواهد داشت. دیر یا زود زنان و مردان هوشمند مصنوعی، حقوق خود و رعایت عدالت و… مطالبه خواهند کرد و نیاز به پاسخگویی به این مطالبات است.
آیا ممکن است با ادامه تبعیض های احتمالی علیه زنان، شاهد اتحادهای انسانی و ماشینی از سوی زنان باشیم؟
آیا ممکن است به روزی برسیم که عنوان آن به روز مبارزه با خشونت علیه زنان انسانی و ماشینی تغییر یافته است؟
آینده هرچه باشد، اقدامات، حرکتها و تصمیمات فعلی در آن تاثیر گذارند. یادمان نرود که آینده اکنون است.