نمایشگاه‌های تجارت زنان؛ از بی‌عدالتی در گزینش فروشندگان تا کمبود خریدار
لیدا بارز
Photo: Rasa TV
همزمان با برگزاری نمایشگاه بین‌المللی خدیجه‌الکبرا در کابل، شماری از زنان تجارت پیشه در شهر مزار شریف، از عدم گزینش شفاف آنان در نمایشگاه‌ها، از سوی مسوولین شکایت دارند.
این زنان می‌گویند؛ با بلند بودن کرایه دکان و کم رنگ بودن مشتری، تنها راه درآمد آنان از طریق اشتراک در نمایشگاه‌ها و پروژه‌های مربوط به زنان تجارت پیشه است، که آن هم بر اساس “روابط و شناخت” صورت گرفته است.
مارکیت نور، جای‌که شماری از زنان فروشنده است، اما خلوت از مشتری. یکی از این فروشنده‌ها که زن میان سال است، لباس کودکانه می‌فروشد، در مورد وضعیت کار خود می‌گوید؛ این مکان زنانه، خلوت از مشتری است.
فروشنده‌ها چشم به امید اینکه، شب دست خالی به خانه بر نگردد؛ زیرا بسیاری از آنان سر پرست خانواده اند. ساعت گوشی‌ام نزدیکی ظهر را نشان می‌دهد اما این مادر میان سال که اسم‌اش را بی بی گل می‌گوید، هنوز « دست‌لاف» نکرده است، از او در مورد عدم حضوراش در نمایشگاه هفت روزه‌ی خدیجه‌الکبرا در کابل پرسیدم؛« بچم هر کس واسطه داشت، رفت. ببین همین ده افغانی را دارم که کرایه برگشتم به خانه هم نمیشه.»
کمرنگ بودن مشتری باعث شده که حتی در مواردی زنان دکاندار کرایه رفت و برگشت خود به خانه را نداشته باشند.
چند دکان آن طرف‌تر زن فروشنده‌ی دیگر، لیلا- مستعار- نام دارد، او تجربه‌ی هشت ساله در عرصه تجارت دارد، از او در مورد بازار کار زنان تجارت پیشه پرسیدم؛«خوب شد تو آمدی تا دردهای دل ما را بشنوی، بازار کار نیست، اگر چیزی کمک هم شود، فقد چند دوکاندار که واسطه دارند، می‌گیرند.»
لیلا در عدم حضور اش در نمایشگاه کابل و پروژه‌های مربوط زنان متشبث ناراحت است و می‌افزاید؛«همین جا در کنج دوکان خود نشسته هستم اصلا نمی‌دانم چی جریان دارد. هیات می‌آید و می‌رود، او را هم اگر غال‌مغال و سرو صدا کنیم که کی بود که آمد و خپ و چپ رفت باز یگان تا می‌گوید این هیات بود بنام کدام کمک و برنامه آمده بود.»
شماری از این زنان که چندین سال تجربه کار در عرصه‌های آرایش‌گری، قالین‌بافی، خیاطی، تهیه آچار و چکنی را دارند، می‌گویند؛ پس از روی کار امدن طالبان هر زن دکاندار که “واسطه” دارد همان شخص هم می‌تواند در نمایشگاه‌ها شرکت کند.
در همین حال، یک تن دیگر از زنان فروشنده به خبرگزاری بانوان افغانستان اظهار داشت؛ مارکیت‌داران در حضور و عدم حضور آنان در نمایشگاه‌ها “نقش” دارند: یکی از آنان که تجربه‌ی بی سابقه‌ی در تجارت دارد گفت:«من ۹ سال می‌شود در تجارت هستم خبر ندارم ولی کسانیکه دو سال می‌شود دوکان گرفتن، هیچ از دکان‌داری تجربه ندارد در کابل در نمایشگاه رفته اند.»
زن فروشنده‌ی دیگر که ادعا می‌کند سابقه‌ی ۹ساله در تجارت دارد، می‌گوید:« پس از افتتاح مارکیت نور در بلخ، در اینجا دوکان گرفتم و یک سال است مصروف به کار هستم. اما مشتری نیست، مردم توان خرید کردن ندارد. در هیج سیمینار که کمک مالی می‌شود تا هنوز شرکت نکردم. همین حالا به قرآن قسم دوپه شدم و چند ماه از کرایه دکان قرض‌دارم.»
نمایشگاه خدیجه‌الکبری روز (سه‌شنبه ۲۳ عقرب) از سوی اتاق تجارت و صنایع زنان با اشتراک بیش از ۸۰۰ زن متشبث از سرتاسر افغانستان واقع در چمن حضوری کابل افتتاح شد.
طالبان اجازه پوشش خبری افتتاحیه‌ی این نمایشگاه را به رسانه‌ها ندادند؛ اما آخندزاده عبدالسلام جواد، سخنگوی وزارت صنعت و تجارت طالبان، ناوقت (سه‌شنبه شب ۲۳ عقرب) با نشر کلیپ خبری گفت؛ این نمایشگاه در هشت‌صد غرفه با اشتراک زنان تجارت‌پیشه و متشبث با مدیریت خانم‌ها برگزار شده است.
زنان فروشنده در دومین و سومین روز این نمایشگاه به خبرگزاری بانوان افغانستان، از کمرنگ بودن بازدید کننده‌ها
شکایت داشته و گفتند؛ آنان با هزینه‌های هنگفت از ولایات به کابل آمده اما طالبان اجازه‌ی بازدید از این نمایشگاه بین‌المللی را به مشتری‌ها نمی‌دهند.
اما اینجا در شهر مزار شریف، زنان فروشنده و بازمانده از این نمایشگاه روایت متفاوت‌تری دارند، شماری از این زنان که ادعا می‌کنند تجربه‌های بهتری در تولیدات دارند؛ عمده ترین دلیل کمرنگ بودن نمایشگاه خدیجه‌الکبرا در کابل را گزینش افراد « بی تجربه و تازه کار» می‌دانند، سمیرا نام-مستعار- در این مورد می‌گوید؛« اگر من اخلاق دوکانداری را بلد نباشم، مشتری صحنه مرا می‌خواند، خو معلومدار است در کابل افراد بی تجربه را بردن.»
وی می‌افزاید:« دوکاندار باید اخلاق خوب داشته باشد، تجربه کاری‌اش بالا باشد و بداند چطو با مشتری برخورد کند.»
زنان در ولایات ادعا می‌کنند که در نمایشگاه کابل از یک فامیل و یا دکان حتی«سه تن» نیز اشتراک کرده است.
به گفته زنان تجارت پیشه، سهم هر ولایت در این نمایشگاه تا «بیست زن متشبث» بوده است.
این زنان، از مسوولین و نهادهای حامی زنان در عرصه تجارت می‌خواهند که؛ نهاد در برگذاری برنامه‌هایشان باید بر اساس “حقیقت” پیش رفته و برای آن عده از زنان شاغل سهم بدهند که هنوز در “هیچ” برنامه‌ی تجاری اشتراک نکرده اند و تا حق به حق‌دار برسد.
این زنان می‌گویند:« ما در مارکیت، دوکان‌ها را چهار ساله قرار داد کردیم، یک سالش تیر شد اینه دو سال اش مانده و بازار فروش کم رنگ است، حتی میگم مشتری نداریم پس باید حق اشتراک در نمایشگاه‌ها، ورکشاپ‌ها و برنامه‌های تجاری بتن.»
در مواردی حتی بعضی از دکان‌دارها بخاطر کمبود مشتری و نبود پروژه دکان‌ها را ترک کرده اند.
نمایشگاه بین‌المللی خدیجه‌الکبرا در کابل، قرار است هفت روز دوام کند، که امروز( شنبه ۲۷عقرب) ششمین روز این نمایشگاه است.
پس از تسلط طالبان بر افغانستان، زنان در این سر زمین حس غریبی دارند، آنان از عرصه‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی ترد شده اند. شماری زیادی از آنان که مصروف امرار معاش و کار در دفاتر بودند از کار بیکار شده اند، اما تعدادی بخاطر حمایت خانواده‌های شان رو آوردن به ایجاد شغل‌ها شخصی، اما با وضع قیودات سختگیران‌ی طالبان، زنان خود را «غریب» احساس می‌کنند.
