نگرانی خانوادها از ادامه‌ی محرومیت‌های تحصیلی دختران
با سقوط جمهوریت، طالبان ۳۳ روز پس از حاکمیت دوباره‌ی خود بر افغانستان، به تاریخ ۲۷ سنبله سال ۱۴۰۰ دروازه‌های مکتب‌های دوره‌های متوسطه و لیسه‌ها را فقط به روی دانش‌آموزان پسر باز کردند. آن‌ها با نشر خبرنامه‌ای از بازگشایی مکتب‌های ابتدایی به روی دختران تا صنف ششم نیز خبر دادند، اما اعلام کردند که تصمیم‌شان درباره بازگشایی مکتب‌های متوسطه و لیسه‌های دخترانه را بعدن همه‌گانی خواهند ساخت. اما با گذشت ۶۷۸ روز، تا هنوز هم دختران بالاتر از صنف ششم اجازه‌ی حضور در مکتب‌ها را ندارد.
یک سال و چندماه از بسته شدن مکتب‌های دخترانه گذشته بود که حکومت طالبان در اعلامیه‌ای رفتن دختران به دانشگاه و مراکز آموزشی را نیز تا “اطلاع ثانوی” معطل کردند.
پس از آن طالبان در دسمبر سال گذشته دروازه‌های تمام دانشگاه‌های خصوصی و دولتی را تا اطلاع ثانوی به روی تمام دختران بسته کردند که این امر موجب واکنش‌های زیادی از سوی بیرون و داخل افغانستان شده بود.
این بی‌سرنوشتی دختران، نگرانی شماری از خانواده‌ها را برانگیخته است، شماری خانواده‌ها می‌گویند در دو سال اخیر دختران شان به مشکلات روحی روانی دچار شده و نگران آینده‌ی دختران شان هستند.
این‌جا اُستان کرخ هرات، شبنم دانشجوی سمستر(ترم) هفتم دانشکده‌ی اقتصاد دانشگاه هرات کیلومتر‌ها را روزها طی می‌کرد تا به دانشگاه برسد، این دختر خانم جوان پس از بسته شدن دانشگاه‌ها به دلیل دچار شدن به افسرده‌گی شدید، دوبار اقدم به خودکشی کرده است.
مادر شبنم که سه ماه است پرستاری این دختر جوان را می‌کند می‌گوید که دخترش به‌گونه‌ی کامل از زندگی ناامید شده و هیچ امیدی به آینده ندارد.
او بیان داشت: “ دخترم بی‌نهایت به درس خواندن علاقه داشت، سه سال روزانه سه ساعت رفت و سه ساعت برگشت را با وجود مشکلات زیاد تحمل می‌کرد و از ولسوالی کرخ به شهر می‌آمد بخاطری‌که آینده خود را از بدبختی نجات بدهد و حداقل مثل من بی‌سواد بار نیاید، ولی از وقتی طالبان آمدند دخترم خیلی وضعیتش خراب بود و همیشه تشویش داشت و وقتی دانشگاه بسته شد وضعیتش بدتر شده رفت و دوبار دست به خودکشی زد.”
مادر شبنم می‌افزاید که دخترش با مشکلات فروانی توانست به دانشگاه هررات راه یابد: “دخترم لایق و زحمتکش است هیچ وقت سمت چنین کاری نمی‌رفت ولی حالا مثل یک جسد شده، از براه خدا با آینده اولاد ما بازی نکنند و بگذارند زندگی کنیم در هیچ خانه ای ارامش نیست چون چراغ های خانه را خاموش ساختند.”
مژده یک دخترخانم دیگری‌ست که قرص و دارو همدم وی شده است، پزشکان دلیل این حال وی را ناامیدی از آینده و افسرده‌گی شدید عنوان کردند، او اکنون سه ماه است که تحت درمان پزشکان قرار دارد.
شهرازد مادر مژده می‌گوید که دخترش آرزو داشت انجینیر شود اما اکنون بجای چوکی و درس و قلم، پزشک و دارو همدم‌اش شده است.
“ سه ماه میشه دخترم را نزد روان پزشک میاورم، محدودیت ها و ترس از آینده بلاخره او را مریض ساخت، از لحاظ امکانات زندگی خوب هستیم، ولی باز هم تشویش آینده دخترم را روز به روز مریض تر می‌کند، کاش این محدودیت ها زودتر تمام شود.”
دانش‌آموزان که دوسال است خانه نشین هستند آیندهپی تحصیلی خود تاریک می‌بینند، آنان می‌گویند اگر اجازه‌ی حضور در مکتب به آن‌ها داده نشود زندگی شان به قمار زده میشود.
سونیا دانش‌آموز صنف یازدهم در یکی از مکتب‌های شهر هرات بود، او در این سن کم به دلیل نداشتن اینده‌ی تحصیلی فشار ازدواج را از سوی خانواده را تحمل می‌کند.
سحر خواهر سونیا است او می‌گوید که خواهرش بخاطر فرار از ازدواج همواره به خودکشی فکر می‌کند و این برایش نگران کننده است.
“ وقتی مکتب‌ها بسته شد ما چون یک خانواده سنتی هستیم همیشه به پدر مه از طرف اقوام گفته میشه که حالا که درسی نیست دختر تو باید ازدواج کند، و نگاه کردن دختر در خانه درست نیست. به همین خاطر خواهرم از نا امیدی که نسبت به آینده خود دارد و نمی‌خواهد ازدواج کند همیشه حرف از این چیز ها می‌زند و اگر مکتب‌ها باز نشود زندگی ما دختران در کل به قمار زده میشود.”
از سوی دیگر روانشناسان می‌گویند که از پس از حاکمیت طالبان و وضع محدودیت‌ها در برابر دختران، آمار بیماری‌های روحی و روانی و هم‌چنان اقدام به خودکشی بین دختران و زنان افزایش یافته است.
داکتر نبیلا الکوزی روان‌درمان می‌گوید که از زمان آمدن طالبان مراجعه‌کننده‌گان وی افزایش یافته‌اند که اکثر آنان به دلیل خانه‌نشینی و مبتلا به افسرده‌گی شدند. به گفته‌ی وی: «ما در دوره‌ی جمهوریت به این میزان مریض نداشتیم اما از چند وقت میشود که بیماران ما افزایش یافته است، اگر بخواهیم آمارگیری کنیم، حدود پنجاه درصد افزایش یافته است.»
این درحالی‌ست که زنان و دختران بارها برای رفع محدودیت‌ها در برابر شان دست به تظاهرات و اقدام‌های مدنی زده‌اند اما هیچ پاسخ مثبتی دریافت نکرده‌اند.
طالبان در ۱۵ حوت سال (۱۴۰۱) در اعلامیه‌ای از آغاز سال تحصیلی جدید برای پسران دانشجو خبر داده اما در مورد باز شدن دانشگاه‌ها بر روی دختران چیزی نگفته‌اند.
این همه در حالی‌ست که براساس تخمین یونسکو ۸۰ درصد دختران جوان افغان، حدود ۲.۵ میلیون دانش‌آموزش به‌دلیل تصمیم ممنوعیت رفتن به دانشگاه‌ها و مکتب، از تحصیل بازمانده‌اند.
