پارچه‌های خامکی؛ صنعت از بین رفته برای زنان هراتی
این روزها کوچه و بازار هرات را که بگردیم کمبود زنان را به خوبی می‌توانید مشاهد کنید، زنان پس از دور اول حاکمیت طالبان این‌بار پس از بیست سال در حالت خانه‌نشینی قرار گرفتند طوری که در این دو سال اکثر زنان به دلایل منع تحصیل، منع کار و منع حضور در اجتماع را تجربه می‌کنند.
این‌جا داخل جاده‌ی لیلامی هرات که در سال‌های پسین شلوغ‌ترین مکان برای خرید اجناس برای زنان بود کنار یک تن از زنان ایستاده هستم او که خانم مسنی است نام خود را بی‌بی‌گل می‌گوید، وی می‌افزاید که پس از یک و نیم ماه دوباره به بازار آمده است اما این‌بار برای خرید لباس و دیگر اجناس نیامده است، او برای فروش یک پارچه‌ی زنانه‌ی دست‌دوزی یا خامک‌دوزی سه مسیر را طی کرده و تا به بازار هرات برسد.
او بیان می‌دارد که در سال‌های گذشته خرید و فروش زیاد بود و وی در هفته حداقل یکبار بار خود را بسته کرده و به بازار برای فروش یخن‌های دست‌دوزی می‌آمد.
«شاید در ماه من حداقل یکبار به بازار بیایم، این‌جا هم که هر پارچه را می‌آورم کسی خرید نمی‌کند می‌گویند که بازار نیست زنان خریداری نمی‌کنند کسی نیست که حالا حتا قیمت کند.»
نخ‌های طلایی رنگ و هنر ظریف کاری این پارچه درخشش را به پارچه زیاد کرده است، وقتی این پارچه را در معرض شعاع آفتاب قرار دهید؛ مانند تکه های طلای می‌ماند که روی پارچه‌ی سفید رنگی دوخته شده است، بی‌بی‌گل بیان داشت که روی این پارچه ۳۴ روز خامک کرده است و او این کار را به همکاری عروس خود انجام داده است.
«دگه پارچه‌های هم است اما این بهترین اش است و به سبک خشتی دوخته شده یعنی طرح جدید است تا حالا در روستای ما کسی این چنین پارچه‌های را خرید نکرده است یا هم کسی ندوخته است.»
با این‌که چشمان بی‌بی‌گل از ضعیفی زیاد هر لحظه اشک می‌ریزد می‌گوید که وی به دلیل ریز دوزی زیاد مجبور است اکثر مواقع از عینک استفاده کند.
«چشمانم ضعیف شده من از دوران کودکی که بچه ۱۵ ساله بودم از همان زمان خامک دوزی می‌کردم و درامد خوبی داشتیم اما از زمانی‌که طالبان آمدند و بی‌پولی شده کسی زیاد خریداری نمی‌کند.»
بی‌بی‌گل از کسر بازار خامک‌دوزی به ویژه برای زنان شکایت دارد او می‌گوید که زنان مانند گذشته خرید نمی‌کنند: «مثلی که قبلا خرید می‌کردند و پارچه می‌خریدند حالا نمی‌خرند و کسی هم نیست که به داد ما برسد که فعلا این صنعت به دلیل نبود بازار خوب از رونق افتاده است.»
بیکاری زنان، ممنوعیت قرار داده شدن تحصیل دختران، محدودیت‌های گشت‌وگذار در اکثر ولسوالی‌های هرات و منع حضور زنان از چالش‌های است که زنان را به لحاظ اقتصادی ضربه‌ی وارد کرده است.
شرمیلا از دختر تازه عروس‌های است که برای خرید عروسی به بازار هرات آمده است، او که تازه وارد یکی از دکان‌های پارچه فروشی شده است با من سر می‌خورد، می‌گوید که خود وی در یکی از مکتب‌های خصوصی استاد بوده است اما پس از بسته شدن مکتب‌های خصوصی و دولتی، وی نیز بیکار شده است.
شرمیلا بیان می‌دارد که به دلیل وضعیت اقتصادی ضعیف وی مجبور است که اکثر خرید‌های مجلس خود را که شامل خرید پارچه‌ی خامک و شال خامک است، نکند.
«اگر خودم وظیفه می‌داشتم می‌توانستم با شوهرم همکار باشم یا هم کاری کنم که حداقل نیمی از مراسم‌ها و خرید‌های مجلس خود را بکنم واقعا از این پارچه‌های خامکی که جز فرهنگ ما است زیاد دوست داشتم اما نتوانستم بخرم.»
شرمیلا می‌افزاید که خرید پارچه های خامکی یکی از فرهنگ‌های مردم هرات است اما به دلیل نداشتن پول کافی وی مجبور است که خرید نکند.
از سوی فعالین حقوق زن بیکاری زنان را جز عمده‌ترین دلیل برای کاهش خرید و فروش زنان می‌دانند.
جمیله عبدالی یک تن از فعالان حقوق زن است او می‌گوید که زنان پس از بیکار شدن در تلاش اولویت بندی نیازهای زنده‌گی‌های خود هستند.
«شما زنان را از این بیکارتر کنید آنان حتا شاید مجبور شوند که وسایل‌های خانه را بفروشند، چنانچه ما شاهد این بودیم که زنان در همین دوسال به چه که روی نیاورند، طالبان با این پالیسی خود بیشتر تلاش می‌کنند که زنان را از صحنه حذف کنند و برای آنان خط‌های جدای از مرد، تحصیل، دانش، حضور در اجتماع و کار را بیشتر بکشند.»
او هم‌چنان بیان می‌دارد که اگر وضعیت همین‌گونه باشد، زنان هم چنان یک عقب‌گرد بزرگی را تجربه خواهند کرد.
این نگرانی‌ها در حالی است که طالبان پس از دوباره به قدرت رسیدن خود در افغانستان، این‌بار زنان را از حق و حقوق اصلی آنان محروم کرده‌اند که این امر موجب واکشن‌های زیادی از سوی جامعه‌ی جهانی و کشورهای منطقه شد.
