«سقوط کشور غمین‌ترین حادثه‌ی تاریخی در وضعیت زنان بود»
پس از سقوط حکومت دموکراسی و قدرت گرفتن طالبان، زنان از دسترسی به آموزش و کار محروم شدند. بر این اساس، شماری خانه‌نشین شدند و برخی دیگر کشور را ترک کردند. جمیله عزیزی وکیل مدافعی است که بیش از یک دهه در عرصه‌ی وکالت و دادخواهی برای زنان تجربه دارد. او اما پس از سقوط کشور مجبور به ترک وطن شد. در این گفت‌وگو از او در مورد چالش‌های حضور زنان در اجتماع زیر سایه‌ی طالبان و مشکلات مهاجرت پرسیده ایم.
پرسش: از فعالیت‌های تان بگویید.
پاسخ: از سال 2010 کار خود را به عنوان وکیل و مدافع حقوق در کابل آغاز کردم. در طول دوران وکالت‌ام بیشتر تمرکزم روی پرونده‌های خشونت علیه زنان بود و می‌خواستم به زنان ستم‌دیده‌ی کشورم کمکی کرده باشم.
پرسش: چطور شد که به فکر ترک کشور شدید؟
پاسخ: پس از سقوط کشور و روی کار آمدن طالبان اطمینان داشتم که نمی‌توانم به عنوان یک زن هم‌چون گذشته فعالیت داشته باشم. به دلیل این که بیش از یک دهه برای زنان کار کرده بودم، در پرونده‌های زنان افراد زیادی بودند که با من مخالف بودند. از سوی دیگر من از طرف طالبان نیز تهدید شده بودم. در تماس‌هایی که از سوی این گروه به من گرفته می‌شد، تاکید داشتند که فعالیت‌های مدنی و دادخواهانه‌ی خود را متوقف کنم و به همین دلیل ترجیح دادم ترک وطن کنم.
تا زمانی که حکومت سقوط نکرده بود من به فعالیت‌هایم ادامه دادم اما پس از سقوط حکومت ممکن بود فعالیت‌هایم برای خودم و فرزندانم گران تمام شود به همین سبب هرچند که برایم دشوار بود راه ترک وطن را اختیار کردم.
پرسش: فکر می‌کنید وضعیت زنانی که اکنون در افغانستان زندگی می‌کنند چگونه است؟
پاسخ: پیشرفت‌های دودهه‌ی اخیر زنان برای طالبان غیرقابل هضم است و زنان نزد حکومت طالبان هیچ جایگاهی ندارند. یقین دارم که زنان نمی‌توانند هم‌چون گذشته زندگی کنند و یا فعالیت داشته باشند. سقوط کشور، بزرگ‌ترین شکست و غمین‌ترین حادثه‌ی تاریخی در وضعیت زنان بود.
پرسش: از حال و هوای مهاجرت برای مان بگویید.
پاسخ: حدود صد روز پیش من کشورم را ترک کردم. در پنجاه روز نخست با خود درگیر بودم و وضعیت روحی عادی نداشتم. نمی‌توانستم تغییراتی را که ایجاد شده بود را قبول کنم برای این که این تغییر با آن‌چه که من برای خود و فرزندانم خواب دیده بودم خیلی متفاوت است. اما حالا هر آن‌چه که اتفاق افتاده را نمی‌توانم تغییر دهم و تلاش می‌کنم با پرونده‌هایی که قرار بود روی آن کار کنم خود را درگیر کنم. برخی از آن پرونده‌ها را با وکیلانی که در کشور استند در میان گذاشتم و هر از گاهی به موکلان‌ام که در افغانستان استند، مشوره‌های حقوقی می‌دهم.
پرسش: فکر می‌کنید موقف اجتماعی که در افغانستان به عنوان یک وکیل مدافع و زن فعال داشتید را در کشوری دیگر نیز به دست آورید؟
پاسخ: وارد شدن در یک اجتماع جدید از برخی جوانب آمادگی‌هایی نیاز دارد و من هم باید تلاش‌های زیادی برای فراگیری زبان و قواعد کشوری که قرار است زندگی کنم داشته باشم. امیدوارم بتوانم در آن کشور نیز شغلی به دست بیاورم تا بتوانم فرزندانم را حمایت کنم و این که دیگر چه اتفاقاتی خواهد افتاد را نمی‌توانم پیش‌بینی کنم و همه را به خدا واگذار کرده ام.
