گفت‌وگوی آن‌لاین زنان و روزنامه‌نگاری تحت سلطه‌ی طالبان؛ چالش‌ها و فرصت‌های پیش‌رو
«گفت‌وگوی آن‌لاین زنان و روزنامه‌نگاری تحت سلطه‌ی طالبان؛ چالش‌ها و فرصت‌های پیش‌رو» از سوی انستیوت تحقیقات و مطالعات رسانه‌ای افغانستان برگزار شد.
در این برنامه، فیصل کریمی رییس انستیتوت تحقیقات و مطالعات رسانه‌ای افغانستان، نجیبه ایوبی رئیس کلیدگروپ، انیسه شهید روزنامه‌نگار؛ خالده رشید روزنامه‌نگار و الهه ساحل عکاس‌خبرنگار اشتراک کردند.
فیصل کریمی، رییس انستیوت تحقیقات و مطالعات رسانه‌ای افغانستان می‌گوید که هم‌زمان با سقوط افغانستان و قدرت گرفتن طالبان در افغانستان، دشواری‌های کار رسانه‌ای برای روزنامه‌نگاران و به ویژه زنان بیشتر شده است.
وی می‌افزاید در نظام طالبانی چیزی به نام آزادی‌های مدنی و آزادی بیان وجود ندارد و اگر حکومت به همین منوال ادامه پیدا کند، نه تنها که وضعیت بهتر نخواهد شد بلکه شاید بر آن باشند تا محدودیت‌های تازه بر کار زنان وضع کنند.
به باور وی، آینده‌ی رسانه‌ها و خبرنگاران در چهارچوب نظام امارت اسلامی تاریک و مبهم است و باید تلاش شود تا تغییری در سیاست طالبان در مورد فعالیت‌های مدنی و روزنامه‌نگاری ایجاد شود.
او معتقد است که باید برای بهبود وضعیت زنان راه‌کارهایی عملی روی دست گرفته شود.
آقای کریمی فشارهای بین‌المللی برای تخلیه‌ی خبرنگارانی که در افغانستان مانده اند را یکی از راه‌کارها عنوان کرده و می‌افزاید، تاب‌آوری و انعطالف‌پذیری در شرایط جدید نیز یکی دیگر از راه‌کارهاست.
به باور رییس انستیتوت تحقیقات و مطالعات رسانه‌ای افغانستان، نهادهای رسانه‌ای باید در روند استخدام به زنان فرصت بیشتری بدهند. «هم‌چنان نیاز است که خبرنگاران زن برای امنیت فزیکی و سایبری آموزش داده شوند تا بتوانند جان خود را حفظ کنند.»
او هم‌چنان می‌افزاید که خبرنگاران در خارج از کشور نیز باید به ارتباطات خود در بیرون از افغانستان ادامه دهند و برای بهبود وضعیت کار خبرنگاری در افغانستان استفاده کنند.
نجیبه ایوبی رئیس کلیدگروپ اما به این باور است که خبرنگاران باید از چالش‌های کنونی برای شان فرصت بسازند. وی افزود، تداوم کار خبرنگاری هرچند که با تغییر فاحش نسبت به گذشته وجود دارد اما هنوز فرصت هست.
به گفته‌ی او، شمار زیادی از خبرنگارانی که کشور را ترک کرده اند، فرصت خوبی برای شان مهیا شده تا برای ظرفیت‌سازی شان کار کنند و برای دوره‌ی بعدی کار رسانه‌ای در افغانستان آگاه‌تر و بهتر عمل کنند.
او می‌افزاید، باید تلاش شود تا در سیاست طالبان در قبال آزادی بیان و خبرنگاران تغییراتی ایجاد شود. خانم ایوبی افزود که در درازمدت باید نظام رسانه‌ای و سیاسی موجود در افغانستان تغییر کند چون در نظام جدید هیچ راهی برای بهبود وجود ندارد و طالبان باید بدانند که شرایط کنونی افغانستان، شریط 20 سال پیش نیست و اگر می‌خواهند به حکومت خود ادامه دهند، باید حقوق مدنی مردم را محترم بدانند.
وی معتقد است که در بیست سال گذشته کارهایی که در سایه‌ی آزادی بیان در افغانستان وجود داشته، کارهای مثمری بوده و از مقاومت و اعتراض زنان در برابر افکار و اعمال طالبان می‌توان به عنوان نمونه یاد کرد.
او اشاره می‌کند که در بیست سال گذشته نیز شی‌انگاره بودن زن در افکار بسیاری از مردم افغانستان همیشه مطرح بوده است و تحمل این وجود نداشته که زنان را به عنوان افرادی مستقل و آگاه بپذیرند.
خالده رشید، روزنامه‌نگار اما می‌گوید که آزادی بیان با قدرت‌گرفتن طالبان زیر فشار است و سانسور می‌شود.
او می‌افزاید که پس از سال 2000 حضور زنان در رسانه‌ها و بخش‌های دیگر بیشتر شد اما با قدرت گرفتن طالبان دوباره محدود شده است.
وی این وضعیت را برای ادامه‌ی حضور زنان در بخش کار رسانه‌ای نگران‌کننده عنوان می‌کند.
برخی دیگر از اشتراک‌کنندگان اما به این باور اند که خبرنگاران باید برای زنده نگهداشتن آزادی بیان تلاش کنند.
الهه ساحل، عکاس خبرنگار در هرات می‌گوید خبرنگاران مانده در افغانستان باید برای زنده‌نگهداشتن آزادی بیان حمایت شوند.
او وضعیت کاری زنان در حوزه‌ی غرب در بیست سال گذشته را نیز به تناسب کابل ایده‌ال نمی‌داند. به گفته‌ی خانم ساحل پیش از سقوط کشور نیز وجود افراد افراط‌گرا در هرات فضا را برای کار زنان محدودتر ساخته بود و به دلیل وجود افراد افراطی این ولایت زودتر به دست طالبان سقوط کرد.
او در مورد آینده‌ی کاری خبرنگارانی که کشور را ترک کرده اند اما می‌گوید که فرصت‌های شغلی در کشورهای دیگر برای خبرنگاران افغانستانی بسیار کم است به این دلیل که خبرنگاران افغانستانی با فضا و زبان آشنا نیستند.
خالده رشید از دیگر خبرنگارانی است که پس از سقوط افغانستان کشور را ترک کرد. او می‌گوید شرایط کاری برای خبرنگاران دور از کشور، هم‌چون گذشته مهیا نیست.
به گفته‌ی او، خبرنگارانی که در خارج به سر می‌برند نمی‌توانند از پشت کمپیوتر اطلاع‌رسانی کنند، هم‌چنان خبرنگاران زن که در داخل کشور حضور دارند نیز به دلیل تبعیض جنسیتی که از سوی مسؤولان نظام جدید وجود دارد، نمی‌توانند به راحتی به اطلاعات دست‌رسی پیدا کنند.
انیسه شهید، خبرنگار به این باور است که برای داشتن رسانه‌های آزاد در افغانستان باید از نو دوباره تلاش شود.
به گفته‌ی او، زحمتی که خبرنگاران افغانستان در این چند سال برای داشتن رسانه و روزنامه‌نگار کشیده اند همه از بین رفته است. «من نمی‌دانم که دوباره چه زمانی میسر خواهد شد که من دوباره برای اطلاع‌رسانی کار کنم»
خانم شهید به این باور است که بهبود وضعیت خبرنگارانی که در داخل و یا خارج از کشور به سر می‌برند زمان زیادی می‌طلبد. خبرنگارانی که در داخل و یا خارج از افغانستان زندگی می‌کنند، در سردرگمی به سر می‌برند.
خانم شهید می‌افزاید رسانه‌های زیادی در افغانستان هستند که به دلیل چالش‌های اقتصادی بسته شده اند و برخی از این رسانه‌ها حتی قادر به پرداخت معاش کارمندان خود نیستند.
به باور وی، برای تغییر وضعیت، باید رسانه‌هایی که در افغانستان اند، حمایت شوند تا از مشکلات اقتصادی رهایی یابند.
سیمین صدف
