روایت خبرنگاران افغانستان: «کشورم را با یک کولهپشتی ترک کردم.»
کنار دریا نشسته است و طوریکه چانهاش را روی دستاناش گذاشته مشخص میشود که عمیقا به فکر فرو رفته است. بهشته ارغند روزی در افغانستان خبرنگاری مشهور بود. زمانی که نظام دموکراسی وجود داشت و صدها رسانه در افغانستان کار میکردند، بهشته گویندهی خبر بود و هر از گاهی مصاحبههای چالشی انجام میداد. در آخرین مصاحبه اش، با یک طالب به گفتوگو پرداخته بود. حالا اما از کار رسانهای و کشور خبری نیست و او پس از ترک کشور در آلبانیا به سر میبرد و منتطر ویزای آمریکاست.
در کنار بهشته، شماری دیگری از خبرنگاران زن نیز پس از سقوط کشور به دست طالبان، به دلیل وضع محدودیت بر کار رسانهای و وضعیت بد امنیتی، کشور را ترک کرده اند.
برخی از این خبرنگاران میگویند که از آیندهی مبهم و سرنوشت نا معلوم شان در خارج از کشور ابراز نگرانی میکنند.
بهشته ارغند میگوید نمیخواست پس از سالها تلاش دستآوردهایش را از دست دهد و خانهنشین شود به همین دلیل فرار را نسبت به ماندن ترجیح داد.
خانم ارغند میگوید، زمانی که طالبان وارد افغانستان شدند، میخواست همچون گذشته به کار خود ادامه دهد، اما بیشتر از یک هفته نتوانست دوام بیاورد.
او میافزاید: «با زحمتهای فراوان تحصیل کردم تا خبرنگار شوم و هرگز نمیخواستم قربانی شرایط کنونی کشور شوم.»
وی امیدوار است تا روزی افغانستان صلح و آرامش واقعی داشته باشد و زنان کشور به تمامی حقوق شان برسند.
آیندهی مبهم خبرنگاران پس از ترک افغانستان
شماری دیگر از خبرنگارانی که کشور را ترک کرده اند، از آیندهی مبهم و سرنوشت نامعلوم در خارج از افغانستان ابراز نگرانی میکنند.
فرشته استوار، یکی از خبرنگاران درهرات که به دلیل ناامنیها و جنگ، کشور را ترک کرده است میگوید که شرایط برای زنانی که برای رسیدن به رویاهای شان در کشور سالها تلاش کرده اند دشوار شده است.
وی میافزاید: «تمامی رویاهایی را که طی چندین سال ساخته بودم همه به یک بارگی به خاک یکسان شد.»
خانم استوار همچنان افزود که پس از سقوط ولایت هرات به دست طالبان ولایت خود را ترک کرده و در یکی از خانههای اقارب شان در کابل به سر میبرد تا این که به کمک یک نهاد خارجی توانست از کشور بیرون شود.
او میگوید که پس از آغاز حکومت طالبان، توانست از کشور خارج شود اما از این که خانواده اش در افغانستان زندگی میکند نگران است.
به گفتهی او مردم کشور در شرایط بد اقتصادی و روحی زندگی میکنند و آیندهی جوانان کشور مبهم است.
در همین حال برخی از خبرنگارانی که کشور را ترک کرده اند آرزو دارند تا بتوانند کار رسانهای شان را در خارج از کشور ادامه دهند.
سیمین صدف، خبرنگار در یکی از رسانههای محلی هرات بود اما پس از سقوط افغانستان به دست طالبان کشور را ترک کرد.
او دلیل ترک کشور را محدود شدن کار رسانهای برای خبرنگاران زن عنوان میکند.
خانم صدف میافزاید: «پس از سقوط کشور نمیتوانستم خانهنشین شوم برای همین ترجیح دادم تا کشور را ترک کنم.»
به گفتهی او محدودیتهای که این گروه برای زنان وضع کرده بودند برای او قابل تحمل نبود و اکنون نگران زنانی است که زیر چتر طالبان زندگی میکنند.
او میگوید امیدوار است تا در خارج از کشور نیز بتواند برای زنان افغانستان از طریق کار رسانهای کاری انجام دهد اما مطمئن نیست که بتواند این فرصت را به دست بیاورد.
نگرانیها از چالشهای امنیتی برای خانوادهی خبرنگاران
برخی از خبرنگارانی که کشور را ترک کرده اند میگویند که خانوادههای شان هنوز در افغانستان زندگی میکنند و به دلیل تهدید طالبان جان آنان در خطر است.
پروانه (نام مستعار) که چهار سال از عمرش را پای کار رسانهای گذاشت، پس از سقوط کشور مجبور به ترک وطن شده است.
او به دلیل مشکلات امنیتی مجبور به ترک کشور شد و میگوید اکنون نگران جان اعضای خانواده اش است.
پروانه ازین که آینده اش پس از مهاجرت در یک کشور دیگر چه خواهد شد نگران است و میگوید که سالهای زیادی تلاش کرده است تا به اهداف اش برسد اما حالا باید از صفر شروع کند.
او میافزاید: «ما سالها تلاش کردیم و درس خواندیم تا به اهداف خود برسیم اما اکنون به یک کشور دیگری میرویم و معلوم نیست که دوباره از کجا آغاز کنیم.»
به گفتهی وی، زنان کشور در این سالهای اخير با سختیهای زیادی مبارزه کردند تا صدای شان شنیده شود اما دوباره صدای آنان خاموش شد.
این در حالیست که چندی پیش نیز روزنامهی صبح کابل گزارشی را نشر کرد که نشان میداد طالبان عضو خانوادهی یک خبرنگار شبکهی آلمانی دویچهوله را کشته و یک عضو دیگر این خانواده را زخمی کرده اند.
در این گزارش آمده است که سایر اعضای خانوادهی این خبرنگار از دست طالبان فرار کرده اند و این خبرنگار که تحت تعقیب طالبان بود توانست از کشور خارج شود.
یک شبانهروز در فرودگاه
شماری از خبرنگاران میگویند که آنان با مشکلات فراوانی موفق به ترک کشور شده اند.
سحر (نام مستعار)، یکی دیگر از خبرنگارانی است که میگوید دو هفته پس از سقوط کابل به دست طالبان به کمک یک نهاد خارجی کشور را با مشکلات زیادی ترک کرد.
وی میافزاید، در روزهای نخست سقوط کشور تمام مردم تلاش داشتند تا کشور را ترک کنند و آنهایی که همکار نهادهای خارجی بوده اند نمیتوانستند به آسانی از دروازهی میدان هوایی کابل عبور کنند.
به گفتهی او مردم در مقابل دروازهی میدان هوایی کابل جمع شده بودند و هیچ راهی وجود نداشت تا اشخاصی که مدارک سفر دارند بتوانند وارد میدان هوایی شوند. او اضافه میکند که طالبان شلیک هوایی میکردند و گاز اشکآور پخش میکردند تا مردم دور شوند و تقریبا هیچ راهی برای وارد شدن به میدان هوایی کابل وجود نداشت.
او همچنان میگوید که آنان با مشکلات فراوانی توانستند وارد میدان هوایی شوند و پس از سپری کردن یک شبانهروز در فرودگاه، کشور را ترک کردند.
در روزهای نخست سقوط کشور به دست طالبان، برخی از افرادی که با نیروهای امریکایی و ناتو کار کرده اند با مشکلات فراوان توانستند افغانستان را ترک کنند اما برخی ازاین افراد به دلیل چالشهای عبور از دروازهی فرودگاه کابل تا کنون موفق به ترک کشور نشده اند.
برخی مردم ادعا دارند که در روزهای نخست آغار پروازهای نظامی از سوی نیروهای آمریکایی، شماری از مردم حتی با بل برق توانستند در پروازهای نظامی راهی آمریکا شوند.
سرنوشت زنان افغانستان زیر پرچم امارت
برخی دیگر از خبرنگارانی که کشور را ترک کرده اند، سرنوشت زنان افغانستان را زیر پرچم حکومت طالبان نگرانکننده میدانند.
فریبا (نام مستعار)، یکی از خبرنگارانی که حدود یازده سال در رسانهها کار کرده است میگوید که سرنوشت زنان افغانستان پس از سقوط کشور به دست طالبان ناامید کننده است.
او که در دوران کودکیاش حکومت طالبان را تجربه کرده است میگوید که زنان کشور توانستند طی بیست سال زیر ساحه دیموکراسی کمرنگ پیشرفت کنند، اما پس از سقوط کشور به دست طالبان هیچ آیندهی روشنی را برای خود نمیبینند.
وی میافزاید: «سقوط کشور به دست طالبان برای من مانند خواب بود و اکنون آینده برای تمام زنان کشور مانند یک تونل تاریک است که هیچ روشنی در آن دیده نمیشود.»
به گفتهی او، با آغاز حکومت طالبان، روز به روز ناامیدی و ترس در دل او زیادتر شد و به همین دلیل تصمیم گرفت تا فرار را بر قرار ترجیح دهد.
وی میگوید که با کمک یک نهاد خارجی توانست کشور را ترک کند و اکنون در یکی از کشورهای اروپایی زندگی میکند.
فریبا اضافه میکند که تمامی دورنماها و برنامههایی که برای زندگی خود داشته است پس از سقوط کشور به دست طالبان ازبین رفته است.
وی میافزاید که آنان به تلاشهای فروانی نیاز دارند تا بتوانند دوباره کار کنند و فعالیتهای رسانهای شان را ادامه دهند.
از سویی هم برخی از خبرنگارانی که کشور را ترک کرده اند، از سکوت جامعه جهانی و بینتیجه ماندن مذاکرات صلح انتقاد میکنند.
عاطفه(نام مستعار)، یکی از زنانی که بیش از پنج سال کار خبرنگاری کرده است.
او میگوید: در این بیست سال اخیر با وجود تشکیل حکومت دموکراسی، هیچ گاه عدالت برای زنان و کودکان در کشور اجرا نشد.»
به گفتهی او زنان طی این بیست سال به تازگی در یک جامعهی مرد سالار و زنستیز رشد کرده بودند و توانایی بلند کردن صدای خود را یافته بودند اما پس از سقوط کشور، همهی اینها به نقطهی صفر رسید.
او همچنان میافزاید که طالبان بارها ادعا کرده اند که ایدئولوژی آنان تغییر کرده است اما هیچ تغییری در جهانبینی آنان دیده نمیشود.
به گفتهی او طالبان بارها گفته اند که با رسانهها مشکل ندارند و زنان خبرنگار میتوانند در رسانهها حاضر شوند اما خشونت بر خبرنگاران خلاف این ادعاست.
وی اضافه میکند که اگر وضعیت کشور همین گونه ادامه پیدا کند افغانستان به یک جغرافیای منزوی تبدیل میشود که کسی صدای زن را نمیشنود.
«تمام رویاها و دستآوردهای خود را جا گذاشتم و کشورم را با یک کوله پشتی که هیچ چیزی در آن جای نشد ترک کردم.»
وضع محدودیتها بر کار خبرنگاران زن در کشور
مسؤولان در کمیتهی مصونیت خبرنگاران میگویند که پس از آغاز حکومت طالبان، خبرنگاران زن جرات حضور در اجتماع را از دست داده اند و نمیتوانند فعالیت خبرنگاری شان را ادامه دهند.
عاطفه غفوری، مسؤول بخش زنان کمیتهی مصونیت خبرنگاران در هرات میگوید که نیاز است تا جامعهی جهانی و نهادهای حامی رسانهها برای تامین آزادی بیان و دموکراسی در کشور و حضور زنان در اجتماع تلاش کنند.
وی میافزاید: «با آغاز حکومت طالبان در کشور محتویات نشراتی بسیاری از رسانهها تغییر کرد و به دلیل فشارهای زیاد برخی از رسانهها نشرات شان متوقف شد.»
به گفتهی او، هم اکنون شماری از خبرنگاران زن در کشور وضعیت خوبی ندارند و بسیاری از آنان کار خود را از دست داده اند.
خانم غفوری همچنان میافزاید که این کمیته شماری از خبرنگارانی که پس از تغییر حکومت در کشور آسیب پذیر شده اند را حمایت کرده است.
پس از آغاز حکومت طالبان در کشور خبرنگاران زن مصمم بودند تا کار شان را طبق معمول ادامه دهند اما طالبان برای کار خبرنگاران زن محدودیت وضع کرده اند.
برخی از گزارشهایی که در روزهای نخست حکومت طالبان نشر شده است نشان میدهد که طالبان برای کار خبرنگاران زن در کشور محدودیت وضع کرده اند.
شبنمخان دوران، گوینده خبر تلویزیون ملی پس سقوط کشور به دست طالبان هنگامی که میخواست به تلویزیون برود و به کارش ادامه دهد، با ممانعت طالبان روبرو شد.
افزایش خشونتها در برابر خبرنگاران در کشور
به تازگی کمیتهی مصوونیت خبرنگاران از افزایش خشونت در برابر خبرنگاران خبر داده و از این وضعیت ابراز نگرانی کرده است.
در اعلامیهی این کمیته آمده که در هفتههای اخیر چندین مورد خشونت علیه خبرنگاران به ثبت رسیده است.
این نهاد افزوده است که در هفتهی آخر ماه اکتوبر سال جاری در کابل، چهار مورد خشونت علیه خبرنگاران ثبت شده است.
این اعلامیه از لتوکوب حسین احمدی خبرنگار راه فردا، زاهدالله حسینخیل مدیر یک رادیوی محلی در ولایت لوگر، عبدالخالق حسینی خبرنگار خامه پرس و شلیک گلوله به علیرضا، تصویربردار شبکه صدا و سیمای ایران از سوی افراد مسلح در شهر کابل بهعنوان نمونههای خشونت یاد کرده است.
بر اساس گزارش روزنامهی اطلاعات روز در 17 سنبله، طالبان تقی دریابی و نعمت نقدی، گزارشگران روزنامه اطلاعات روز را که برای پوشش اعتراض زنان در شهر کابل رفته بودند، بازداشت و سپس لتوکوب کردند.
در گزارشی که نشر شده بود آمده است که طالبان هر کدام آنان را به اتاقهای جداگانه منتقل و سپس زیر ضربهی شلاق قرار داده بودند. آثاری از شلاق و کیبل بر سر، صورت و بدن این دو گزارشگر مشاهد میشد.
فدراسیون جهانی خبرنگاران نیز با ابراز نگرانی از افزایش روزافزون خشونت علیه کارمندان رسانهای در افغانستان میگوید که از زمان سقوط این کشور بهدست گروه طالبان تاکنون، ۱۵۳ رسانه مجبور به توقف فعالیت شدهاند.