رسم و عنعنات نوروزی در افغانستان

نحوه‌ی تجلیل از نوروز و سال نو در ولایت‌های مختلف افغانستان متفاوت است. مشهورترین جشن نوروز افغانستان در مزارشریف به نام میله‌ی گل سرخ برگزار می‌شود که مردم از سراسر افغانستان و حتی خارج از کشور نیز در این جشن اشتراک می‌کنند.

در ولایت هرات مردم برای جشن گرفتن، سفره‌ی هفت سین پهن می‌کنند و در روز نخست سال نو برای تفریح به مکان‌های تفریحی می‌روند، در کابل اما مردم با پختن غذاها و شیرینی‌های مخصوص و رفتن به مکان‌های تفریحی این روز را جشن می‌گیرند. در کنار این، رسم و عنعنات دیگری نیز وجود دارد مثل این که مردم نخستین چهارشنبه سال را گرامی می‌دارند و روز سیزدهم ماه حمل را به نام سیزده بدر به تفریح می‌پردازند. هم‌چنان سبز‌ه‌یی را که پیش از سال نو درست کرده اند را در این روز در صحرا و یا آب می‌اندازند و به این باور اند که این کار سبب می‌شود، غم و غصه‌ی آنان با آن سبزه دور می‌شود.

دختران مجرد در این روز، سبزه گره می‌زنند و به این باور اند که این کار سبب می‌شود تا بخت آنان باز شود.

نوروز در کنار جشن‌های سده و مهرگان، یکی از عیدهای بزرگ ایران قدیم بود که افغانستان نیز جزیی از خاک آن بود که آن را از روزگار قدیم، در روزهایی متغیر از زمان اعتدال بهاری، جشن می‌گرفتند و برای آن آیین‌های گوناگون داشتند.

نوروز در ۹ کشور ایران، افغانستان، تاجیکستان، آذربایجان، ازبکستان، ترکمنستان، قزاقستان، قرقیزستان و آلبانی با همین نام تعطیل رسمی است.

مردم كشور ايران و افغانستان، به دليل رسميت تقويم هجری خورشیدی در اين دو سرزمين، براي نوروز اهميت بیشتری قايل اند. نوروز اما در کشور ایران اهمیت بیشتری دارد و آن‌را به عنوان عید گرامی می‌دارند و بیشتر برنامه‌ریزی‌های مردم در زندگی، از روز نخست سال عملی می‌شود.

جشن نوروز در افغانستان اما متفاوت‌تر از ایران برگزار می‌شود. گفته‌هایی وجود دارد که پیش از زمان ورود ارتش شوروی، مردم با استقبال خاصی به پیشواز سال نو می‌رفتند و در زمان حاکمیت مجاهدان، به صورت کم‌رنگ‌تر تجلیل می‌شد. طالبان اما برگزاری جشن نوروزی را در زمان خودشان برای مردم ممنوع ساخته بودند و آن‌را حرام می‌دانستند.

در نظام جدید اما جشن نوروز به صورت رسمی، در شهرهای مزار شریف، کابل و برخی دیگر ولایات، تجلیل می‌شود و چون تقویم رسمی افغانستان هجری خورشیدی است، بسیاری از فعالیت‌های اقتصادی، علمی و فرهنگی هم‌زمان با سال نو آغاز می‌شود.

اختلاف‌ها بر سر لزوم تجلیل از نوروز در کشورهای ایران و افغانستان اما زیاد است. هنوز هم برخی از علما در افغانستان روی تجلیل از نوروز تعصب دارند و آن‌را حرام می‌دانند.

از چند سال به این سو، برخی از علما در شهر هرات با حرام پنداشتن نوروز مردم را از جشن گرفتن این روز منع کرده اند با آن‌هم شمار انبوهی از مردم در روز نخست سال به تفریح رفتند.

نویسنده: سیمین صدف