خبرنگاران و سفر در مِه
سال 1399، سالی خونین برای خبرنگاران در افغانستان بوده است. شیوع کووید-19 نخستین اتفاقی بود که کار خبرنگاری را محدودتر از گذشته ساخت. هم‌چنان شیوع کووید-19 سبب کم شدن پروژه‌ها در رسانه‌ها شد و وضعیت اقتصادی رسانه‌ها را بحرانی‌تر ساخت. در نتیجه شمار زیادی از خبرنگاران بیکار شدند که بیشتر آن را زنان تشکیل می‌دهند.
آغاز مذاکرات صلح و اوج گرفتن ناامنی‌ها در کشور نیز نخستین قربانی‌هایش را از خانواده‌ی رسانه‌ای در کشور گرفت.
بر اساس آمار کمیته‌ی مصوونیت خبرنگاران در شش ماه آخر سال جاری خورشیدی، 18 درصد از کارکنان رسانه‌ای زن، کاهش یافتند.
در اعلامیه‌ی این کمیته آمده است که ارقام شش ماه اول سال 1399 نشان می‌داد که در سراسر کشور، به تعداد 1678 زن در بخش‌های مختلف رسانه‌ها کار می‌کردند. اما این رقم حالا به ۱۳۷۷ تن رسیده است که ۱۸ درصد کاهش را نشان می‌دهد.
در سال ۱۳۹۹، دست کم ۱۱ خبرنگار و کارمند رسانه در افغانستان جان خود را از دست داده اند که بیشترین آن بر اثر حمله‌های هدف‌مند بوده است.
این گزارش نشان می‌دهد که «در سال ۱۳۹۹ در مجموع شمار رویدادها علیه خبرنگاران، کارمندان رسانه‌ای و رسانه‌ها که شامل کشته، زخمی و موارد زیاد خشونت فیزیکی، توهین و تحقیر، تهدید، فشار و ارعاب خبرنگاران و یا حمله بر آن‌ها می‌شود، در مقایسه به ۱۱۶ مورد ثبت شده در سال ۱۳۹۸- دو مورد کمتر است- اما به لحاظ شمار قربانیان سیر به شدت صعودی داشته است. شمار قربانیان در سال ۱۳۹۹ در مقایسه با سال ۱۳۹۸ که پنج تن بود، نه تنها به لحاظ آماری به شکل قابل ملاحظه‌ای افزایش داشته و به ۱۱ تن رسید، بلکه بیشتر آن‌ها به شکل انفرادی هدف قرار گرفته و جان خود را از دست داده‌اند.»
ناامنی، رشد افراط‌گرایی و وجود افراد زورمند محلی تهدیدهایی است که در گذشته نیز کار خبرنگاری را در کشور دشوار می‌کرد و اکنون با افزایش تهدیدهای امنیتی این دشواری‌ها افزایش یافته است.
چالش‌های خبرنگاران زن اما دوچند است. زنانی که با مشکلات عدیده‌ای از جمله مخالفت‌های خانواده و دیدگاه منفی اجتماع توانسته اند در این چند سال اخیر برای خود جای پای باز کنند، یا استعفا می‌دهند و یا هم از کشور خارج می‌شوند.
ناامنی کابوس هر شب خبرنگاران شده و دسترسی کم شان به اطلاعات نیز بر چالش‌های آنان افزوده است. حالا هم نگاه دوگانه‌ی مسؤولان در رسانه‌ها که آینده‌ی کاری خبرنگاران زن را تهدید می‌کند.
درست 5 روز پس از کشته شدن سه کارمند زن تلویزیون انعکاس، رییس این تلویزیون اعلان کرد که پس از این و تا بهبود وضعیت امنیتی، کارمند زن استخدام نخواهند کرد. او هم‌چنان به کارمندان زن این رسانه توصیه کرده است که تا بهبود وضعیت امنیتی در خانه بمانند.
هرچند این گفته با واکنش مسؤولان دفتر نی مواجه شد و مسؤول دفتر نی این اقدام رییس تلویزیون انعکاس را خلاف قانون خواند، اما این واکنش‌ها به بهبود وضعیت کار خبرنگاری زنان منجر نشد. حکومت نیز برای حل چالش ناامنی و دسترسی کم خبرنگاران به اطلاعات وعده داده و عمل نکرده است.
با این همه ام‌سال کارهای رسانه‌ای 4 زن به عنوان 10 محصول برتر رسانه‌ای از سوی مرکز خبرنگاران افغانستان انتخاب شد و این نشان می‌دهد که خبرنگاران زن هنوز هم دست از مبارزه نکشیده اند و راه شان را ادامه می‌دهند.
نویسنده: سیمین صدف
