چرا رشد تجارت زنان چشم‌گیر نبوده است؟

در 19 سال پسین، زنان در کنار فعالیت‌های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی به فعالیت در بخش اقتصاد نیز روی آورده اند. با توجه به این که، کارکردن زنان در اقتصاد خانواده‌ها نیز تاثیرگزار بوده و در افزایش تصمیم‌گیری‌های شان در خانواده نیز نقش داشته است.

در سراسر کشور، زنان زیادی اند که در تجارت‌های کوچک سهم دارند. در سال 1398، نزدیک به 1 هزار و 5 صد زن در هرات به تجارت مشغول بودند، اما سال 1399 سال خوبی برای بازرگانان زن نبود. به دلیل شیوع کووید-19 بسیاری از مراکز تجاری بسته شدند و این، عامل رکود بسیاری از تجارت‌های زنان شد.

از سوی دیگر، پروژه‌یی بودن برنامه‌های توان‌مندسازی زنان را می‌توان عامل دیگری دانست که سبب شده تا تغییری آن‌چنانی در فعالیت‌های اقتصادی بازرگانان زن ایجاد نشود. به عنوان مثال می‌توان به برنامه‌ی ملی میثاق شهروندی اشاره کرد. بخشی از این برنامه، برای توسعه‌ی تجارت زنان است. اما نکته‌ی درخور توجه این است که این برنامه نیز چون برنامه‌های پروژه‌یی دیگر؛ تجارت زنان را به صنایع دستی محدود کرده است. صنایعی که کم‌تر در افغانستان بازار دارند و در اولویت نیستند. محدود شدن تجارت زنان به صنایع دستی و سرمایه‌گذاری کم شان در تجارت شاید از دیگر عواملی باشد که شاهد رشد چشم‌گیر تجارت زنان در کشور نبوده ایم.

در نمایشگاه یک ماه پیش، بیش از صد زن بازرگان محصولات شان را به نمایش گذاشته بودند. اما تمام محصولاتی که در آن دیده می‌شد تکراری بودند و کم‌تر بازرگان زنی دیده می‌شد که نسبت به نمایشگاه‌های پیشین، خلاقیتی به خرچ داده باشد و یا این که کاری در خور توجه کرده باشد.

این در حالیست که اغلب، بازرگانان مرد، دارای تجارت‌های گسترده‌ای اند. شاید اجبار مردان به کار کردن و مجبوریت آنان برای تامین نفقه‌ی خانواده است که برای آنان فرصت می‌دهد که خطر کنند و دست به ایجاد تجارت‌های بزرگ بزنند.

اکنون، 5 درصد از تجارت در افغانستان را زنان رهبری می‌کنند. اما نیاز است تا حکومت توجه جدی برای بهبود وضعیت تجارت زنان داشته باشد. زنان در هرات تا کنون بارها از حکومت خواسته اند تا مرکز تجاری برای شان در نزدیکی بازار ایجاد شود اما دیده می‌شود که تنها مرکز بازرگانی زنان (مرکز تجارتی زنان خدیجه‌الکبرا) نیز رو به رکود است. به تازگی قرار است مرکز تجارتی دیگری ویژه‌ی بانوان در اسلام‌قلعه ایجاد شود که البته گرهی از مشکلات بازرگانان زن در سطح شهر حل نخواهد کرد. برای بهبود این وضعیت نیاز است تا کمک‌ها برای توسعه‌ی تجارت زنان از حالت پروژه‌یی بیرون آید و به جای محدود کردن تجارت زنان به صنایع دستی، بودجه برای افزایش سطح مهارت‌های تجارت و بازاریابی زنان مصرف شود. راهکار دیگر، دادن قرضه‌های بدون سود، برای گسترش تجارت زنان و ایجاد مرکز تجارتی سطح شهر است.

نویسنده: سیمین صدف