چرا زنان باید تجربه تجاوز را بازگو کنند؟

نگاهی به روایت‌گری تجاوز از زنان شجاع در صفحات اجتماعی
زندگی زنان افغانستان تا قبل از خروج طالبان از کشور در تاریکی، وحشت و محرومیت‌های فراوان غرق بود. زنان تابع الگوهای مردسالارانه بودند و حق اعتراض نداشتند و به دلیل ساختارها و هنجارهای جامعه خود، در مقابل هرگونه تعرض خاموش بودند. اگر به زنی تجاوز صورت می‌گرفت توان اثبات نداشت و با برچسب زن زناکار، بی‌گناهانه سنگسار می‌گردید. از بعد از سقوط حکومت طالبان هنوز در جامعه ردپای نیروهای بسیار سنتی به خوبی حس می‌شود. همان‌ها که هنوز به فرهنگ هزاران ساله خشونت بر زنان پایبند مانده‌اند و در تلاش هستند تا دوباره زنان را از فعالیت در اجتماع دور کنند و به کنج خانه‌ها بکشانند. چنین افراد در مقابل روشنفکران، فعالین و نخبگان کشور ایستاده‌اند و چون الگوی فکری آنها ریشه گرفته از فرهنگ هزارساله مردسالاریست، هنوز طرفداران مشابه به خود را دارند.

حقیقت این است که زنان در جامعه امروزی، مسیری که باید در آن باشند را یافته‌اند. اهمیت بیان موضوع تجاوز را درک نموده‌اند و با درک اینکه در موضوع تجاوز بی‌گناه هستند و به عنوان قربانی، پاک و مبرا از گناه محسوب می‌گردند را دانسته‌اند. با پی بردن به جایگاه شایسته و اصلی خود و در تلاش برای حفظ ارزش‌های خود، در برابر آزار، تجاوز، خشونت و نابرابری دیگر سکوت نمی‌کنند. کما اینکه در سال‌های اخیر بارها شاید افشاگری زنان در برابر تعرضات و تجاوزات بوده‌ایم .
وجود الگوهای خارجی دلیل دیگری است که زنان را به بیان روایت‌ خشونت‌‌ها ترغیب می‌نماید. در جهان کنونی عناصر خوب یک فرهنگ، به فرهنگی دیگر منتقل می‌شوند، وقتی یک سوی دنیا کسی ماجرای تجاوز خود را بیان می‌کند، این شجاعت در زنان افغانستان به وجود می‌آید که به افشاگری عامل خشونت بپردازند و دیگر مانند گذشته تن به سکوت ندهند. بی‌معنا شدن مرزبندی‌های فزیکی در نظام جهانی مدرن، آزاد گذاشتن افراد برای بیان تمام مسایل در شبکه‌های اجتماعی و احساس همدلی و داشتن هویت مشترک زنان در دنیا عوامل تاثیرگذاری است که زنان را تشویق به بیان تجربیات تلخ زندگی‌شان می‌کند.
بازگویی زنان قربانی از تجاوز در صفحات اجتماعی باعث می‌گردد تا زنان دیگری که تجربه مشابه دارند خود را تنها احساس نکنند و با روایتگر، ابراز همدردی کنند. بر علاوه زنان با بازگو کردن تجربیات خود، فراموشی و دوباره زیستن را به یکدیگر آموزش می‌دهند. زنان زمانی که در معرض تجاوز قرار می‌گیرند به دلیل فرهنگ نادرست در جامعه از ترس اینکه مبادا از سوی خانواده و دوستان طرد شوند و یا آبروی خود را از دست بدهند، از بیان حقیقت خودداری می‌کنند و دقیقاً‌ این خودداری‌ها و سکوت‌ها عاملی برای سوءاستفاده مردان متجاوز می‌گردد؛ به طوری که با دانستن چنین نقطه ضعفی، دست به تهدید می‌زنند و تا زمانی که مردم جامعه ندانند که در ماجرای تجاوز تنها فرد متجاوز مقصر و مجرم محسوب می‌شود، داستان سکوت‌ها و سوءاستفاده‌ها همچنان ادامه خواهد یافت.
اهمیت دیگری که بیان روایت تجاوز و آزارهای جنسی دارد، شناسایی فرد متجاوز است. افراد متجاوز معمولاً با اقدام به تهدید، زنان قربانی را از گفتن حقیقت منصرف می‌کنند اما در چنین فضایی قربانی می‌تواند با بیان نام متجاوز وی را به دست قانون بسپارد.
# me-too یک جنبش جهانی و یک هشتگ اینترنتی بود که در رسانه‌های اجتماعی در اکتوبر ۲۰۱۷ گسترش پیدا کرد و بارها به اشتراک گذاشته شد. این هشتگ برای نشان دادن شیوع گسترده تجاوز و آزار جنسی، به ویژه در محیط کار و محکوم کردن آن مورد استفاده قرار گرفت. این هشتگ چندی پیش در کشور ایران نیز، به سرعت طرفداران زیادی پیدا نمود و در طی چند روز، بر تعداد زنان روایت‌گر افزوده شد و تا به آن جایی رسید که در بین زنان قربانی زنانی دست به افشاگری زدند که قربانی تجاوز و یا آزار جنسی از سوی افراد معروف قرار گرفته‌ بودند.
این هشتگ به تنهایی رازهای بسیاری را افشا کرد؛ در کنار خواننده معروف، هنرمند و نقاش معروف و کارگردان معروف، جوان دانشجویی در لیست متجاوزین بود که به ۳۰۰ زن جوان تجاوز کرده و با گرفتن عکس، آنها را تهدید نموده بود. با بردن نامش در اینستاگرام، قربانیان دیگر چون خود را دیگر تنها نمی‌دیدند سکوت را کنار گذاشته و به بیان حقیقت پرداختند.
در هر کشور با توجه به ریشه‌ خشونت‌ها راهکارها هم متفاوت است. اما بهترین حالت ممکن این است که این افشاگری‌ها به جنبشی برای آگاهی‌بخشی به مردان تبدیل شود. هر چند به باور من این آگاهی بخشی راه دور و درازیست که آن را باید سالها زنان افغانستان طی کنند زیرا به دلیل وجود انسداد در جامعه چنین اتفاقی به آسانی رخ نمی‌دهد.
صفحات اجتماعی به عنوان یک بستر سالم و مناسب برای تعاملات و ارتباطات، زمینه خوبی برای آگاهی بخشی و بیان واقعیت‌هاست که نباید زن فعال امروزی از آن غافل باشد. در فضای مجازی، زنان می‌توانند با هیجان، آزادی و شجاعت بیشتری سخن بگویند و با شرح اثرات منفی که بر روح و جسم زنان قربانی خشونت وارد می‌گردد، مردان را نسبت به مساله آگاه سازند.
بازگویی تجربیات تلخ و آسیب‌های ناشی از تجاوز می‌تواند در آگاهی بخشیدن به افراد جامعه تاثیرگذار باشد و به تدریج روزی را به ارمغان بیاورد که زنان بتوانند با امنیت بیشتری در برابر ترس از خشونت، تجاوز و تبعیض‌ها از خانه بیرون بروند و در جامعه فعالیت مفید داشته باشند.
الهه موسوی، جامعه‌شناس

منبع: روزنامه راه مدنیت