ترازوی سر پایین رنج
یافته‌های تحقیقی یک نهاد حقوق بشری از وضعیت زنان دارای معلولیت نشان می‌دهد که بیشتر آنان با بدرفتاری خانواده، جامعه، مشکل در ازدواج و یافتن کار در نهادهای دولتی و غیردولتی مواجه‌اند. «آلسو» یا مؤسسه افغان‌های متأثر از ماین در گزارش تحقیقی که امروز (چهارشنبه، ۳ جدی) به نشر رسانده گفته است ۷۶ درصد از مصاحبه‌شوندگان معتقدند از سوی خانواده و مردم مورد تمسخر قرار گرفته و با القاب زشت خطاب می‌شوند. همچنین ۸۹ درصد نیز گفته‌اند به باور دیگران آن‌ها ارزش زندگی‌کردن ندارند.
ابعاد گسترده و گوناگون خشونت
زنان افغان همواره در معرض انواع خشونت‌ها قرار دارند اما زنان دارای معلولیت بنا به مشکلات عضوی مشکلات بدتری را تجربه می‌کنند. بر مبنای گزارش نهاد آلسو، زنان دارای معلولیت مورد خشونت‌های فیزیکی، زبانی و روانی قرار می‌گیرند که همین خشونت‌ها منجر به انزوای اجتماعی آن‌ها شده است. براساس ارزیابی این نهاد، ۱۱ درصد مصاحبه‌شوندگان گفته‌اند در کوچه و بازار از سوی مردم مورد خشونت قرار گرفته‌اند و سه درصد آن‌ها گفته‌اند از سوی اعضای خانواده لت‌وکوب شده‌اند.
براساس گزارش بنیاد آسیا در سال ۲۰۱۹ بیش از ۱۳ درصد معلولان افغانستان دارای معلولیت شدید هستند و نیاز به حمایت‌های بیشتری دارند. با توجه به شرایط موجود و بحران کرونا در سال جاری، نهاد آلسو با ۴۷ تن از زنان دارای معلولیت که عمدتا بالای ۱۵ سال دارند در ولایت‌های کابل، بلخ، بامیان و پروان گفت‌وگو کرده است. براساس یافته‌های این نهاد خشونت و بدرفتاری نسبت به زنان دارای معلولیت شامل بدرفتاری در سطح خانواده و اجتماع می‌شود. نگاه ترحم‌آمیز مردم، سرزنش و تحقیر نیز از جمله رفتارهای آزاردهنده علیه زنان دارای معلولیت جسمی است.
بر مبنای این گزارش، ۳۲ درصد مصاحبه‌شوندگان گفته‌اند به‌دلیل معلولیت آن‌ها همواره از سوی خانواده‌های‌شان مورد خشونت و سرزنش قرار می‌گیرند.
براساس یافته‌های نهاد آلسو موانع و مشکلات زیادی در برابر ازدواج، کار، دسترسی به آموزش و مشارکت اجتماعی زنان دارای معلولیت وجود دارد.
شکیلا نظری عضو بُرد رهبری نهاد آلسو می‌گوید زنان دارای معلولیت با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند: «از نظر وضعیت صحی، خدمات آموزشی و تحصیل دسترسی کمتری دارند و حتا از سوی خانواده‌ها مورد تبعیض و بی‌توجهی قرار می‌گیرند.» به گفته‌ی او بسیاری از خانواده‌ها حضور افراد دارای معلولیت را ننگ و عار پنداشته و حتا در مراسم و محافل از حضورشان خودداری می‌کنند.
خانم نظری با یادآوری مشکلات زنان دارای معلولیت می‌گوید برای آن‌ها سهولت‌های لازم در نظر گرفته نشده است و با وجود کنوانسیون حقوق اشخاص دارای معلولیت آن‌ها مورد بی‌مهری گسترده قرار گرفته‌اند: «با وجود کنوانسیون حقوق اشخاص دارای معلولیت، هر نوع خشونت علیه زنان منع شده است و براساس قانون محو خشونت هر نوع بدرفتاری در برابر زنان ممنوع است.»
محرومیت از کار در دولت و بیرون از دولت
از میان ۴۷ نفر مصاحبه‌شونده، نزدیک به ۴۵ درصد آن‌ها دارای مدرک لیسانس بوده‌اند. ۲۱ درصد آن‌ها چهارده‌پاس، ۱۷ درصد فارغ صنف دوازده، ۱۰ درصد بی‌سواد و ۶ درصدشان نیز دوره‌ی ابتدایی را گذرانده‌اند. از آنجایی که بیشتر مصاحبه‌شوندگان در مراکز شهرها سکونت دارند اغلب باسواد و دارای تحصیلات عالی بودند و در فعالیت‌های اجتماعی نیز سهم داشتند. براساس گزارش ارائه‌شده از سوی این نهاد، ۴۲ درصد آن‌ها بیکار‌ند و به کارهای خانگی مانند خیاطی مشغول‌اند. بر مبنای این گزارش ۱۲.۷ درصد آن‌ها در اداره‌های دولتی و غیردولتی کار می‌کنند. از این میان 10.6 درصد معلم و ۱۹ درصد نیز دانش‌آموز و دانشجوی دانشگاه هستند.
مشکلات در ازدواج
ازدواج و تشکیل خانواده یکی از موضوعات مهم در جامعه‌ی سنتی و استوار بر عرف افغانستان است. اما با توجه به عرف و سنت‌ها زنان دارای معلولیت اغلب فرصت ازدواج با افراد عادی و سالم جامعه را ندارند و مردان حاضر به ازدواج با زنان دارای معلولیت نیستند. یافته‌های نهاد آلسو نشان می‌دهد فرصت ازدواج برای زنان دارای معلولیت کم است. براساس این گزارش از میان ۴۷ زن مصاحبه‌شونده که در رده‌ی سنی ۲۰ تا ۳۵ سال قرار داشتند، فقط ۱۳ درصد آن‌ها ازدواج کرده‌اند و ۸۷ درصد دیگر مجرد مانده‌اند.
راهکارها و پیشنهادات
مؤسسه افغان‌های متأثر از ماین برای برون‌رفت از مشکلات موجود در برابر زنان دارای معلولیت پیشنهاد می‌کند در راستای مصونیت زنان دارای معلولیت، دولت باید اقدامات عملی روی دست گیرد تا خشونت و آزارهای جنسی و دیدگاه منفی نسبت به توانمندی این بخش از جامعه کمرنگ‌تر شود. به باور مسئولان این نهاد، دولت و نهادهای مدنی باید در زمینه‌ی حقوق اشخاص دارای معلولیت و افزایش آگاهی خانواده‌ها و اعضای جامعه برنامه‌های آگاهی‌دهی روی دست بگیرند.
ایجاد مرکز مشوره‌دهی به زنان دارای معلولیت که از سوی خانواده و جامعه خشونت دیده‌اند از دیگر موارد پیشنهادی این نهاد است. مؤسسه آلسو به‌طور مشخص از کمیته‌ی دادخواهی اشخاص دارای معلولیت می‌خواهد تا بحث خشونت بر این زنان را به‌عنوان موضوع جدی در برنامه‌های دادخواهی‌شان بگنجاند.
منبع: اطلاعات روز
