حق آموزش زنان؛ الزامی که طالبان به آن تن دهند
با آغاز مذاکرات صلح میان هیأت حکومت افغانستان و گروه طالبان، مردم افغانستان به‌ویژه زنان کشور امیدوار اند که در نتیجه‌ی این مذاکرات، افغانستان دیگر به عقب برنگشته و دوره سیاه، استبداد و ستم طالبانی تکرار نشود. مردم باور دارند که زنان کشور مانند سال ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ میلادی در خیابان‌های پایتخت شلاق نخورند و از ترس طالبانِ قمچین‌به‌دست فرار نکنند. باورها بر این است که با به نتیجه‌رسیدن مذاکرات صلح، زنان کشور به خیال راحت می‌توانند به آموزش ادامه دهند و تحصیل کنند.
بحث آموزش زنان در کشور، نزد حکومت و مردم افغانستان از اهمیت ویژه برخودار است. زنان کشور سال‌ها برای به‌دست‌آوردن حق آموزش خود مبارزه کرده و هنوز هم در کار فراهم‌سازی زمینه‌های آموزشی برای زنان تلاش و مبارزه می‌کنند.
در حال حاضر نیمی از زنان و دختران کشور مصروف آموزش‌اند که این بیانگر فراهم‌شدن آینده‌ی روشن و درخشان برای مردم افغانستان به‌ویژه زنان کشور و روزنه‌ی امید برای دور بودن از تبعیض جنسیتی است.
نقطه روشن دو دهه‌ی گذشته
پس از سقوط رژیم طالبان و روی‌کارآمدن اداره‌ی جدید در کشور، بازگشایی مکتب‌ها یکی از مهم‌ترین دست‌آورد حکومت افغانستان بود. با بازگشایی مکتب‌ها به روی دانش‌آموزان زنان کشور پس از پنج سال، دوباره در نظام آموزشی کشور سهیم شده و نقش موثر را در تغییر اساسی نظام آموزشی کشور ادا کردند. در این سال‌ها، آموزگاران زن در مکتب‌های کشور با به‌دست‌گرفتن تباشیر در روبه‌روی تخته سیاه در کار آموزش دانش‌آموزان از هیچ تلاشی دریغ نکردند.
پس از ایجاد اداره‌ی جدید، جامعه‌ی جهانی بیشترین کمک‌ها را به بخش معارف کشور اختصاص داد. در طول این مدت، در بیشتر مناطق کشور، دروازه‌‌ی مکتب‌ها باز شد و زنان و دختران دوباره به درس‌های خود ادامه داده و مکتب‌های جدید اعمار شد.
حکومت جدید افغانستان به کمک تمویلکنندگان بین‌المللی و مؤسسات دولتی و غیردولتی به حمایت مؤسسات تمویل‌کننده، مکتب‌ها را ایجاد کرد. همچنان این مؤسسات در همکاری با حکومت آموزگاران را استخدام و فامیلهای دختران را تشویق کرد تا آنان را به مکتب‌ها بفرستند.
تعداد واقعی دخترانی‌که در در ازای ۱۹ سال به مکتب رفتند، دقیق نیست. چون وزارت معارف از دخترانی که در سال روان به مکتب می‌روند، ارقام دقیق ارائه نکرده است. اما براساس آمارها تخمینی از سال ۲۰۰۱ به اینسو، میلیون‌ها دختری که در زمان حاکمیت طالبان از آموزش دور بودند، اکنون به مکتب رفته و آموزش می‌بینند.
براساس آمارهای وزارت معارف، تنها در سال ۲۰۱۱ میلادی حدود ۱۴ هزار مکتب در سراسر کشور فعال بود که در این مکتب‌ها هشت میلیون و ۱۰۰ هزار دانش‌آموز که ۳۸ درصدشان را دختران تشکیل می‌دادند، وجود داشت. این دانش‌آموزان را در آن سال ۱۷۵ هزار آموزگار آموزش می‌داد.
حکومت افغانستان در همکاری با کشورهای تمویل‌کننده در ازای نزدیک به دو دهه اخیر، کارهای بنیادی را در بخش توان‌مند‌سازی زنان انجام داده است. یکی از این کارها رفتن میلیون‌ها دختر به مکتب‌ها است. طی این مدت، زنان کشور در کنار رفتن به مکتب‌ها، به دانشگاه‌ها راه یافتند. این امر نشان می‌دهد که حرکت زنان آهسته و پیوسته مسیر پیشرفت را می‌پیماید و دیگر زنان کشور نمی‌خواهند به دوره سیاه طالبان که نه از آموزش خبری بود و نه از پیشرفت، برگردند.
آموزش زنان، گره حل‌نشده برای طالبان
گروه طالبان، گروه متحجر و بنیادگرایی است که برای زنان کشور حقوق قایل نیست. در زمان حاکمیت طالبان زنان کشور از ابتدایی‌ترین حقوق انسانی خود که حق آموزش است محروم بودند. در این دوره زنان حق بیرون‌شدن از خانه، حق کار و حق آموزش را نداشته‌اند و حقوق اساسی‌شان از سوی این گروه سلب شده بود. زنان در این دوره تنها متعلق به آشپزخانه بودند، چنانچه این گروه در روز اول که قدرت را به‌دست گرفت با نشر اعلامیه‌ای دروازه‌های مکتب‌های دخترانه را مسدود و زنان شاغل را خانه‌نشین کرد. در دوره سیاه طالبان، زنان حق نداشتند بدون محارم از خانه‌های خود بیرون شوند. در دوره حاکمیت طالبان تنها دختران نه بلکه زندگی بر مردان هم دشوار شده بود. طالبان همان‌طور که زنان را وادار کردند برقع بیوشند، مردان را نیز تنبیه کردند که ریش بگذارند و عمامه ببندند. طالبان همچنان شنیدن موسقی را حرام دانسته و شماری از کتاب‌های دانشمندان غربی را به آتش کشیدند.
در رفتار، رویکرد و اندیشه طالبان تغییری نیامده است. آن‌ها همان طالبان سال ۱۹۹۶ هستند که هنوز هم دشمن علم و زن‌اند. در حال حاضر در مناطق تحت حاکمیت طالبان، دختران حق رفتن به مکتب را ندارند و مکتب‌های دخترانه تحت کنترل طالبان در مواردی به آتش کشیده می‌شود.
چنانچه در سال روان، در منطقه درواز بدخشان تعدادی دخترانی که شمارشان به ۱۸۴ نفر می‌رسد به دنبال تهدید طالبان و ناامنی نتوانستند در آموزن کانکور شرکت کنند. همچنان طالبان مکتب متوسطه دخترانه بودله در پنج کیلومتری شهر تالقان را آتش زدند و تمام لوازم آن را سوزاندند.
این‌گونه رویکرد، بیانگر دشمنی طالبان با آموزش زنان است. هنوز آموزش دختران و زنان معضله حل‌نشده برای طالبان است. حق آموزش زنان باید به‌عنوان خط سرخ مردم افغانستان خصوصا زنان در مذاکرات صلح با طالبان مطرح شود و این حق باید در مذاکرات صلح حفظ شود.
طالبان با سیاست اسلام افراطی داخل کابل شدند و در نخستین اقدام زنان را از درس‌خواندن و کارکردن منع کردند. این گروه به این باور بود که زن باید در خانه بمانند و تنها تولید نسل کنند. این گروه افراطی در طول پنج سال حکومت خود، زندگی را بر زنان کشور تنگ و تاریک کرده و افغانستان را به جهنم تبدیل کردند. اما خوش‌بختانه پس از حادثه یازدهم سپتامبر، تغییرات روشن در زندگی زنان و مردم افغانستان رونما شد و مکتب‌ها دوباره فعال و زنان شاغل دوباره سر کار شدند. حکومت با کمک جامعه جهانی برنامه‌هایی برای ارتقای ظرفیت زنان کشور روی دست گرفت و هزاران زن برای به‌دست‌آوردن شغل دلخواه خود به رقابت پرداخته و در دورترین منطقه و ولسوالی‌های کشور مکتب‌ها ایجاد شد که بیشترین دانش‌آموزان این مکتب‌ها دختران بودند.
با آغاز مذاکرات صلح و و به نتیجه‌رسیدن این مذاکرات که در پی آن طالبان وارد صحنه سیاسی کشور خواهد شد، زنان کشور نگرانند که حق آموزش و دیگر حقوق اساسی آنان به طالبان باج داده نشود و بار دیگر زنان به دوره تاریک برگردند و تنها وظیفه‌شان آشپزی برای مردان در خانه‌ها شود.
از همین رو دسته‌ای از زنان کشور با راه‌اندازی کارزار روایت زنانه و حق آموزش زنان در صفحات اجتماعی، حق آموزش را خط سرخ حکومت در مذاکرات صلح تلقی کرده و تأکید دارند که نباید این حق به طالبان در میز مذاکرات صلح باج داده شود.
منبع: اطلاعات روز
