بهای طلاق، زنان برابر با مردان؟

طلاق از جمله پدیده‌هایی است که هنوز در افغانستان پسوند تابو را با خود دارد. زنانی که در هرات به دلایل مختلف مجبور به طلاق شده‌اند از مشکلاتی هم‌چون دیدگاه‌های منفی جامعه و چالش‌های اقتصادی پس از طلاق سخن می‌گویند.

پس از تلاش‌های زیاد نهادهای حامی حقوق زنان و حکومت، هنوز هم زنان پس از طلاق به دلیل عدم استقلال مالی با چالش‌های زیادی مواجه اند.

قندی‌گل زنی است که در دوازده سالگی از طرف خانواده وادار به ازدواج با مردی معتاد شد، او سال‌های زیادی مورد لت و کوب و شکنجه‌ی شوهرش قرار می‌گرفت و سر انجام بعد از ده سال توانست با مشکلات زیاد از سوی شوهرش طلاق بگیرد اما وی می‌گوید اکنون با چالش‌های اقتصادی مواجه است و برای فراهم کردن اسباب زندگی اش هیچ درآمدی ندارد.

قندی‌گل می‌افزاید: «بعد از گرفتن طلاق به خانه‌ی پدرم آمدم اما به دلیل این که در آنجا هم‌چنان پول کافی برای ادامه‌ی زندگی خود نداشتم مجبور شدم تا برای بدست آوردن پول به خانه‎هایی مردم صفا کار شوم.»

او می‌گوید شوهر اش پس از طلاق کودکان او را نیز با خود گرفته و در کنار چالش‌های اقتصادی، رنج دوری کودکان‌اش برای او غیر قابل تحمل است.

قندی‌گل تنها زنی نیست که پس از طلاق از چالش‌های اقتصادی رنج می‌برد، بل زنان دیگری نیز هستند که با این مشکلات دست و پنجه نرم می‌کنند.

فرشته زن دیگریست که پس از طلاق با پنج کودک‌اش زندگی می‌کند و تنها نان‌آور خانواده است اما با چالش‌های اقتصادی زیادی مواجه شده است.

فرشته می‌گوید: «شوهرم با زنی دیگری ازدواج کرد و از من و کودکان ما خواست که خانه را ترک کنیم، من هم درخواست طلاق کردم اما پس از طلاق، ما هیچ سرپناهی نداشتیم و من مجبور شدم تا به خانه‌ها به عنوان صفا کار بروم تا هزینه‌ی کرایه‌ی خانه را بدست بیاورم.»

«بعد از این‌که درخواست طلاق کردم زمان زیادی سپری شد تا از شوهرم جدا شوم چون شوهرم نمی‌خواست طلاق‌ام بدهد تنها می‌خواست از هم جدا شویم.»

فرشته هم‌چنان می‌افزاید که پس از طلاق برای این‌که نفقه خود و خانواده‌ خود را فراهم سازد مجبور شد تا صفاکار شود و این کار وی، سبب می‌شد تا اطرفیان وی، به او دید تحقیرآمیزی داشته باشند.

این در حالیست که برخی از جامعه شناسان می‌گویند دیدگاه‌های منفی جامعه و قضاوت‌های نادرست مردم در اجتماع در مورد زنانی که طلاق گرفته‌اند، آنان را با چالش‌های جدی روبرو می‌کند.

عصمت‌الله جعفری آگاه امور اجتماعی می‌گوید، زنان پس از طلاق مجبور اند هم در بیرون از خانه برای تامین مخارج زندگی کار کنند و هم در خانه به عنوان یک زن خانه‌دار برابر با ارزش‌هایی که جامعه‌ی افغانستانی برای زنان تعریف می‌کند، زندگی کنند.

آقای جعفری می‌افزاید: «زمانی که یک زن مطلقه زندگی جدید خود را آغاز می‌کند از یک سو باید به عنوان یک زنی رفتار کند که در جامعه ما تعریف شده است و از سویی هم باید به دنبال بدست آوردن کار در برون از خانه باشد و هرگاه نتواند خرچ زندگی خود را فراهم بسازد این سبب می‌شود تا فشار‌هایی روانی برای او غلبه کند.»

وی می‌افزاید، زنان مطلقه از سویی هم برای بدست آوردن کار به مشکل مواجه اند و برای آنان در برون از خانه ممکن کارهایی زیادی نباشد و یا اگر جایی برای کار هم برای‌شان پیدا شود در قالب یک زن مطلقه در جامعه ما درست تعریف نشده و این هم سبب ایجاد چالش‌هایی اقتصادی برای آنان می‌شود.

درهمین حال برخی از روان پزشکان می‌گویند حمایت نکردن خانواده‌ها از زنانی که طلاق گرفته اند، سبب شده تا چالش‌هایی اقتصادی این زنان زیادتر شود.

وحید نورزاد مسؤول بخش صحت‌روانی شفاخانه‌ی هرات می‌گوید: «ما روزانه به بیماران روانی مواجه می‌شویم که اکثریت آن‌ها زنان مطلقه هستند که به دلیل فشارهایی اقتصادی و حمایت نشدن از سوی خانواده، افسردگی شدیدی دارند و نیاز دارند تا به صورت جدی تداوی شوند.»

آقای نورزاد هم‌چنان می‌گوید که در جامعه‌ی ما مردم نیز دید مثبتی به زنانی که طلاق گرفته اند و یا هم طلاق شده اند وجود ندارد و همین دلیل سبب می‌شود تا فرصت‌های شغلی زیادی نداشته باشند.

به باور آقای نورزاد، باید نهادی برای حمایت از زنان مطلقه ایجاد شود تا این زنان حمایت مالی شوند و در پهلوی آن، این زنان باید از سوی خانواده و جامعه حمایت شوند.

فعالان حقوق زن اما دلیل چالش‌‌های اجتماعی، اقتصادی و روانی زنانی که طلاق گرفته اند را عدم حمایت خانواده‌ها می‌داند.

فرشته یعقوبی فعال حقوق زن می‌گوید حمایت خانواده‌ها از این زنان می‌تواند گوشه‌یی از مشکلات این زنان را حل کند.

خانم یعقوبی می‌افزاید: «در قوانین کشور آمده است که بعد از طلاق، شوهر به مدت سه ماه و ده روز باید خرچ خانم را بپردازد و بعد از این مدت، آن زن طلاق شده باید نفقه خود را از جایی دیگری پیدا کند.»

او هم‌چنان می‌گوید حکومت باید در بخش حمایت از زنان مطلقه کارهایی را انجام دهد و حداقل نهادی برای حمایت از زنان مطلقه در کشور ما وجود داشته باشد تا دست این زنان را بگیرد و برای آنان کمک مالی کند.

این درحالیست که مسؤولان دادگاه‌ خانوادگی هرات از ثبت 67 مورد طلاق در شش ماه نخست سال جاری خورشیدی خبر می‌دهند.

گزارش‌گر: بهشته عزیز