70 هزار دختر در هرات از آموزش محروم اند
بربنیاد اطلاعاتی که در اختیار خبرگزاری بانوان افغانستان قرار گرفته است، 70 هزار دختر در هرات، از رفتن به مکتب محروم هستند. اداره معارف هرات می‌گوید، درصدی زیادی از این دختران در جریان آموزش مکتب را ترک کرده‌اند.
براساس داده‌های اطلاعاتی ریاست معارف هرات، 320 هزار دختر و پسر در هرات از رفتن به مکتب محروم هستند.
در این ولایت 835 مکتب وجود دارد که از این میان 134 آن دخترانه است.
مسئولان در اداره معارف می‌گویند، درصدی زیادی از دانش‌آموزانی که مکتب را ترک می‌کنند دختران اند.
نورالله کرنیل، عضو مسلکی مدیریت عمومی پلان اداره معارف هرات می‌گوید: «حدود 80 درصد از دانش‌آموزان در جریان آموزش مکتب را ترک می‌کنند.»
وی می‌افزاید، بیشتر دانش‌آموزان در دوره‌های متوسطه و لیسه مکتب را ترک می‌کنند.
فقر، ازدواج اجباری و تبعیض علیه تحصیل زنان را مسئولان اداره معارف هرات از جمله موانع اصلی آموزش دختران در هرات بیان می‌کنند.
ازدواج زودهنگام و اجباری، یکی از دلایل اساسی ترک تحصیل دختران است که از سوی اداره معارف هرات بر آن تاکید شده است.
«آرزو داشتم داکتر شوم»
در بند سوم ماده 23 ميثاق حقوق مدنی و سياسی مجمع عمومی سازمان ملل آمده است: «هيچ ازدواجی بدون رضايت آزادانه و کامل زوجين منعقد نمي‌گردد.»
اما بر اساس آمار داده شده از سوی سازمان ملل متحد، نزدیک به 75 درصد از دختران افغانستانی پیش از رسیدن به سن 16 سالگی مجبور به ازدواج می‌شوند.
لیلای چهارده ساله که در یکی از مکتب‌های شهرستان گذره دانش‌آموز صنف هفتم بود می‌گوید: «دوسال پیش پدرم مرا به مردی داد که 40 سال عمر دارد، من خانم دوم او مرد هستم. همین که نامزد شدم، خانواده و هم‌چنان نامزدم مرا از رفتن به مکتب منع کردند، گفتند تو دیگر بزرگ شدی وشرایط خوب نیست که یک دختر نامزددار به مکتب برود.»
لیلا می‌گوید، پدرش او را مجبور به ازدواج کرده است و وی را در بدل 500هزار افغانی و چند رأس گوسفند به شوهر داده است.
لیلای که آرزو‌های بزرگی در سر داشت، از صنف اول مکتب تصمیم گرفته بود که داکتر شود، اما ازدواج، آرزوهایش را به باد فنا داد.
علاوه برازدواج‌های اجباری و زودهنگام، محدودیت‌های فرهنگی در ولایت هرات نیز از دلایل اصلی محرومیت دختران از آموزش خوانده می‌شود.
فقر و ناآگاهی از جمله عوامل ریشه‌دار اجتماعی و فرهنگی می‌باشد که باعث می‌شود کودکان و به ویژه دختران افغانستان از تحصیل محروم شوند.
مهتابه دانش‌آموز صنف پنجم است که خانواده‌اش او را مجبور به ترک مکتب کردند.
«فامیلم همیشه گوش‌زد می‌کردند که مرا به مکتب نمی‌گذارند.» او اضافه کرد، وضعیت اقتصادی شان خیلی ضعیف است ومصارف را خانواده‌اش داده نمی‌توانند به همین دلیل این تصمیم را گرفتند.
مهتابه می‌گوید، دو برادرش مکتب می‌روند و هیچ‌گاهی کسی مانع رفتن آنان به مکتب نشده است.
او می‌گوید، دو خواهر بزرگ‌ترش به دلیل این‌که در یکی دو مضمون ناکام مانده بودند، خانواده‌اش آن را بهانه قرار داده و آنان را به مکتب نگذاشتند.
«دختر مال مردم است»
مادر مهتابه می‌گوید، در خانواده‌های شان دختر تا سن مشخصی می‌تواند مکتب برود.
وی می‌گوید، پس از این‌که دختر بالغ شود بیرون شدن آن از خانه درست نیست و برای این‌که خانواده‌های شان برایش حرفی نزنند، از رفتن به مکتب دخترانش را مانع شده است.
«در کنار گپ مردم مصارف مکتب هم زیاد است، ما توانایی پرداختن آن را نداریم. اما حساب پسرا فرق می‌کند دختر مال مردم است.»
آگاهان امور اجتماعی تبعات محروم ماندن دختران از تحصیل را در جامعه جبران‌ناپذیر می‌خوانند.
عصمت الله جعفری، آگاه امور اجتماعی می‌گوید، محروم ماندن دختران از آموزش سبب توقف سیر پیشرفت زنان در جامعه می‌شود.
آقای جعفری می‌افزاید، دختران اگر از آموزش محروم بمانند، بخش بزرگی از قابلیت‌هایی که برای بازار کار نیاز است را نمی‌توانند فرا بگیرند و این موضوع سبب می‌شود که زنان هم‌چنان در حاشیه و انزوا در اجتماع قرار داشته باشند.
این آگاه امور اجتماعی توصیه می‌کند که باید حضور زنان در جامعه تقویت یابد. حساسیت‌های فرهنگی در برابر رفتن دختران به مکتب و دانشگاه بشکند و سنت جدیدی را به جا بگذارد که خانواده‌ها تلاش کنند، مانند دخترانی‌که پیش از آن درس خوانده‌اند، دختران‌شان را حمایت کنند که تحصیلات‌شان را تمام کنند.
یافته‌های یک گزارش تحقیقی «نهاد تحقیقاتی حقوق زنان و اطفال» نشان می‌دهد که ۶۰ درصد کودکان محروم از مکتب را دختران تشکیل می‌دهند.
اداره‌ی امور زنان هرات نیز محروم ماندن دختران از آموزش را نگران‌کننده می‌خواند.
مسئولان این اداره یکی از عوامل اساسی افزایش آمار خشونت، فقر و اعتیاد به مواد مخدر را بیسوادی می‌دانند.
انیسه سروری، رئیس اداره امور زنان با اشاره به برنامه‌های این اداره جهت آگاهی‌دهی از اهمیت آموزش زنان می‌گوید که اگر زنان بیسواد بمانند، بهبود وضعیت کنونی زنان ناممکن است.
رئیس اداره امور زنان در ادامه می‌افزاید: «به هر پیمانه که زنان دانش بالای داشته باشند به همان میزان، خانواده ودر قدم بعدی جامعه‌ای سالمی و مترقی خواهیم داشت.»
براساس گزارش تحقیقی «نهاد تحقیقاتی حقوق زنان و اطفال»، درصدی دختران باسواد در مقایسه با پسران ۴۴ درصد پایین‌تر است. به این معنی که در افغانستان ۶۶ درصد پسران و ۳۷ درصد دختران باسواد‌اند. از مجموع ۳.۷ میلیون کودک محروم از مکتب بین ۶۵ تا ۷۰ درصد آن‌را دختران تشکیل می‌دهند.
بیسوادی دختران، سم کشنده برای نسل آینده
آمار بلند بالای دختران محروم از تحصیل نگرانی شورای ولایتی هرات را نیز برانگیخته است.
سکینه حسینی، عضو شورای ولایتی هرات می‌گوید، 70 هزار دختر محروم از تحصیل، نگران‌کننده و وحشتناک است.
این عضو شورای ولایتی می‌گوید، نبود برنامه‌ی دقیق از سوی دولت سبب شده است که امروز چنین وضعیتی به وجود آید، دولت و نهاد‌های حامی زنان مکلف اند تا در قسمت آموزش دختران توجه ویژه‌ای داشته باشند.
«دختران اگر بیسواد بمانند، سم کشنده‌ی برای نسل‌های آینده هستند.»
به باور خانم حسینی، افزایش بیسوادی در میان زنان، تبعات ویران‌کننده‌ای برای کشور در پی دارد.
«با علم قدیم نمی‌توان نسل آینده را پرورش کرد. با این آمار، ما زنان به عصر جهالت برخواهیم گشت.»
وی می‌افزاید، دولت باید با استفاده از استعداد‌های پنهان از فرار سرمایه جلوگیری کند.
این نگرانی‌ها در حالی مطرح می‌شود که اداره معارف هرات از تلاش‌هایش برای کاهش آمار کودکان محروم از آموزش سخن می‌گوید.
مسئولان اداره معارف می‌گویند، 34 مؤسسه با این اداره جهت آموزش و پرورش در ولایت هرات همکار است و آنان همواره برنامه‌های کوتاه مدت و بلند مدتی را جهت کاهش آمار بیسوادی اجرایی می‌کنند.
ذکریا رحیمی، رئیس اداره معارف هرات می‌گوید، این اداره تلاش دارد تا در سال‌های آینده، تغییراتی چشم‌گیری در کاهش رقم افراد محروم از مکتب به وجود آید.
این همه در حالی است که اداره معارف هرات در حال حاضر، 900 هزار دانش‌آموز دارد که از این میان 430 هزارو 894 تن آن دختر اند.
گزارشگر: ضیاگل عظیمی
