اثرات روانی ویروس کرونا؛ آمار بیماران روانی در هرات افزایش یافته است
بحران گسترش ویروس کرونا در افغانستان، سبب قرنطینه شماری از ولایات افغانستان شده، ترس از ابتلا به ویروس کرونا، سبب روان‌پریشی شمار زیادی شده است. اما چگونه می‌توان در این شرایط، ذهن را مدیریت کرد تا از تبعات روانی کرونا در امان باشیم؛ خبرگزاری بانوان افغانستان در این رابطه، با وحید نورزاد، مسئول بخش روان‌درمانی شفاخانه حوزوی هرات، گفت‌وگویی را ترتیب داده است که در ادامه می‌خوانید.
پرسش: ویروس کرونا، روی سلامت روان چه اثری دارد؟
پاسخ: با وجود این‌که این ویروس یک بحران طبی است، باز هم در کنار آن موجب ضربه زدن به بخش‌های مختلف از جمله اقتصاد، سیاست و اجتماع کشورها و در مواردی کوچک‌تر هم سبب افزایش خشونت‌ها در بین خانواده ها شده است. در این روزها، مراجعین بیشتر شاکی از افزایش خشونت‌ها در خانواده‌ها هستند. اقتصاد ضعیف، نبود کسب‌وکار و در خانه بودن سبب می‌شود تا افراد دچار مشکلات روانی شوند و این‌گونه دست به خشونت‌ها بزنند.
پرسش: اختلالات روانی ناشی از ویروس از کرونا، بیشتر چه افرادی را متأثر می‌سازد؟
پاسخ: متأسفانه فشارهای روانی ناشی از این ویروس، روی تمامی اقشار جامعه وجود داشته است. اما بزرگ‌سالان بدلیل این‌که استرس بیش‌تری دارند و این‌که به اساس آمار، بیش‌ترین افراد مصاب به این ویروس را این رده‌ی سنی داشته است، متأثرترین قشر جامعه از این ویروس هستند بیشتر در معرض ابتلا به اختلالات روانی قرار دارند همچنان میان‌سالان به‌دلیل بی‌کار شدن و نداشتن سرگرمی در خانه، با مشکلات روانی دچار می‌شوند.از سویی هم اطفال به‌دلیل این‌که در خانه هستند و شاهد خشونت‌ها و فشارهای روانی والدین خود می‌باشند به نحوی تحت تأثیر این رفتار قرار گرفتند و شدت مشکلات روانی در وجود آن‌ها نیز مشاهده شده است. پس بطور کل، فشارهای روانی که بدلیل گسترش این ویروس ایجاد شده است، هیچ قشر جامعه را استثنا قرار نداده است.
پرسش: در وضعیت اضطرار، مردم دچار وسواس می‌شوند و یکی از این وسواس‌ها برخواسته از توضیه به شستن مکرر دستان است، داشتن وسواس چه اثراتی روی روان دارد؟
پاسخ: شستن مکرر دستان از جمله مشکلات روانی بوده است که مراجعین ما قبل از شیوع ویروس کرونا نیز به آن دچار بودند و امروز به‌دلیل جلوگیری از انتقال ویروس کرونا سازمان صحت جهانی و پزشکان به انجام دادن آن پیشنهاد می‌کنند. این عمل در کنار این‌که پیامد مثبتی دارد، در بعضی موارد، پیامدهای منفی از جمله وسواس برای افرادی که از قبل نیز به این اختلال دچار بودند، می‌شود و بعد از درگیر شدن به این آشفتگی تنها گذشت زمان می‌تواند درمان آن باشد.
پرسش: چه روش‌هایی برای جلوگیری از وسواس وجود دارد؟
پاسخ: راه پیش‌گیری از وسواس شدن، مصروف نگه‌داشتن خود است. افراد باید در دوران قرنطین به فعالیت‌هایی همچون ورزش کردن مطالعه کردن، تماشای برنامه‌های کمدی، سرگرم شدن با اطفال، آشپزی، انجام کارهای خانه و… رو بی‌آورند تا بتوانند خود شان را از اضطراب و استرس نجات دهند. باید همچنان یادآور شد که از لحاظ طبی، افزایش اضطراب و استرس خود نیز موجب کاهش ایمنی بدن خواهد شد و این بی‌نظمی در بدن شانس دچار شدن فرد به ویروس کرونا را نیز بالا خواهد برد
پرسش: شیوع ویروس کرونا در هرات، بر افزایش یا کاهش مراجعه‌کننده‌گان تان چه تاثیری داشته است؟
پاسخ: تصور ما این بود که بعد از شیوع ویروس کرونا، میزان مراجعین ما کم‌تر خواهد شد، با وجودی‌که این تصور در قسمت مراجعین بستری ما به واقعیت تبدیل شد، اما شمار مراجعین روان‌درمانی ما به مراتب بیشتر از زمان قبل از کرونا شده است. افرادی که دچار اضطراب و وسواس هستند و کوچک‌ترین موضوع می‌تواند پرسش‌های زیادی را در ذهن آن‌ها ایجاد کند، به دفعات مراجعه خود به نزد ما افزودند و ما همه روزه شاهد حضور افراد زیادی که با مشکلات روانی روبرو اند، هستیم.
پرسش: افرادی‌که مبتلا به این ویروس می‌شوند پس از بهبودی، خطر ابتلا به بیماری‌های روانی چقدر آنان را تهدید می‌کند؟
پاسخ: برای اولین بار در هرات این موضوع از طرف من همگانی شد. افرادی که مبتلا به ویروس کرونا بودند و سپس صحت‌یاب شدند، به مشکلات زیاد روانی روبرو شده اند. از رفتارهای بد خانواده‌های شان گرفته تا مسخره کردن و استفاده الفاظ رکیک از سوی مردم برای آن‌ها به یک تشویش ذهنی تبدیل شده است. کودک شان از نزدیک شدن به آن‌ها ترس دارند و مردم هم که بدلیل ترس از ابتلا شدن، با چنین افرادی گاها برخورد ناپسندی می‌کنند. این نوع برخوردها، افراد را عقده‌ای می‌کند و سبب می‌شود که آن‌ها به پیدا کردن یک راه برای رسیدن به آرامش ذهنی خود باشند. برای چنین افرادی آرامش پیدا کردن، یا خودکشی است و یا روی‌آوردن به مواد مخدر. افزایش فرهنگ و آگاهی در این مسئله برای مردم افغانستان یک ضرورت است. آن‌ها باید بدانند که افراد صحت‌یاب شده دیگر خطری برای آن‌ها نخواهد داشتند و استفاده کردن کلمات رکیک و برخوردهای نامناسب می‌تواند اختلال‌های ذهنی این افراد را افزایش دهد و باعث ایجاد بی‌نظمی‌های اجتماعی شود.
پرسش: آیا حضور در صفحات اجتماعی و برقرار کردن ارتباط با دوستان از این طریق، می‌تواند بر میزان کاهش استرس و اختلالات روانی تأثیرگذار باشد؟
پاسخ: ارتباط برقرار کردن با دوستان از طریق صفحات مجازی، تعقیب کردن صحفاتی که باعث ایجاد سرگرمی می‌شوند و همچنان دنبال کردن صحفاتی که بر معلومات ما می‌افزایند، شدیداً می‌توانند در این اوضاع مؤثر باشند. اما باید تذکر داد که تعقیب صفحاتی که اخبار منفی را نشر می‌کنند و باعث ایجاد نگرانی در افراد می‌شوند، به شدت بر افزایش استرس آن‌ها تأثیرگذار است.
پرسش: چطور می‌توانیم در این وضعیت از سلامت روانی خود مراقبت کنیم؟
پاسخ: مثبت فکر کردن، مطالعه، خانواده‌ی خوب و بادرک، دوستان، روی آوردن به برنامه‌های تفریحی، ورزش کردن وسایر فعالیت‌هایی که بتواند یک حس خوبی را انتقال دهد، از جمله عوامل نگه‌داشت ایمنی سلامت روانی افراد بشمار می‌آیند.
مصاحبه کننده: ضیاگل عظیمی
