آیا حکومت افغانستان توانست مواد قطعنامه 1325 را عملی سازد؟
قطعنامه ۱۳۲۵ از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد، در شرایط خاص زمانی، هنگامی که جنگ‌ها زندگی زنان را درعده‌ای از کشورها به مخاطره انداخته بود و زنان در شرایط ناگوار جنگ و خشونت بسر می‌بردند، در۳۱ اکتوبر سال ۲۰۰۰ میلادی به تصویب رسید. افغانستان در سال ۲۰۰۳ این قطعنامه را پذیرفت و از همان آغاز به یک سلسله فعالیت‌ها جهت تحقق آن آغاز کرد. قطعنامه ۱۳۲۵ از دولت‌‌های عضو می‌خواهد، تا حضور فزاینده زنان را در تمام سطوح تصمیم‌گیری‌های ملی، منطقوی و سازمان‌های بین المللی تضمین کند و روش‌های را برای جلوگیری، مدیریت و حل درگیری‌ها طرح کند. پرسشی که اینجا مطرح می‌شود دولت افغانستان، چقدر در تطبیق برنامه عمل ملی موفق عمل کرده است. آیا حکومت افغانستان توانسته با تطبیق این قطعنامه، تغییراتی را در وضعیت زنان به‌وجود آورد؟
قطعنامه 1325چهار مسئله را در بر می‌گرد؛ مشارکت، محافظت، جلوگیری و رفاه و بهبودی زنان.
موضوع نخستی که قطعنامه 1325 به آن تاکید دارد مشارکت زنان در سطوح رهبری و پالیسی‌ساز است، این‌که حکومت افغانستان به چه میزان توانسته است مواد این قطعنامه را اجرایی کند در ادامه به توضیح آن خواهم پرداخت .
حکومت افغانستان برای اجرایی شدن قطعنامه 1325 برنامه‌ی “عمل ملی افغانستان برای زنان” رادر سال 2015 ساخت که طبق این برنامه حضور زنان در اداره‌های دولتی تا سال 2020 میلادی باید بالای 30 درصد می‌رسید. بر اساس آماری که کمیسیون اصلاحات اداری و خدمات ملکی منتشر کرده است، زنان ۲۷.۳ درصد از کارکنان خدمات ملکی را تشکیل می‌دهند بر اساس این آمار، زنان در سکتور معارف و تحصیلی، بیشترین سهم یعنی ۳۳.۲ درصد را دارا می‌باشند آن‌چنان که پیداست سهم و حضور زنان در سطوح رهبری و پالیسی‌ساز آن‌گونه که باید پررنگ و اثرگذار نیست و تعداد زنانی که در سطوح رهبری اداره‌های دولتی قرار دارند اندک و انگشت‌شماراند.
موضوعی دیگری که قطعنامه 1325 به آن تاکید دارد محافظت از زنان هنگام نزاع و جنگ است.
براساس گزارش‌های منتشر شده زنان قربانیان اصلی جنگ در افغانستان هستند. براساس سروی انجام از سوی اداره‌ی بین المللی صلیب سرخ، تلفات زنان در جنگ و انتحار، با گذشت هر سال افزایش می‌یابد. افزایش تلفات زنان در جنگ نمایا‌ن‌گر این است که حکومت افغانستان در حفاظت و تطبیق این مورد از قطعنامه 1325 موفق نبوده است.
مسئله‌ی بعدی که قطعنامه به آن تاکید دارد، جلوگیری از اعمال خشونت در برابر زنان است.
بر اساس آماری که دادستانی کل افغانستان منتشر کرده است، در سه ماه نخست سال جاری هزار و ۱۰۶ پرونده‌ی خشونت در برابر زنان در ۳۴ ولایت افغانستان ثبت شده است در حالی‌که این آمار در سه ماه نخست سال گذشته به ۵۶۱ مورد می‌رسید.
تجاوز جنسی، مجبور نمودن به فحشا، آتش زدن، اسیدپاشی، لت و کوب، ازدواج اجباری، ازدواج زیر سن و آزار و اذیت از جمله خشونت‌های ثبت شده در این مدت زمان است.
دوچند شدن آمار خشونت علیه زنان، ناشی از عدم حاکمیت قانون در کشور است هر چند که حکومت افغانستان برای جلوگیری و کاهش خشونت علیه زنان قانون منع خشونت را ساخت اما این قانون با آنکه از سوی رییس جمهوری افغانستان توشیح شد اما به تصویب پارلمان نرسید و افزایش خشونت در برابر زنان هم‌چنان در حال افزایش است.
و موضوع نهایی که قطعنامه1325 به آن تاکید دارد موضوع رفاه و بهبودی زنان است.
جدیدترین گزارش مرکز آمار افغانستان نشان می‌دهد که نزدیک به ۵۲ درصد از جمعیت افغانستان در فقر همه جانبه به سر می‌برند.
مردم افغانستان در پنج بخش، شامل “وضعیت آموزشی، بهداشت، استانداردهای زندگی، اشتغال و تاثیر امنیت بر زندگی آنان” بررسی شده است. در این صورت زنان به عنوان نیمی از پیکر جامعه از رفاه و بهبود کامل زندگی برخوردار نیستند.
از ذکر دلایل بالا چنین به نظر می‌رسد که مواد قطعنامه ۱۳۲۵ روز به روز قدرت تطبیق خود را به منظور بهبود وضعیت زنان از دست می‌دهد و امروزه بیشترین قشر آسیب‌پذیر جامعه را زنان تشکیل می‌دهند.
تطبیق و عملی کردن قطعنامه 1325 نیازمند، تضمین حقوق زنان – مانند مشارکت آنان در عرصه‌های عمومی به شمول پروسه صلح و مصالحه و فرصت های برابر تحصیلی و استخدام – نه تنها نیازمند تامین حقوقی بر روی کاغذ است، بلکه نیازمند اجرای قاطع، سریع و کامل قانون منع خشونت علیه زنان است.
زنان نیز باید، با بلند بردن ظرفیت‌ها و توانایی‌های‌شان و با ثابت ساختن عملکرد‌شان حکومت را در راستای تطبیق مواد قطعنامه 1325 کمک و همرایی کنند.
ضیاگل عظیمی
