اهمیت مهریه در زندگی زنان
مهریه در اسلام، حق مالی زن است که پس از عقد نکاح، پرداخت آن بر مرد واجب می‌شود. اخیرا در هرات نیز بسیاری از دختران ترجیح می‌دهند در پیوند ازدواج شان، مهریه داشته باشند و طلا، ملک، اسعار خارجی و پول افغانی را به عنوان مهریه تعیین می‌کنند. برای دانستن اهمیت مهریه و قانون افغانستان برای پرداخت مهریه، با رفیع نادری مسوول انجمن مستقل وکلای مدافع گفت‌گویی ترتیب دادم که در ادامه می‌خوانید.
پرسش: مهریه و پیشکش میان مردم در بسیاری از موارد با هم خلط می‌شوند، در مورد تفاوت این دو توضیح دهید؟
پاسخ: مهریه پیشکش نیست و پیشکش نیز مهریه نیست. پیشکش یا تویانه در عرف افغانستان مقدار پولی است که خانواده‌ی داماد برای همکاری با خانواده‌ی عروس می‌پردازند که از آن هیچ مقداری برای خود زن نمی‌رسد، اما مهریه حق قانونی یک زن است که با هدیه و پیشکش نباید خلط شود.
در گذشته، قضایایی که به ما مراجعه می‌کردند وقتی می‌پرسیدیم که مهریه‌ی تان چقدر است، می‌گفتند آن‌را قبل از ازدواج گرفتیم، در حالی‌که از لحاظ قانون، پیشکش هیچ اصل قانونی ندارد و نه هم ربطی به مهریه دارد.
پرسش: در صورتی‌که زنی مهریه تعیین نکرده باشد، برای اجرای تفریق یا طلاق محکمه چه حکم می‌کند؟
پاسخ: در صورتی‌که زن در زمان عقد نکاح مهریه تعیین نکرده باشد، در زمان تفریق یا طلاق مهر مثل تعیین می‌شود و مهر مثل به گونه‌یی است که در میان خانواده‌ی دختر جستجو می‌شود که مقدار مهریه‌ها چگونه است و از روی آن، برای دختر مهریه تعیین می‌شود.
پرسش: علت افزایش علاقه‌ی زنان به تعیین مهریه در این اواخر چیست؟
پاسخ: ازدیاد بحث تفریق و طلاق در محاکم و افزایش آگاهی زنان در مورد اهمیت مهریه، سبب شده تا بسیاری از زنان ترجیح دهند که مهریه داشته باشند و آهسته آهسته مردم به اهمیت مهریه برای زنان در عقد نکاح آگاه شوند. مهریه دعوای تفریق و یا طلاق را سرعت می‌بخشد و سبب می‌شود به قربانیان خشونت بیشتر رسیدگی شود. البته این مکلفیت رسانه‌ها و علماست تا برای دختران آگاهی بدهند که ازدواج‌های خود را ثبت کنند و مهریه داشته باشند.
پرسش: در مورد مهر عاجل و با تاخیر توضیح دهید.
پاسخ: مهر از نگاه شرعی به دو بخش تقسیم شده که یکی مهر عاجل است، یعنی پس از عقد نکاح باید پرداخت شود و یک قسمت هم مَهر با تاخیر است که در جریان زندگی و یا تفریق و طلاق هر زمانی که زن بخواهد، مرد باید آن را پرداخت کند. مهر به عنوان یک دین بالای مرد است و بدیل ندارد مگر اینکه زن خودش آن را ببخشد.
پرسش: این تقسیم‌بندی کلی است و یا این که زن خودش می‌تواند انتخاب کند که مهر خود را به گونه‌ی عاجل و یا با تاخیر بگیرد؟
پاسخ: این حق به زن داده شده تا خودش انتخاب کند که مهر خود را چه زمانی بگیرد. اما چون مرد هم ممکن است در عین زمان توانایی پرداخت کل مقدار مهریه را نداشته باشد، شریعت امر می‌کند که یک قسمت به گونه‌ی عاجل پرداخت شود و یک قسمت نیز با تاخیر باشد. البته مهر با تاخیر به نفع زنان است چون می‌توانند هر زمانی که ضرورت داشتند یا این که خواستند بگیرند.
پرسش: آیا مهریه می‌تواند از خشونت‌های خانوادگی بر زنان جلوگیری کند و یا اینکه به عنوان آله‌ی فشار بر مرد عمل کند و در مواردی از چندهمسری جلوگیری کند؟
پاسخ: بلی، اگر مبلغ مهریه زیاد باشد، می‌تواند به عنوان آله‌ی فشار نیز در برابر خشونت و چندهمسری استفاده شود و اگر مبلغی باشد که پرداخت آن برای مرد آسان نباشد، می‌تواند که یک آله‌ی فشار خوب در برابر مظالم باشد.
اما مشکلی که وجود دارد این که است که مهریه هنوز هم در افغانستان جا نیفتاده، زنان گرفتن مهریه را برای خود کسر شان می‌دانند و فکر می‌کنند مطالبه‌ی آن درست نیست، در صورتی‌که مهر، حق قانونی و شرعی زن است.
پرسش: در بین عوام، باوری وجود دارد که اگر درخواست طلاق از سوی زن باشد و یا به حکم محکمه میان زن و شوهر تفریق صورت گیرد، زن باید از مهریه‌ی خود بگذرد، این باور چقدر درست است؟
پاسخ: در تفریق دو حالت داریم، یکی تفریقی که علت ناسازگاری مرد است که در این صورت، مهریه در کل به زن تعلق می‌گیرد و دیگری این که علت ناسازگاری زن است که در این حالت ممکن است مقداری از مهریه کم شود. اما در کل در بسیاری از حالات مهریه در کل به زن تعلق می‌گیرد و چیزی از آن کم نمی‌شود.
ترتیب: سیمین صدف
