صلح و انتخابات؛ دو رویداد سرنوشت‌ساز و آشفتگی زنان
نهمین دور گفتوگوهای صلح افغانستان، شام‌گاه دیروز در دوحه آغاز شد، ممکن است آمریکا با طالبان در این گفت‌وگو‌ها به یک توافق نهایی برسد. از طرف دیگر قرار است تا یک ماه دیگر چهارمین دور انتخابات ریاست جمهور افغانستان برگزار شود. آن‌چنان که پیداست این دو رویداد سرنوشت‌ساز سبب آشفتگی مردم و بازار سیاست افغانستان شده است. در این میان زنان اما نگران‌تر و آشفته‌تر به نظر می‌رسند. نگرانی زنان از سر چیست؟ در ادامه به پاسخ این پرسش خواهم پرداخت.
زنان در افغانستان همواره میراث‌دار پیامد جنگ، معاملات و بازی‌های سیاسی بوده‌اند که این موضوع آنان را در گذشته به انزوا کشانده بود. اما امروز زنان در همه‌ای عرصه‌ها اعم از سیاسی و اجتماعی سهم می‌گیرند و توانسته اند هویت جدیدی از زن افغانستانی را در سطح ملی و بین‌المللی به نمایش بگذارند، هویت کنونی زنان تحفه بیرونی نه بل، محصول تلاش و قربانی‌هایی است که زنان حق دارند به خاطر از دست دادن آن نگران باشند.
در حال حاضر سرنوشت مردم افغانستان به‌ویژه زنان محصول این دو رویداد تاریخی خواهد بود. تاکنون در گفتوگوهای صلح با طالبان، پرسش‌ها و نگرانی‌های جدی از جانب زنان مطرح شده است، حضورکم‌رنگ زنان در تکت‌های انتخاباتی، موضوع دیگریست که بار‌ها زنان نگرانی‌شان را از آن تبارز داده‌اند؛ زنان حق دارند نگران باشند، در دوره‌ی حکومت طالبان زنان از همه‌ای حقوق‌شان محروم بودند چنان که شش سال دوره امارت طالبان سیاه‌ترین دوره برای زنان عنوان می‌شود. از جانب دیگر تقریباً در تمام دوره‌های انتخابات، زنان حدود سی درصد از رای دهندگان بودند. در همه‌ی دوره‌های انتخابات زنان به گونه‌ی چشم‌گیری شرکت کرده‌اند؛ اما به تناسب شرکت شان در انتخابات، رای آنان به انتخاب مقام‌ها اثرگذار بوده اما بر زندگی‌شان نه چندان، با استناد به این دلایل، حکومت افغانستان آمریکا و جامعه جهانی باید مسئله زنان را در گفتوگوهای صلح و انتخابات پیش‌رو جدی بگیرند.
در این برهه‌ی زمانی زنان باید چه کنند؟ برای پاسخ این پرسش دو مسئله مطرح بحث است.
یکم- اکنون زمان آن رسیده که زنان برای این دو آزمون بزرگ آماده شوند، یعنی زنان باید در برابر طالب از آزادی و در انتخابات از حق رای شان دفاع کنند، باید مسنجم شوند و کلید تصمیم‌گیری را ازسیاسیون بگیرند خواسته‌ها، نگرانی‌ها و مسوولیت‌های شان را روشن بسازند. باید بدانند که اکنون فرصت تصمیم‌گیری است ممکن فردا دیر شود و فرصت تغییر معادله را از دست دهند.
دوم- آینده‌ي نزدیک، گفتوگوهای صلح حکومت افغانستان با طالبان آغاز خواهد شد. قرار است گروهی به نمایندگی از «جمهوری اسلامی افغانستان» با طالبان گفت‌وگو کنند. محمد اشرف غنی رییس جمهوری افغانستان، در آخرین صحبت‌هایش از افشای لیست مذاکر کننده‌ی حکومت افغانستان با طالبان خودداری کرد این به آن معناست که زنان نمی‌دانند که چه کسانی قرار است آینده‌ی زنان را روی میز مذاکره بگذارد. با در نظرداشت این موضوع، باید زنان پیش از آغاز مذاکرات صلح حکومت افغانستان با طالبان، گروه‌های منسجمی تشکیل دهند و از این میان زنانی را به نمایندگی برای مذاکرات برگزینند تا برای گروه‌های مذاکره‌کننده بگویند که در مسئله صلح زنان قربانی شوند. به طالبان گفته شود که اگر آنان صلح می‌خواهند باید بپذیرند که زنان امارت اسلامی را نمی‌خواهند زنان کنونی حاضر نیستند که زیر باران افراطیت و تاریکی زندگی کنند طالبان باید بپذیرند که برگشت زنان، به گذشته ممکن نیست.
از سویی قرار است تا یک ماه دیگر انتخابات ریاست‌جمهوری برگزار شود، زنان در افغانستان از انتخابات باید به‌عنوان یک فرصت استفاده کنند، با درنظرداشت نقش گسترده و چشم‌گیر زنان در انتخابات، باید اهمیت نقش برازنده‌‌ی‌شان را بدانند چرا که از گذشته تاکنون زنان در گیرودار‌های رقابت‌های سیاسی یک موضع مشخص و آگانه‌ای که منتج به تغییر سرنوشت و زندگی‌شان شده باشد نداشته‌اند؛ حال آنکه زنان می‌توانند با هم‌آهنگی و موضع‌گیری مشترک‌شان خواسته‌های روشنی برای تغییر وضعیت و تقویه اقتدار سیاسی مطرح کنند. زنان به عنوان نیم پیکر جامعه باید بدانند که انتخابات یک انتخاب نه بل یک مسوولیت است.
در قدم بعدی این مسوولیت نهاد‌های مدافع حقوق زنان است تا ناهنجاری‌هایی که سبب می‌شود از رای زنان سوء استفاده شود را به ارگان‌های مسوول در جریان بگذارند تا در انتخابات پیش‌رو شاهد بهره‌برداری نادرست از رای زنان از سوی مردان نباشیم. مدافعان حقوق زن باید در این هنگام گام‌های اساسی‌تری را بردارند. لازم است برای منسجم ساختن زنان برنامه‌هایی را روی دست بگیرند تا از این طریق، تاثیرگذاری سهم و حضور زنان را در انتخابات پیش‌رو و سایر موضوعات اجتماعی و سیاسی نهادینه کنند.
در پایان هیچ جنگی خوب نیست و هیچ صلحی بد نیست و خواست همه صلح است. زنان قربانیان اصلی جنگ هستند سال‌هاست با از دست دادن پدر، برادر، فرزند و شوهر در جنگ قربانی می‌دهند، روشن است که زنان از جنگ و خون‌ریزی خسته شده‌اند؛ اما حرف اساسی این است که صلح نباید یک معامله باشد صلح باید به معنی حفظ ارزش‌ها، هویت و قربانی‌هایی مردم افغانستان باشد زیرا هر توافقی که این ارزش‌ها را نادیده بگیرد پایدار نخواهد بود.
ضیاگل عظیمی
