فساد و باجگیری در مکتب دخترانه محجوبه هروی هرات
شماری از آموزگاران و دانش‌آموزان مکتب دخترانه‌ی محجوبه هروی هرات، در گفت‌وگو با خبرگزاری بانوان افغانستان، از وجود فساد پولی، خشونت و بدرفتاری با آموزگاران و دانش‌آموزان از سوی مدیر این مکتب سخن می‌گویند. این آموزگاران و دانش‌آموزان مدعی‌اند که سال‌هاست مدیر این مکتب از آنان باج می‌گیرد.
این گزارش حاصل صحبت با بیش از ده تن از آموزگاران و دانش‌آموزان مکتب محجوبه هروری است که تمام شان مدیر این مکتب را به باجگیری متهم می‌کنند.
در این گزارش جهت مصوونیت مصاحبه شوندگان، از نام‌های مستعار استفاده می‌شود.
باجگیری مدیر از آموزگاران
برخی از آموزگاران برحال مکتب محجوبه هروی که سال‌های زیادی از فعالیت شان در این مکتب می‌گذرد می‌گویند، پس از آغاز فعالیت سیما دهزاد، به عنوان مدیر این مکتب به بهانه‌های مختلف از آنان پول گرفته می‌شود.
آزیتا، آموزگاری که یازده سال در مکتب مجبوبه هروی درس می‌دهد، می‌گوید به طور مشخص از آغاز فعالیت مدیر کنونی این مکتب، تاکنون چندین بار مجبور به پرداخت پول شده است. او به خبرگزاری بانوان افغانستان گفت: «تمام استادان مجبور‌اند برای اینکه اضافه بست نشوند و با آنان رفتار درستی شود باید به ادارهی مکتب پول بدهند. همین چند وقت پیش تمام استادان مکتب مجبور به پرداخت یک‌هزار افغانی به مدیریت مکتب شدند گویا که با این پول چوکی‌های مکتب ترمیم می‌شود.»
او همچنان می‌افزاید، در مکتب محجوبه هروی، قوانین و مقررات آموزشی رعایت نمی‌شود. روابط بر ضوابط حاکم است. به گفته او آنان، بارها از این وضعیت به ادارهی معارف هرات شکایت کرده‌اند؛ اما هیچ اثری نداشته است.
این آموزگار در ادامه می‌گوید: «هرکس که با مدیر مکتب رابطه‌اش خوب باشد از اجرای قانون راحت است به طور مثال یکی از استادان یک ماه به سفر رفت اما غیرحاضر نشد زمانیکه اعتراض کردم مدیر مکتب برایم گفت، او همین قدر دل و گرده دارد که معاش خود را برای مکتب می‌دهد همین کافی است برای اینکه غیر حاضر نشود.»
او همچنان می‌افزاید، رابطه‌ی مدیر با آموزگارانی که پول ندهند، خشونت‌آمیز و تبعیض‌آمیز است.
یافته‌های یک پژوهش نشان می‌دهد که یکی از جدی‌ترین آسیب پذیری‌ها در برابر فساد اداری در معارف افغانستان، تقرر آموزگاران با نفوذ با پرداخت رشوه است که در چند سال پسین افزایش بافته است.
حلیمه یکی دیگر از آموزگاران، مدعی پرداخت رشوه به مدیر این مکتب است او می‌گوید، فساد پولی در مکتب محجوبه هروی، آموزگاران این مکتب را به چند دسته تقسیم کرده است و عملاً خشونت زن علیه زن در این مکتب جریان دارد.
خانم حلیمه می‌گوید، با اینکه رخصتی ولادی حقی است که قانون برایش داده است؛ اما پس از ولادت طفل‌اش برای اخذ رخصتی مجبور به پرداخت پول شده است.
«مستقیم مدیر مکتب برایم گفت که پول بده که رخصتی برایت داده شود من هم مجبور شدم که پنج هزار افغانی پول بدم نه تنها من بل، همکاران نیز بابت رخصتی‌های ولادی شان پول پرداخته‌اند.»
کمیته‌ی مستقل مشترک نظارت و ارزیابی مبارزه علیه فساد اداری (میک)، با نشر گزارشی از بررسی وزارت معارف افغانستان، اعلام کرد که فساد موجود در این وزارت، مانع استخدام ۷۵ درصد فارغان دارالمعلمین‌ها در مکاتب شده است.
اطلاعات ما نشان می‌دهد که در این اواخر حدود شش آموزگاری که از پرداخت پول به مدیر مکتب محجوبه هروی سرباز زده‌اند، اضافه بست شده‌اند، آنان آموزگارانی بوده‌اند که هر یک مطابق به رشته‌ی شان سال‌ها تدریس کردند و این مکتب به و جود شان نیاز داشته است.
سامعه یکی از همین آموزگاران است. او با تجربه ده سال تدریس در این مکتب امسال به دلیل نپرداختن پول اضافه بست شده است او می‌گوید، قانون و نظارت در مکتب محجوبه هروی وجود ندارد و در شش سال فعالیت مدیر این مکتب، حتی یکبار هم از صنف درسی او و سایر آموزگاران از سوی مدیریت مکتب نظارت صورت نگرفته است.
«چندین بار بر علیه وضعیت موجود اعتراض کردیم به همین دلیل بلاخره امسال اضافه بست کشیده شدم.»
خانم سامعه مدعی است، سالانه هر استاد مجبور است به طور میانگین حدود دو تا سه هزار افغانی را به ادارهی مکتب بپردازد.
«هر بار که از من پول خواسته شد ندادم فضا آنقدر برایم تنگ شد که از میان ده استاد داوطلب حاضر شدم که این مکتب را ترک کنم چون در واقع ماندنم سودی نداشت و نتوانستم وضعیت نامطلوب آنجا را تغییر دهم.»
به گفته‌ی این آموزگاران، مشکل تنها پرداخت پول به مدیر مکتب نیست. هم چنان آنان مجبور بودند به توصیه مدیر مکتب، دانش‌آموزان مشروط را به دلیل آنکه ثروتمند بودند، کامیاب کنند.
این آموزگاران می‌گویند، با آنکه مشکلات شان را به ادارهی معارف هرات و شورای ولایتی در میان گذاشتند؛ اما هیچ اقدامی از سوی این دو اداره صورت نگرفت.
یافته‌های ” میک” کمیته‌ی مشترک نظارت و ارزیابی فساد اداری نشان می‌دهد که فساد در امتحان، پرداخت پول برای یافتن کار، پرداخت پول برای ادامه‌ی کار بالاتر از سن تقاعد، تعصب جنسیتی از موارد عمده‌ی فساد در بخش استخدام در وزارت معارف، به ویژه استخدام آموزگاران است.
در همین حال شمار دیگری از آموزگاران که اضافه بست شده‌اند از فساد پولی گسترده‌تری در مکتب محجوبه هروی پرده برمی‌دارند.
آموزگاران زیادی برای اینکه بتوانند در این مکتب بمانند باید دالر، طلا، و ظروف هدیه بدهند در غیر آن جزء افراد دل‌خواه مدیر نیستند.
اطلاعات خبرگزاری بانوان افغانستان نشان می‌دهد که برخی از آموزگاران از شش سال به این طرف برای اینکه اضافه بست نشوند؛ سالانه حدود پنجاه تا شصت هزار افغانی را به ادارهی مکتب پول پرداخته‌اند.
مسعوده یکی از همین آموزگاران است. این بانوی آموزگار مدعی است که چون شوهرش چاپ‌خانه دارد، از سوی مدیر مکتب مجبور شده است بیشتر نیازمندی‌های مکتب را به طور رایگان چاپ کند.
«در حالی‌که حدود سی تا پنجاه افغانی پول از دانش‌آموزان از طرف مکتب جمع‌آوری میشد؛ اما مدیر مکتب آن را به طور رایگان در چاپ‌خانه شوهرم چاپ می‌کرد.»
خانم مسعوده می گوید، به دلیل ترس از اخراج این باج‌دهی را سال‌ها تحمل کرده است.
از صحبت‌های آموزگاران معلوم می‌شود که فضا برای تعدادی از آنان به حدی تنگ بود که مجبور بودند یا بمانند یا مکتب را ترک کنند. اما برخی از آموزگاران به دلیل رابطه خوب با مدیر مکتب تابع هیچ قانونی نبوده‌اند.
گرفتن پول به بهانۀ شیرینی
از سویی برخی از آموزگاران می‌گویند، گرفتن پول از استادان در مکتب تحت عنوان شیرینی نوع دیگری از فساد پولی است که برخی از آموزگاران در این مکتب تجربه کرده‌اند. فاطمه می‌گوید، باری به دلیل اینکه «رتب» شده بود مدیر از وی حدود پنج هزار به بهانه‌ای شیرینی خواست.
به بهانه‌های مختلف در این مکتب از استادان و دانش‌آموزان پول گرفته می‌شود یکی از شیوه‌‌ها هم گرفتن پول تحت عنوان دادن شیرینی است.
«یک بار از مه پنج هزار خواسته شد اما مه گفتم ندارم و در نهایت مجبور شدم دو هزار بپردازم.»
اخیراً وزارت معارف افغانستان دستور منع جمع‌آوری پول از دانش‌آموزان و آموزگاران مکاتب را تحت عنوان «اعانه»، «خرید اثاثیه‌ی دفتر»، «رنگ‌مالی صنف‌های درسی»، «بازسازی» و… را صادر کرده است.
اما دانش آموزان مکتب محجوبه هروی می‌گویند، بارها از سوی مدیر مکتب مجبور به پرداخت پول تحت عنوان رنگ کردن صنف و کاردستی شده‌اند.
فروهر یکی از دانش‌آموزان برحال مکتب محجوبه هروی می‌گوید، سالانه بابت برگه‌ی امتحان و کاردستی مجبور اند پول بپردازند و پرداخت این پول به ادارهی مکتب اجباری است.
«اگر شاگرد داشته باشد یانه اما مجبور است که پول بده.»
آرزو دانش آموزی دیگری است که در صحبت با خبرگزاری بانوان افغانستان مدعی است که بارها مجبور شده است به اداره مکتب پول بپردازد.
«بارها مقداری پولی که از سوی ادارهی مکتب جمع آوری میشد، نداشتم؛ چون پیش دوستان و همصنفی‌هایم کم نیایم و عزت نفس خود را حفظ کنم پول را به هر طریق ممکن آماده کردم.»
«فساد و باجگیری اتهامی بیش نیست»
مکتب محجوبه هروی تاکنون برنده‌ی دو جایزه بین المللی “بریتیش کانسیل” شده است. اما برخی از دانش‌آموزان می‌گویند، با آنکه آنان جزءدانش‌آموزان نخبه‌ی مکتب هستند تاکنون به هیچ مسابقه‌ی شرکت نکرده‌اند و کیفیت آموزش در این مکتب به یک مکتب بین المللی برابری ندارد.
با این همه سیما دهزاد، که بیش از هفت سال از مدیریت‌اش در مکتب محجوبه هروی می‌گذرد؛ موارد مطرح شده از سوی آموزگاران و دانش‌آموزان این مکتب را اتهامی بیش نمی‌داند.
خانم دهزاد می‌گوید، تمام ابتکاراتی که در مکتب محجوبه هروی به وجود آمده است در چوکات قانون و مطابق به لایحه‌ی وظایف است و از زمان آغاز فعالیت‌اش پیشرفت‌های اساسی و بنیادی در این مکتب بوجود آمده است.
او در ادامه می‌افزاید: «استادان این مکتب افرادی نیستند که خاموشانه تمام اتهاماتی را که وارد کردند به سادگی تحمل کنند؛ در تمام تغییراتی که در مکتب محجوبه هروی بوجود آمده، همه‌ی استادان سهم فعالانه اما داوطلبانه دارند.»
خانم دهزاد همچنان می‌گوید، شاید آموزگاران این مکتب در تهیه‌ی امکانات کمک کرده باشند اما این کمک‌ها اجبار نبوده و نیست.
خانم دهزاد می‌افزاید: «تاکنون حتی یک افغانی از شاگردان بابت پول شقه و ورق امتحان جمع‌آوری نکردیم و نمی‌کنیم چون قانون برای ما این اجازه را نمی‌دهد.»
بی‌خبری مسوولان
شورای ولایتی هرات از وجود فساد اداری در ادارهی معارف هرات سخن می‌زند و از شکایت آموزگاران مکتب مجبوبه هروی به ادارهی شورای ولایتی ابراز بی خبری می‌کند.
کامران علی‌زایی، رییس شورای ولایتی هرات می‌گوید: «بدون شک در معارف هرات فساد اداری وجود دارد، اینکه در معارف هرات به گونه‌های مختلف فساد وجود دارد ما آگاه هستیم اما چون سندی در دست نداریم نمی‌توانیم وارد عمل شویم.»
رییس شورای ولایتی هرات در ادامه می‌گوید، اقدامات شورای ولایتی بر اساس درج شکایت در این اداره است تا که افراد شاکی اقدامی نکنند شورای ولایتی نمی‌تواند اقدامی بکند.
این در حالیست که مسوولان در ادارهی معارف هرات وجود هرگونه فساد را در این اداره رد می‌کنند و می‌گویند بر اساس نظارتی که از مکتب‌های هرات صورت می‌گیرد به حل چالش‌های آموزگاران و دانش‌آموزان رسیدگی صورت می‌گیرد.
روح الله ازهد، رییس ادارهی معارف هرات می‌گوید، با اینکه هیچ ادارهی عاری از فساد نیست؛ اما ادارهی معارف هرات خود را مصمم با مبارزه با هرگونه فساد می‌داند.
رییس معارف هرات می‌گوید: «در ارتباط با موضوع مکتب محجوبه هروی هرات موضوع آن به گونه درست از سوی تیم نظارتی معارف بررسی خواهد شد.»
رییس معارف هرات در ادامه می‌افزاید، اگر در هنگام نظارت و بررسی کدام مورد تخطی از مدیر یک مکتب گزارش شود، بدون شک ادارهی معارف در برخورد با آن مدیر وارد عمل می‌شود و گزارش تخطی آن را به وزارت معارف گزارش داده می‌شود.
فساد پولی در مکتب‌های هرات حرف تازه‌ای نیست گزارش‌های پیش از این نیز نشان می‌دهد که فساد در ادارهی معارف هرات پشینه‌ی چند ساله دارد.
گزارشگر: ضیاگل عظیمی
